πό τις 3 του ερχόμενου Φεβρουαρίου ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης αναλαμβάνει να μεταφέρει την Εθνική Λυρική Σκηνή στη νέα εποχή της, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Με την απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου διαδέχεται τον Μύρωνα Μιχαηλίδη, ο οποίος υπηρέτησε επί δύο θητείες τον κορυφαίο πολιτιστικό οργανισμό. Εχοντας κατακτήσει ομολογουμένως μια καλή εικόνα, η Λυρική επί των ημερών του δεν απέφυγε τα βέλη για συγκεντρωτισμό, ενώ από ένα σημείο κι έπειτα οι σχέσεις του απερχόμενου διευθυντή με την ηγεσία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ. Σε ανακοίνωσή του ο Μύρων Μιχαηλίδης τονίζει: «Παραδίδω υπερήφανος τον ιστορικό οργανισμό σε μια στιγμή έντονης εξωστρέφειας, ανάπτυξης και υψηλών καλλιτεχνικών, διοικητικών και οικονομικών επιτευγμάτων, με εσωτερική και διεθνή αναγνώριση. Αυτονόητο καθήκον μου είναι να βρίσκομαι πάντοτε στο πλευρό του οργανισμού που υπηρέτησα με απόλυτη αφοσίωση, αγάπη και πάθος. Σε επικείμενη συνέντευξη Τύπου θα παρουσιαστεί αναλυτικά ο απολογισμός των τελευταίων χρόνων».

Στην άλλη πλευρά, η ανακοίνωση για την επιλογή του «υπερκομματικού» Κουμεντάκη έγινε αποδεκτή με θετικότατα σχόλια από καλλιτέχνες και σόσιαλ μίντια. Ο ίδιος στη συνέντευξη που έδωσε στο «Νσυν» τονίζει ότι «όλα αυτά δεν είναι παρά μια επιφάνεια που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να στέκεται εμπόδιο στο πραγματικό ζητούμενο που είναι το περιεχόμενο, η καλλιτεχνική πράξη. Το άγχος μου είναι η καλή αυτή εικόνα για το πρόσωπό μου να γίνει καλή εικόνα για το έργο μου στην Εθνική Λυρική Σκηνή».

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, με τον οποίο είχαν συνεργαστεί για την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, έγραψε ενδεικτικά: «Να ένας σπουδαίος έλληνας καλλιτέχνης σε μια θέση, ακριβώς τη στιγμή που μπορεί να γεννηθεί κάτι νέο. Εχει την καλλιέργεια, την ανιδιοτέλεια και τους ανοιχτούς ορίζοντες που χρειαζόμαστε. Μην του ζητήσετε και τον παλιό κόσμο και τον καινούργιο, ζητήστε του μόνο τον καινούργιο». «Το νέο είναι διαφορετικό σε κάθε εποχή, αλλάζει και μετουσιώνεται» σχολιάζει ο Γιώργος Κουμεντάκης. «Τίποτα δεν είναι πιο εφήμερο και εύθραυστο από το νέο, γι’ αυτό και πρέπει να το αναζητούμε διαρκώς, πρέπει να μην εφησυχάζουμε, γιατί το νέο είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να πάμε παρακάτω, να εκπληρώσουμε αυτήν τη θεμελιώδη επιταγή της ύπαρξής μας. Και όταν λέω νέο, δεν εννοώ φυσικά αυτό που εντυπωσιάζει με τον ριζοσπαστισμό του, αυτό που καταλύει το όποιο παλιό. Ο νέος κόσμος είναι μια βασική συνθήκη της δημιουργίας και της αναδημιουργίας, όποια κατεύθυνση κι αν παίρνουν. Εκείνο που δεν υποφέρει το νέο είναι η στασιμότητα, οι παγιωμένες αλήθειες, ακόμη λιγότερο τα αρτηριοσκληρωμένα μυαλά. Είμαι ευτυχής που και εγώ και ο Δημήτρης ψάχνουμε πάντα για τον καινούργιο κόσμο, μέσα από την καλλιτεχνική μας δημιουργία. Από την άλλη, όταν το νέο πρέπει να αναζητηθεί όχι από έναν καλλιτέχνη μόνο του αλλά από μια ομάδα, όπως στην περίπτωση της μεγάλης ομάδας της ΕΛΣ, τότε προϋπόθεση του νέου είναι η σύμπνοια και οι κοινοί στόχοι. Ενας ελάχιστος παρονομαστής, ένας ελάχιστος κοινός στόχος που θεωρώ ότι όλα τα μέλη αυτής της μεγάλης ομάδας οφείλουν να έχουν, είναι η απόλυτη προτεραιότητα στο καλλιτεχνικό έργο, αυτό δηλαδή που είναι ο φορέας του νέου και ο λόγος ύπαρξης ενός καλλιτεχνικού οργανισμού».

