Το 2016 χαρακτηρίστηκε από την περιοδικότητα και τη μαζικότητα των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Από το Ορλάντο, στη Νίκαια, στο Παρίσι, στο Βερολίνο. Αλλά και το 2017 η Κωνσταντινούπολη ήρθε να προστεθεί στη λίστα των πόλεων που έχουν πληρώσει βαρύ φόρο αίματος στην τρομοκρατία. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις, ο συριακός εμφύλιος, το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό, το Brexit, η εκλογή Τραμπ και το καθεστώς Πούτιν συνθέτουν ένα πλανητικό σκηνικό που δημιουργεί ανασφάλεια στους πολίτες και ανησυχία για το μέλλον. Μία πρώτη ανάγνωση δείχνει ότι ο πλανήτης βρίσκεται σε σημείο ανάφλεξης, αύξησης της βίας και συνολικής οπισθοδρόμησης. Σε συνδυασμό με τις οικονομικές ανισότητες και την άνοδο των άκρων κάποιοι θεωρούν ότι έχουμε εισέλθει σε μια σκοτεινή ιστορική περίοδο.

Ο Στίβεν Πίνκερ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Χάρβαρντ, ισχυρίζεται ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Ο κόσμος συνεχίζει να προοδεύει σε κάθε τομέα. Η φτώχεια, η βρεφική θνησιμότητα, ο αναλφαβητισμός και οι ανισότητες βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Από την άλλη πλευρά, η βασική εκπαίδευση, η δημοκρατία, οι εμβολιασμοί είναι σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Ο Πίνκερ παρακολουθεί και καταγράφει τα στατιστικά στοιχεία κάθε μορφής βίας. Στο βιβλίο του «Οι Καλύτεροι Αγγελοι της Φύσης μας» τεκμηριώνει μια σταθερή αποκλιμάκωση της βίας τα τελευταία χρόνια. Και τη χαρακτηρίζει ως την πιο σημαντική εξέλιξη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η εικόνα που αποτυπώνουν τα στοιχεία είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν που σχηματίζει ένας πολίτης παρακολουθώντας τα δελτία των ειδήσεων, τις επικεφαλίδες των εφημερίδων, ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην Αμερική, τα αυξανόμενα κρούσματα βίας και οι κατηγορίες για αναζωπύρωση της φυλετικής βίας δημιούργησαν μια αίσθηση έκρηξης της εγκληματικότητας. Στην πραγματικότητα τα στοιχεία δείχνουν ότι η εγκληματικότητα έχει μειωθεί στο μισό σε σχέση με τα επίπεδα των δεκαετιών του ’60, του ’70, και του ’80.

Στην Ευρώπη, σύμφωνα με την τράπεζα στοιχείων για την παγκόσμια τρομοκρατία (Global Terrorism Database), ο αριθμός των θανάτων από τρομοκρατικές επιθέσεις ήταν πολύ υψηλότερος τα χρόνια από το 1970 μέχρι το 1990 απ’ ό,τι ήταν το 2015.

Ο αριθμός των θυμάτων πολέμου μπορεί να έχει αυξηθεί λόγω του συριακού εμφυλίου αλλά παραμένει αισθητά μικρότερος από τα μεταπολεμικά χρόνια. Μικρότερος από τα χρόνια των πολέμων της Κορέας, του Βιετνάμ, αλλά και του Ιράκ.

Δεν είμαστε ενώπιον Αρμαγεδδώνα λοιπόν. Απλώς, τα φρικτά νέα κάνουν ειδήσεις, και ο πολλαπλασιασμός των μέσων και της έντασης μετάδοσης των ειδήσεων σχηματίζουν μια εικόνα πολύ πιο ζοφερή από την πραγματικότητα. Που διογκώνεται στο συλλογικό φαντασιακό λόγω της θρησκευτικής βίας και της τρομοκρατίας που απειλεί το κοινωνικό συμβόλαιο των κρατών της Βεστφαλιανής τάξης. Τα στοιχεία, όμως, αποτυπώνουν μια πιο αισιόδοξη εικόνα.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα