Μπορεί τα άνθη του κακού να ανθίσουν στην Ολλανδία;

Θα αναδειχθεί το ακροδεξιό και ξενοφοβικό κόμμα του λαϊκιστή Χέερτ Βίλντερς πρώτο κόμμα στις ολλανδικές εκλογές του Μαρτίου; Το ενδεχόμενο θετικής απάντησης στο ερώτημα προκαλεί ρίγη ανησυχίας στα κυρίαρχα ολλανδικά κόμματα και κυρίως στον σημερινό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν σταθερά σοβαρό προβάδισμα στο Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) του Βίλντερς εδώ και πάνω από έναν χρόνο, καθώς η ξενοφοβία αναδεικνύεται κυρίαρχο αίσθημα ανάμεσα στους Ολλανδούς. Η εγκατάσταση χώρων φιλοξενίας σε όλη τη χώρα και κυρίως στις μικρότερες επαρχιακές πόλεις έχει φέρει τους μετανάστες σε απόσταση αναπνοής από τους Ολλανδούς προκαλώντας εντάσεις, διαμαρτυρίες, επεισόδια.

Το Brexit και πρόσφατα η άνοδος Τραμπ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού δεν διευκόλυναν τις εξελίξεις. Αντίθετα, ενέτειναν το κλίμα ανησυχίας στο πολιτικό κατεστημένο της Χάγης και επιβεβαίωσαν στους Ολλανδούς την «ορθότητα» της ξενοφοβίας. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γερμανία δυσκόλεψαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν τη σταθερή άνοδο του Βίλντερς με προοπτική να κερδίσει 33 – 36 από τις 150 έδρες της ολλανδικής Βουλής, έναντι 12 που κατέχει σήμερα. Κατά τους δημοσκόπους, η πρόσφατη καταδίκη του για υποκίνηση φυλετικού μίσους πρόσθεσε, δεν αφαίρεσε πόντους στον αντιισλαμιστή πολιτικό.

Ο σημερινός κεντροδεξιός πρωθυπουργός και αρχηγός του φιλελεύθερου Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Εγκλωβισμένος ανάμεσα σε υποσχέσεις που δεν τήρησε, με κυριότερη την υπόσχεσή του να μην εγκρίνει νέα δάνεια στην Ελλάδα κατά την προηγούμενη προεκλογική περίοδο πριν από τέσσερα χρόνια, αλλά και εξαιτίας της έντονης δυσαρέσκειας και δυσπιστίας των Ολλανδών προς το πολιτικό κατεστημένο της Χάγης και τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών ο Ρούτε θα κέρδιζε μόνο 26 έδρες, έναντι 41 που κατέχει σήμερα.

Η ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην το κλίμα και την προεκλογική μάχη, προσδίδοντας πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά στην πολιτική σκηνή της Ολλανδίας. Η παραδοσιακή μάχη μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς έχει δώσει τη θέση της στην κόντρα μεταξύ των δύο μεγαλύτερων δεξιών κομμάτων. Ηταν άλλωστε ο ίδιος ο Ρούτε που έδωσε από την αρχή της προεκλογικής περιόδου το στίγμα της τωρινής αναμέτρησης καλώντας τους Ολλανδούς να διαλέξουν ανάμεσα στον ίδιο και στον Βίλντερς, ποντάροντας ενδεχομένως στο ότι θεωρείται παρασάγγας καταλληλότερος για τη θέση του πρωθυπουργού έναντι των αντιπάλων του.

Μάχεται, όμως, λένε πολιτικοί αναλυτές, εντός του πεδίου του Βίλντερς αφού η προεκλογική ατζέντα επικεντρώνεται σε ζητήματα που έχει αναδείξει ο ακροδεξιός πολιτικός: το Μεταναστευτικό και η ταυτότητα των Ολλανδών. Ο Βίλντερς δίνει ξεκάθαρες αν και μη εφαρμόσιμες –κατά τους πολιτικούς του αντιπάλους –λύσεις στα δύο ζητήματα. Το προεκλογικό μανιφέστο του PVV προβλέπει κλείσιμο συνόρων για τους μετανάστες, σφράγισμα των τζαμιών και απαγόρευση του κορανίου, αλλά και καμία χρηματοδότηση προς Αφρική, Τουρκία, Ελλάδα και Βρυξέλλες. Η προοπτική ενός Nexit, της εξόδου της Ολλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), αλλά και δηλώσεις του ίδιου του Βίλντερς, στις οποίες εκθειάζει τις αστείρευτες δυνατότητες των Ολλανδών δίνουν κατηγορηματικές απαντήσεις στην κρίση εθνικής ταυτότητας. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση τηλεοπτικού προγράμματος ο Βίλντερς αναδείχθηκε πολιτικός της χρονιάς με 26%, ενώ ο δημοφιλής Γερούν Ντεϊσελμπλούμ βρέθηκε τρίτος με 7%.