Ηταν στα σχέδιά σας η ανάληψη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της Λυρικής;

Πρέπει να πω ότι η διεύθυνση της ΕΛΣ μου είχε προταθεί δύο ακόμη φορές: μία πριν από τον αείμνηστο Στέφανο Λαζαρίδη και μία ακόμη πριν από τον Μύρωνα Μιχαηλίδη. Και τις δύο φορές αρνήθηκα, καθώς θεωρούσα ότι δεν ήταν η σωστή στιγμή για το βήμα αυτό κι ότι προείχαν άλλα πράγματα στη ζωή μου. Επειτα από 12 χρόνια που έζησα στην Τήνο, εκεί όπου θα επιστρέψω όταν ολοκληρώσω το έργο μου στην Εθνική Λυρική Σκηνή, αισθάνομαι ότι έχω πια το ψυχικό απόθεμα, την εμπειρία, το θάρρος και, κυρίως, την καλλιτεχνική ενόρμηση για να κάνω το μεγάλο αυτό βήμα. Από τα παραπάνω καταλαβαίνετε πως η ανάληψη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της ΕΛΣ δεν ήταν μέρος ενός σχεδίου, αλλά η λογική συνέχεια μιας καλλιτεχνικής πορείας. Και στην πορεία ενός καλλιτέχνη η τύχη και οι συγκυρίες παίζουν πρωταρχικό ρόλο. Η πρόταση της Λυδίας Κονιόρδου με εξέπληξε αρχικά, αλλά γρήγορα κατάλαβα πως ήρθε την κατάλληλη στιγμή για μένα και, ελπίζω, για τον οργανισμό.

Θα κρατήσετε τον διπλό ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή και του υπευθύνου της Εναλλακτικής Σκηνής;

Στην Εναλλακτική Σκηνή είχα τον τίτλο του υπευθύνου Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού, είχα, επομένως, αρμοδιότητα να προτείνω, αλλά χωρίς να έχω τον τελικό λόγο. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για την πολυφωνία και ως εκ τούτου προτίθεμαι να τοποθετήσω σε θέσεις ευθύνης άτομα στα οποία έχω απόλυτη εμπιστοσύνη και με τα οποία μοιράζομαι μια κοινή αισθητική και ηθική αντίληψη. Η Εναλλακτική Σκηνή, στο πλαίσιο της λογικής αυτής, θα έχει τον δικό της καλλιτεχνικό διευθυντή. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής θεωρώ κρίσιμο το να έχω γύρω μου ανθρώπους υπεύθυνους που θα αναλάβουν τους σημαντικούς τομείς ευθύνης της ΕΛΣ και θα μπορούν να τους καθοδηγούν, υπό τη δική μου επίβλεψη και εποπτεία, χωρίς ίχνος συγκεντρωτισμού. Η λογική τής ενός ανδρός αρχής μού είναι λόγω ιδιοσυγκρασίας εντελώς ξένη και θεωρώ ότι είναι μια λογική που ο 21ος αιώνας την έχει ξεπεράσει (ή τουλάχιστον θα πρέπει να την ξεπεράσει).

