Το τέλος του κλιντονισμού

Τον Σεπτέμβριο του 1963, δύο μήνες πριν από τον θάνατό του, ο Τζον Κένεντι μιλούσε με τον παλιό του φίλο, δημοσιογράφο Τσαρλς Μπάρτλετ, για τις προεδρικές εκλογές του 1968, στις οποίες υπολόγιζε ότι ο αδελφός του θα ήταν υποψήφιος και πιθανώς να τον διαδεχόταν στην προεδρία. Στο μυαλό του μπορεί να είχε μια προεδρική δυναστεία Κένεντι, σχολίασε χρόνια αργότερα ο Μπάρτλετ.

Οπως φαίνεται, κάτι αντίστοιχο είχαν στο μυαλό τους ο Μπιλ και η Χίλαρι Κλίντον. Τώρα που το σχέδιό τους δεν εστέφθη με επιτυχία, απομακρύνονται από το επίκεντρο της αμερικανικής πολιτικής σκηνής, στην οποία ήλπιζαν να παραμείνουν άλλα οκτώ χρόνια. Η αποχώρησή τους σημαίνει το τέλος του κλιντονισμού τόσο ως πολιτικής ιδεολογίας όσο και ως εκλογικής στρατηγικής.

Πριν από 25 χρόνια, ο Μπιλ Κλίντον σχεδόν μόνος του χάρισε στο Δημοκρατικό Κόμμα την εκλογική επιτυχία, διαλύοντας τα επιχειρήματα των Ρεπουμπλικανών και αναδεικνύοντας θέματα όπως η οικονομία και ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός. Στην πορεία έγινε ο πρώτος προεδρικός υποψήφιος του κόμματός του από την εποχή του Φραγκλίνου Ρούζβελτ που κέρδισε δύο συνεχείς θητείες στον Λευκό Οίκο. Ομως, καθώς έφυγε το 2000 και ο Τζορτζ Μπους πήρε την προεδρία για τους Ρεπουμπλικανούς, υπήρχαν ερωτήματα για το εάν η πολιτική φιλοσοφία του Κλίντον θα επιζούσε πέραν της θητείας του.

Το 2008, γράφει το «Politico», ο Μπαράκ Ομπάμα αγνόησε την πολιτική κληρονομιά του Μπιλ Κλίντον, αρνήθηκε τις πολιτικές συμβουλές τού επιτελάρχη του, πρώην προέδρου Ραμ Εμάνουελ, και έκανε τα πάντα για να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις για την Υγεία στο Κογκρέσο, πληρώνοντας μεγάλο πολιτικό κόστος, παρότι σε άλλα θέματα ακολούθησε το πραγματιστικό κεντρώο στυλ διακυβέρνησης του Κλίντον.

Εκείνο που φαίνεται ότι δεν συνειδητοποίησαν τόσο ο Μπιλ όσο και η Χίλαρι, καθώς προσπαθούσαν να διατηρήσουν τη δική του πολιτική κληρονομιά και να φτιάξουν τη δική της στην προεκλογική εκστρατεία, ήταν ότι το είδος του Νέου Δημοκρατικού που κάποτε είχαν αναδείξει δεν υπάρχει πια. Επεσε θύμα των οικονομικών και κοινωνικών αναταράξεων της παγκοσμιοποίησης –κάτι που ο Μπιλ είχε προβλέψει δεκαετίες πριν, όταν έλεγε ότι κάποια μέρα «οι Αμερικανοί θα αλλάζουν τέσσερις και πέντε δουλειές στη διάρκεια της ζωής τους».

Ο «τρίτος δρόμος» του Μπιλ Κλίντον παρασύρθηκε από τη γεωπολιτική πραγματικότητα των κοινωνικών αλλαγών στο εσωτερικό των ΗΠΑ αλλά και από την πιο «κουλ» και εγκεφαλική πολιτική προσέγγιση του Ομπάμα, που εμφανίστηκε ως φρέσκο πρόσωπο το 2008 για να νικήσει τη Χίλαρι.

Το 2016, με την οργή εναντίον της Γουόλ Στριτ και του κατεστημένου της Ουάσιγκτον που είχε βυθιστεί στην κομματική πόλωση, το Δημοκρατικό Κόμμα βρέθηκε πιο αριστερά σε σύγκριση με το 1992, όταν είχε αναδειχθεί ο Μπιλ Κλίντον. Και παρότι θεωρητικά η Χίλαρι κατανοούσε την αλλαγή, φάνηκε ανίκανη να συλλάβει τις πολιτικές επιπτώσεις του ζητήματος στην προεκλογική της εκστρατεία. Υιοθέτησε τολμηρές προσεγγίσεις σε καυτά θέματα, όπως η μετανάστευση και ο έλεγχος της οπλοχρησίας, που θα προκαλούσαν σοκ σε Δημοκρατικούς ψηφοφόρους της εποχής του Μπιλ. Παραδέχθηκε ότι είχε την πιο φιλελεύθερη πλατφόρμα του Δημοκρατικού Κόμματος στην Ιστορία, όμως παρ’ όλα αυτά δεν ήταν αρκετή για να ικανοποιήσει τους νεαρούς ψηφοφόρους. Η ειρωνεία είναι πως η ίδια γυναίκα η οποία τη δεκαετία του ’90 θεωρούνταν πιο προοδευτική από τον πρόεδρο σύζυγό της, σήμερα ταυτίζεται με όλα τα αρνητικά του πολιτικού κατεστημένου. Πολλά άλλαξαν σε κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο όλα αυτά τα χρόνια και η πολιτική κληρονομιά Κλίντον ξεπεράστηκε.

Μια άλλη αλήθεια είναι πως μεγάλο κομμάτι του κλιντονισμού ήταν πάντα ο ίδιος ο Μπιλ και η εξαιρετική του ικανότητα να μιλά τόσο στα πιο ελίτ ακροατήρια όσο και στους απλούς Αμερικανούς με εξίσου μεγάλη επιτυχία –κάτι που σπανίως έχει συμβεί στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία. Οι καλύτερες προσπάθειες της Χίλαρι να το επαναλάβει διαλύθηκαν το 2008 από την υπόσχεση του Ομπάμα για ελπίδα και αλλαγή.

Οποιο κι αν είναι το μέλλον του κλιντονισμού, το Δημοκρατικό Κόμμα στις ΗΠΑ αναζητά τον καινούργιο ηγέτη του στη νέα γενιά –κάποιον που θα μπορέσει να φτιάξει έναν διαφυλετικό συνασπισμό ψηφοφόρων της εργατικής τάξης στις μεγάλες πολιτείες που κέρδισε ο Τραμπ και να δώσει σε όλους τους Αμερικανούς ένα νέο πολιτικό όραμα.