ΑΙΣΘΗΜΑ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Ο φόβος των Ολλανδών γύρω από κρίσιμα και άλυτα ευρωπαϊκά ζητήματα όπως το Μεταναστευτικό και ο προβληματισμός γύρω από θέματα κρατικής κυριαρχίας έχουν αποκτήσει σημαντικές διαστάσεις.

Οι πρόσφατες ανακοινώσεις της κυβέρνησης ότι περιορίζονται τα κέντρα υποδοχής μεταναστών χάρη στην κατακόρυφη μείωση της εισροής κατά τη διάρκεια του 2016 δεν φαίνεται να καθησύχασε τους Ολλανδούς. Και η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας η οποία καταχωρίστηκε ως επιτυχία του ολλανδού πρωθυπουργού, εμφανίζεται πλέον όχι μόνο ασταθής αλλά και ξεπερασμένη. Επιπλέον, ο φόβος τρομοκρατικών επιθέσεων, ιδίως μετά την πρόσφατη επίθεση σε χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου εντείνει περαιτέρω τα αισθήματα ανασφάλειας και θέτει υπό αμφισβήτηση μία από τις τρεις βασικές προεκλογικές υποσχέσεις του Ρούτε: την ασφάλεια της χώρας.

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Το δεύτερο σε προεκλογική προτεραιότητα θέμα του ολλανδού πρωθυπουργού, η οικονομία, όπου με τη βοήθεια του Γερούν Ντεϊσελμπλούμ ανακοινώνει επιτυχίες, δεν περιλαμβάνεται στα κρίσιμα ζητήματα της τωρινής προεκλογικής αναμέτρησης. Το παραδέχτηκε ο ίδιος ο Ντεϊσελμπλούμ ενώπιον ευρωπαίων διπλωματών στη Χάγη. Ετσι, παρότι η Ολλανδία αναδεικνύεται μία από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στο πεδίο της οικονομίας στην Ευρώπη –με την ανεργία σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, το έλλειμμα σχεδόν στο μηδέν και την ανάπτυξη σε σταθερή άνοδο –οι ολλανδοί ψηφοφόροι δεν φαίνεται να πείθονται. Τουναντίον. Εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες πολίτες έσπευσαν να απορρίψουν πρόσφατες ανακοινώσεις μέσω των social media με καυστικά μηνύματα του τύπου όπως «πρόκειται για αναξιόπιστη προπαγάνδα της κυβέρνησης», «εγώ κινούμαι στον κόσμο της ανεργίας», «πολλοί εξαρτώνται από την τράπεζα τροφίμων». Αλλά και οι πιο μετριοπαθείς δυσπιστούν βλέποντας τις εισφορές υγείας και ασφαλιστικών ταμείων να αυξάνονται και αμφισβητούν την πρόθεση του Ρούτε να καταστεί εγγυητής της διατήρησης ενός καλού συστήματος υγείας, που είναι το τρίτο σε προεκλογική προτεραιότητα θέμα του.

ΛΥΣΗ ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ; Δεδομένου ότι μεσολαβεί διάστημα δυόμισι μηνών μέχρι την εκλογική αναμέτρηση, η προοπτική αυτή σε συνδυασμό με ένα πιθανό σπριντάρισμα του κόμματος του Ρούτε δεν αποκλείεται να προκαλέσει κάποιες αλλαγές στα σημερινά δεδομένα αφού πολιτικοί αναλυτές θεωρούν πιθανότερο μετεκλογικό σενάριο τον σχηματισμό κυβέρνησης ευρείας συμμαχίας με τρία ή ακόμη και τέσσερα κόμματα και ο ολλανδός πρωθυπουργός έχει επιδείξει, ικανότητες στη σύναψη πολιτικών συμφωνιών με κόμματα από όλο το πολιτικό φάσμα της χώρας. Ωστόσο, και στην περίπτωση του αισιόδοξου σεναρίου η ενδυνάμωση Βίλντερς προεξοφλεί ένα δύσκολο και ευάλωτο σε ανατροπές πολιτικό σκηνικό στην Ολλανδία τα επόμενα χρόνια. Ετσι, η ατζέντα θα κινείται ακόμη περισσότερο προς τα δεξιά, η αντιπαράθεση θα επικεντρώνεται πεισματικά στο Μεταναστευτικό, στην τρομοκρατία και στο Ισλάμ και η βόμβα του λαϊκισμού θα προκαλεί ισχυρότερο πονοκέφαλο σε Βρυξέλλες και ΕΕ. Η εκλογική αναμέτρηση στην Ολλανδία μπορεί να μην είναι η κρισιμότερη στην Ευρώπη τους επόμενους 12 μήνες, το σοκ όμως θα είναι βαρύ σε περίπτωση επικράτησης του Βίλντερς.