Εχετε εικόνα αν υπάρχουν προβλήματα με τη διαδικασία μετάβασης; Θα ακολουθήσετε τον σχεδιασμό Μιχαηλίδη ή θα αλλάξετε πράγματα;

Η μετάβαση της Λυρικής Σκηνής στη νέα της στέγη στο ΚΠΙΣΝ είναι μια εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία, η οποία θα πρέπει να γίνει με προσοχή και παίρνοντας τον απαραίτητο χρόνο. Δεν είναι μια μετακόμιση, είναι μια νέα αρχή. Ο Μύρων Μιχαηλίδης με έχει διαβεβαιώσει και έχει επανειλημμένα ανακοινώσει δημόσια ότι η ΕΛΣ είναι απολύτως έτοιμη. Είμαι βέβαιος, επομένως, ότι έχουν υπάρξει οι απαραίτητες προβλέψεις για την υλοποίηση αυτής της τόσο ευαίσθητης διαδικασίας. Στο επόμενο διάστημα, που θα γίνει η διαδικασία της ενημέρωσής μου, θα είμαι σε θέση να σας πω περισσότερα.

Ποια είναι η κατάσταση σε οικονομικό και καλλιτεχνικό επίπεδο στη Λυρική;

Τα τελευταία χρόνια έχω μια πολύ στενή σχέση με τη Λυρική Σκηνή, σε καλλιτεχνικό αλλά εν μέρει και σε διοικητικό επίπεδο, έτσι ώστε να μπορώ να ισχυριστώ πως γνωρίζω καλά τον οργανισμό. Η ΕΛΣ, όπως και όλοι οι δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί, είναι χτυπημένη από την κρίση, αλλά έχει βγει από τις αλλεπάλληλες δοκιμασίες ισχυρότερη, πιο ενωμένη και με ιδιαίτερα αυξημένο το κύρος της στην κοινωνία. Σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς δείκτες, αναμένω να ενημερωθώ εκτενώς. Η συστηματική δουλειά που έγινε στον τομέα της επικοινωνίας από τον Μύρωνα Μιχαηλίδη και τους εξαιρετικούς συνεργάτες του κατάφερε να δώσει στον οργανισμό αναγνωρισιμότητα όχι μόνο στο κοινό της ΕΛΣ, αλλά ακόμη και σε ανθρώπους που ενδεχομένως δεν θα διαβούν ποτέ το κατώφλι της. Αυτή είναι μια πολύτιμη και ανεκτίμητη κληρονομιά. Βεβαίως, η εικόνα ενός οργανισμού δεν ταυτίζεται απαραιτήτως και με το περιεχόμενό του. Εκεί, παρόλο που η κατάσταση είναι πολύ καλή, έχω αρκετές επιμέρους διαφωνίες, σε ζητήματα που αφορούν κυρίως καλλιτεχνικές επιλογές. Ωστόσο, έτσι είναι ο χώρος της τέχνης: όταν όλοι θα συμφωνούν σε καλλιτεχνικά ζητήματα, τότε μάλλον ο ρόλος της τέχνης θα έχει τελειώσει.
Οι σκέψεις για το νέο πρόγραμμα

Πότε θα έχουμε εικόνα για το πρόγραμμα της επόμενης σεζόν;

