Το πυροτέχνημα της «13ης σύνταξης» και η θυσία των 10 παρθένων

Παραμονή Χριστουγέννων, λίγες ώρες μετά την αποστολή της περίφημης επιστολής του προς τους θεσμούς, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος πήγε για ψώνια στη Βαρβάκειο. Εκεί, όπως έλεγε αργότερα σε συνεργάτες του, οι έμποροι του είπαν ότι φέτος η αγορά κινήθηκε κάπως περισσότερο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Οταν επέστρεψε στο σπίτι του, τα παιδιά του, πάλι, του μετέφεραν την εικόνα γεμάτων malls τα οποία είχαν περιηγηθεί νωρίτερα. Ο υπουργός Οικονομικών εξήγησε στους συνομιλητές του πως έμεινε με την εντύπωση ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο δραματική όσο περιγράφεται από την αντιπολίτευση και ότι γενικώς η «13η σύνταξη» για τους χαμηλοσυνταξιούχους έπιασε τόπο και βοήθησε στην εμπορική κίνηση.

Γενικώς την εικόνα αυτή έχει διαμορφώσει και το Μέγαρο Μαξίμου. Στο πρωθυπουργικό επιτελείο πιστεύουν ότι το έκτακτο βοήθημα στους συνταξιούχους μπορεί να οδήγησε σε περιπέτειες τις σχέσεις της κυβέρνησης με τους θεσμούς εν μέσω μιας κολλημένης διαπραγμάτευσης, ωστόσο θεωρούν ότι υπήρξαν οικογένειες με οικονομικές δυσκολίες που ενισχύθηκαν από την έκτακτη συνδρομή.

Στο ζύγι της κυβέρνησης γέρνει περισσότερο η μικρή ανάσα προς τους χαμηλοσυνταξιούχους έναντι της δοκιμασίας που υπέστη στις σχέσεις της με τους δανειστές. Αυτό αποτελεί άλλωστε μια παγιωμένη θέση του Μεγάρου Μαξίμου. Ο Τσίπρας και οι υπουργοί του πιστεύουν ότι παρά τις δηλώσεις προσήλωσης στις μνημονιακές επιταγές η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει πού και πού να δείχνει το κοινωνικό της πρόσωπο στους ασθενέστερους. «Να επιβεβαιώνει ότι μέλημά της είναι η κοινωνική αλληλεγγύη» αναφέρει ανώτερος κυβερνητικός παράγοντας.

Στην κούρσα με τη Νέα Δημοκρατία

Στο Μαξίμου θεωρούν ότι οι επισημάνσεις της Νέας Δημοκρατίας πως συνταξιούχοι έλεγαν στους γαλάζιους πολιτευτές ότι δεν επιθυμούν να πάρουν το εφάπαξ επίδομα εκθέτουν ανεπανόρθωτα την αξιωματική αντιπολίτευση και τον αρχηγό της. Στα συν της υπόθεσης με τη «13η σύνταξη» οι κυβερνώντες προσμετρούν και τις αντιδράσεις της Νέας Δημοκρατίας που, σύμφωνα πάντα με τους ίδιους, υποδηλώνουν αμηχανία και διάθεση ταύτισης με τον Σόιμπλε. Στην κυβέρνηση σχολιάζουν επικριτικά το γεγονός πως αρχικώς η ΝΔ μίλησε για ψίχουλα προς τους χαμηλοσυνταξιούχους, αργότερα διαφοροποίησε τη στάση της στην ψηφοφορία και προέκρινε το «παρών», έπειτα πανηγύρισε για τις αντιδράσεις των δανειστών και αργότερα μίλησε για υποταγή και μετάνοια των Τσίπρα και Τσακαλώτου προς τους θεσμούς.

Στο Μαξίμου, αναλύοντας τη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκτιμούν ότι η ΝΔ έχει παγιδευτεί σε μια στρατηγική που την οδηγεί σε αδιέξοδο. Από τη μια έχει εγκλωβιστεί –λένε –στο αίτημα των εκλογών, όμως οι Ευρωπαίοι του ΕΛΚ τους αποθαρρύνουν για μια τέτοια προοπτική, και από την άλλη εντοπίζει διαρκώς αστοχίες της κυβέρνησης στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. «Είναι το σημείο που πέφτουν σε αντιφάσεις» λένε από την κυβέρνηση, σχολιάζοντας πως όταν η κυβέρνηση δηλώνει την αποφασιστικότητά της να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις του τρίτου προγράμματος κατηγορείται για ταύτιση με τα Μνημόνια και όταν προβαίνει σε πράξεις που ενοχλούν τους θεσμούς καταγγέλλεται πως τινάζει το πρόγραμμα και τη συμφωνία με τους ξένους στον αέρα. Αρα, σύμφωνα με το Μαξίμου, η ΝΔ θα πρέπει να απαντήσει εάν επιθυμεί την επιτυχία του προγράμματος ή την καταστροφή της χώρας.

Η ακαμψία των δανειστών…

Για την κυβέρνηση δεν ήταν ανώδυνη υπόθεση η υποχρέωση να συμπεριλάβουν στην επιστολή Τσακαλώτου τη διαβεβαίωση πως εφόσον, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2016 δεν αγγίξει τον προβλεπόμενο στόχο 0,5% του ΑΕΠ, τότε θα πρέπει να γίνει περιορισμός δαπανών από τις συντάξεις. Σ’ αυτό το σημείο οι θεσμοί ήταν κατηγορηματικοί και επί της ουσίας ανάγκασαν την κυβέρνηση να διευκρινίσει γραπτώς πως σε περίπτωση αποκλίσεων από τους στόχους θα ενεργοποιηθεί ο κόφτης για περικοπές στις συντάξεις. Αυτό το αίτημα των δανειστών ήταν ουσιαστικά και η ποινή που επιβλήθηκε στο Μαξίμου για την πρωτοβουλία να δώσει βοήθημα στους χαμηλοσυνταξιούχους χωρίς προηγουμένως να ρωτήσει για να πάρει επίσημη άδεια. Κατά την ανταλλαγή θερμών e-mail ανάμεσα στους Τσακαλώτο, Χουλιαράκη και τους εκπροσώπους του ESM το βράδυ της προηγούμενης Παρασκευής, ακριβώς αυτό ζητήθηκε επίμονα από τους εκπροσώπους των θεσμών. «Αφού αποφασίσατε να ενισχύσετε συνταξιούχους, θα κόψετε από τις συντάξεις εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι» ήταν η κεντρική ιδέα των e-mail των δανειστών.

…η σιγουριά του Μαξίμου

Το Μαξίμου υποστηρίζει ωστόσο ότι δεν είχε πρόβλημα να συμπεριλάβει στο γράμμα Τσακαλώτου μια τέτοια δέσμευση, εκτιμώντας ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να μην επιτευχθεί ο δημοσιονομικός στόχος του 0,5% για το 2016. Αλλωστε προτού η κυβέρνηση αποφασίσει να προχωρήσει στις ανακοινώσεις για τη χορήγηση του βοηθήματος είχε τσεκάρει και τα οικονομικά στοιχεία του Νοεμβρίου για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως υπάρχει υπεραπόδοση των εσόδων. «Και δέκα παρθένες να μας ζητούσαν να θυσιάσουμε, θα το δεχόμασταν γιατί είμαστε βέβαιοι για τα οικονομικά στοιχεία» αναφέρουν κυβερνητικές πηγές.

Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι αυτή η υπεραπόδοση προέρχεται εν πολλοίς από την υπερφορολόγηση των πολιτών. Γι’ αυτό και το σταθερό μότο του Αλέξη Τσίπρα και των συνεργατών του επικεντρώνεται στην αναφορά «αυτό το πλεόνασμα προέρχεται από τις δικές σας θυσίες, άρα σε εσάς θα πρέπει να διανεμηθεί». Για καλό και για κακό πάντως η κυβέρνηση δημιούργησε κι ένα μαξιλαράκι της τάξης των περίπου 300 εκατομμυρίων ευρώ για παν ενδεχόμενο, καθώς το καθαρό πλεόνασμα εκτιμήθηκε στο 1,1 δισ. ευρώ.

Στα θετικά όλης αυτής της παλινωδίας που έκανε τους δανειστές να αξιώνουν γραπτές δηλώσεις συμμόρφωσης, το Μαξίμου επισημαίνει πως οι θεσμοί αναγνωρίζουν για πρώτη φορά πως η ελληνική κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις για έκτακτη ενίσχυση των αδυνάμων –αν υπάρχει περίσσευμα –εφόσον προηγουμένως έχει υπάρξει συζήτηση-συνεννόηση με τους έξω.