Αμέσως μόλις αναλάβω τα καθήκοντά μου, θα ανακοινωθεί ο προγραμματισμός της Εναλλακτικής Σκηνής, ο οποίος έχει ολοκληρωθεί εδώ και μήνες και θα δώσει ένα μεγάλο μέρος του στίγματος που θα χαρακτηρίσει τη θητεία μου στην ΕΛΣ. Σύντομα, μόλις ολοκληρωθούν ορισμένες εσωτερικές διεργασίες στον οργανισμό, θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε και το πρόγραμμα της πρώτης περιόδου πλήρους λειτουργίας της ΕΛΣ στο νέο της σπίτι στο ΚΠΙΣΝ. Είναι σαφές πως δεν υπάρχουν περιθώρια πίστωσης χρόνου και πως οι κινήσεις που θα κάνω μαζί με τους συνεργάτες μου θα πρέπει να είναι εξαιρετικά γρήγορες. Ενα στοιχείο που σε κάθε περίπτωση θα χαρακτηρίσει τον προγραμματισμό είναι η σχέση με την κοινωνία, στην οποία αισθάνομαι πως πρέπει διαρκώς να «δίνουμε αναφορά». Η ΕΛΣ θα ήθελα να είναι ένα κοινωνικό εργαστήριο, το οποίο θα ανατροφοδοτείται από την επαφή όχι μόνο με το παραδοσιακό της κοινό, αλλά και με αποκλεισμένες και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, με τους νέους, με όσους θεωρούν την όπερα καταφύγιο των ελίτ. Η δουλειά που θα πρέπει να γίνει στην κατεύθυνση αυτή, αθόρυβα και συστηματικά, είναι βασική μου επιδίωξη και δηλώνω πως τη θεωρώ εξίσου σημαντική με το παραδοσιακό αντικείμενο της ΕΛΣ, την παραγωγή παραστάσεων υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου.

Ποια θα είναι η σχέση της ΕΛΣ με έλληνες καλλιτέχνες που διαπρέπουν εκτός των τειχών;

Βασική φιλοδοξία μου είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση του ελληνικού καλλιτεχνικού δυναμικού, τόσο του εγχώριου όσο και εκείνου που δραστηριοποιείται στις διεθνείς σκηνές. Η όπερα είναι εκ φύσεως μια διεθνοποιημένη τέχνη, χωρίς σύνορα και στεγανά. Ωστόσο, το –κατά βάση θλιβερό –προνόμιο του να είμαστε το μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας μάς θέτει ως αδιαπραγμάτευτη αρχή την αξιοποίηση των ελλήνων καλλιτεχνών κατά προτεραιότητα. Η όπερα στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκε επί μακρόν ως ένα «ξενόφερτο», «εισαγόμενο», αντίθετο προς την ελληνική ιδιοσυγκρασία είδος. Κι έτσι προήχθη μια λογική εισαγωγών (που δεν συνδέθηκαν καν με τις εξίσου απαραίτητες εξαγωγές). Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από αυτό. Η όπερα, η οπερέτα και το μουσικό θέατρο στην Ελλάδα είχαν για πολλές δεκαετίες, ουσιαστικά μέχρι και τον πόλεμο, μια εξαιρετικά δυναμική παρουσία, αντίστοιχη μιας κανονικής ευρωπαϊκής χώρας. Εκεί θέλουμε να επιστρέψουμε: στην ευρωπαϊκή κανονικότητα όπου ανήκουμε.

Υπάρχει μεγάλη συζήτηση ότι παραγωγές όπως ο «Λόενγκριν» και η Τετραλογία του Βάγκνερ θα κοστίσουν πάρα πολύ και πιθανώς είναι εκτός οικονομικής συγκυρίας.

Το να διευθύνεις έναν καλλιτεχνικό οργανισμό σημαίνει πάνω από όλα να παλεύεις καθημερινά να συμβιβάσεις το οραματικό με το εφικτό. Οι δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί είναι πυρηνικά εργοστάσια τα οποία οφείλουν να παράγουν τα οράματα της κοινωνίας που τους υποστηρίζει. Θεωρώ το άνοιγμα στο βαγκνερικό ρεπερτόριο, το οποίο απουσιάζει σχεδόν πλήρως από την ελληνική μουσική ζωή, ως μια οραματική προοπτική. Κι όπως κάθε όραμα, πρέπει να βρεθεί τρόπος να υλοποιηθεί ως κάτι πολύτιμο και όχι ως κάτι ευτελές. Στη «Φόνισσα» ενδιαφέρθηκα για τη δεύτερη κατηγορία, αλλά ως καλλιτεχνικό διευθυντή με ενδιαφέρουν μόνο τα πρώτα.

Τελευταία Νέα