Σε τροχιά σύγκρουσης(;)

Για τον Αλέξη Τσίπρα όλη αυτή η εμπλοκή με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έδωσε στην κυβέρνηση πόντους στο εσωτερικό της κοινωνίας. Παρόλο που αποδείχθηκε για μία ακόμη φορά ότι η χώρα βρίσκεται υπό επιτροπεία, επομένως κάθε πρωτοβουλία θεωρείται αυθαίρετη, η κυβέρνηση θεωρεί ότι μεγάλο κομμάτι των πολιτών κατανόησε πως το Μαξίμου εκτός από το να πειθαρχεί στη συμφωνία έχει το μυαλό του και στην προστασία των πιο αδυνάμων, ακόμη κι αν χρειαστεί να συγκρουστεί με τους ακραίους δανειστές.

Αυτή η τακτική εξυπηρετεί άλλωστε και τη δημιουργία ενός κλίματος συμπάθειας προς μια κυβέρνηση που πιέζεται από τους έξω «όταν προσπαθεί να ευεργετήσει τους φτωχούς». Επίσης ανταποκρίνεται σε μια αδήλωτη κυβερνητική προετοιμασία για το ενδεχόμενο αδιεξόδου στη διαπραγμάτευση που συνδέεται με τη δεύτερη αξιολόγηση και το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε εκλογές. Ο Αλέξης Τσίπρας όταν λέει ότι οι εκλογές δεν υπάρχουν στον σχεδιασμό του δείχνει να το πιστεύει. Συγχρόνως όμως έχει αποφασίσει να οδηγηθεί σε σύγκρουση εφόσον οι δανειστές επιμείνουν στη νομοθέτηση μέτρων για την περίοδο μετά το 2018. «Θα είναι μια παρατεταμένη σύγκρουση» αναφέρουν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές που επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία ότι «αυτή η κυβέρνηση δεν πρόκειται να ψηφίσει νέα μέτρα». Σε περίπτωση επομένως που η διαπραγμάτευση προσκρούσει στο τείχος της επιμονής του ΔΝΤ για νέα μέτρα, η κυβέρνηση δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να αφήσει την αξιολόγηση ανοιχτή. Για πόσο διάστημα; Για όσο η χώρα δεν έχει ανάγκη άμεσης οικονομικής ενίσχυσης. Εάν η κατάσταση οδηγηθεί εκεί, τότε μόνο θα κληθεί ο λαός να αποφασίσει.

Από το Κυπριακό έως το Προσφυγικό

Ομως στο Μαξίμου το κλίμα δεν είναι στην παρούσα φάση τόσο απαισιόδοξο. Ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε προσφάτως φύσει αισιόδοξος καθώς «μικρός έπεσα στη μαρμίτα της αισιοδοξίας» και πιστεύει ότι η Ευρώπη δεν αντέχει κλυδωνισμούς και νέα ανοιχτά μέτωπα με επίκεντρο για μία ακόμη φορά την Ελλάδα. Η Ανγκελα Μέρκελ τού είπε στο Βερολίνο ότι δεν θέλει αποσταθεροποίηση στη χώρα μας. Το Προσφυγικό, όσο και να είναι ένα πρόβλημα που απειλεί την κυβέρνηση, παράλληλα αποτελεί κι ένα επιθετικό όπλο της για όσους στην Ευρώπη φοβούνται ανεξέλεγκτες καταστάσεις από μια αδυναμία διαχείρισης των προσφυγικών ροών. Και μέσα στο νέο περιβάλλον η κυβέρνηση προσβλέπει και σε θετικές εξελίξεις στο Κυπριακό, με την Ελλάδα να πρωταγωνιστεί στη διευθέτηση του κορυφαίου εθνικού ζητήματος. Η συνεργασία Τσίπρα – Αναστασιάδη για επίλυση του Κυπριακού είναι πολύ στενή –μάλιστα ο κύπριος πρόεδρος βρίσκεται και σήμερα στην Αθήνα για επαφές. Στο Μαξίμου εκτιμούν ότι η πολυμερής διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη στις 12 Ιανουαρίου ενδεχομένως να αποδειχτεί το κλειδί για την επίλυση πολλών προβλημάτων που συνδέονται με την Ελλάδα.