Ωτοβλεψίες

Τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι

Αποτίμηση της χρονιάς που έφυγε είναι το κουίζ του 2017: Ποια είναι η σούμα από τα ξεκατινιάσματα διοικητικών συμβουλίων δημόσιων πολιτιστικών οργανισμών, πρόστιμα για ανασφάλιστη εργασία και προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, απειλές σε «μη αρεστούς» στη διεύθυνση καλλιτέχνες, αδυναμία προσφοράς έργου δίχως έκτακτη κρατική επιχορήγηση εκατομμυρίων, ακροάσεις σε κήπους ιδιωτών (εκτός δημόσιων οργανισμών); Οι ευρόντες θα περάσουν δαφνοστεφείς στο πολιτιστικό 2017.

Ας μιλήσουμε για δημοκρατία. Ο επιτυχημένος «Θεός της σφαγής» της Γιασμίνα Ρεζά, στο Αθηνών, κατά Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, ήταν η αφετηρία της κουβέντας με τους τέσσερις πρωταγωνιστές. Και όμως. Φτάσαμε να μιλάμε για δημοκρατία. Με αφορμή ένα έργο τοποθετημένο σε ένα αστικό σαλόνι (όπως αρκετά του αθηναϊκού θεατρικού κέντρου, φέτος –σκεφθείτε το «Για όνομα» στο Αλίκη ή το «Αποχαιρετιστήριο δείπνο» στο Γκλόρια), που φτάνει στον κανιβαλισμό μεταξύ δύο, ας το πούμε, άγνωστων ζευγαριών. Μήπως επειδή είμαστε σε περίοδο κανιβαλισμού του συνανθρώπου; «Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν περίοδοι κανιβαλισμού και όχι» μπαίνει πρώτος στην κουβέντα ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος. «Ο άνθρωπος έχει κανιβαλική σχέση με τον εαυτό του. Αυτό ίσχυε και θα ισχύει». «Από την παιδική μας ηλικία αναζητούμε έντονα ένα σύστημα ασφαλείας και όταν κάποιος αυτό το απειλήσει, απειλήσει την ασφαλή εικόνα μας απέναντι στον κόσμο, κάνουμε όπως οι λέαινες με τα μικρά τους. Αισθανόμαστε πως με κάποιο τρόπο πρέπει να ξαναβάλουμε τα όρια» προσθέτει η Στεφανία Γουλιώτη (φωτογραφία). «Δεν έχει να κάνει μόνο με τους ξένους αλλά και με τα ίδια τα ζευγάρια και αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον» προχωράει την κουβέντα η Λουκία Μιχαλοπούλου. Και ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης (που υπογράφει στο Δημήτρης Χορν και τον επίσης κανιβαλικό, οικογενειακό, «Αύγουστο»): «Νιώθω πως είμαστε σε ένα τούνελ αντιδιαφωτισμού και ότι εξαπλώνονται οι φοβικοί κάθε είδους. Υπάρχουν και εκείνοι που λένε πλέον “ε και τι να μας πουν οι ειδικοί γι’ αυτό”. Εφτασε όμως η ώρα που πρέπει όλοι να μιλήσουμε γι’ αυτό. Να πάρουμε θέση. Είναι σαν να έφτασε το εκκρεμές της ζωής σε ένα σημείο κορεσμού». Μια ζωή που δεν έχει γραμμική λογική αλλά πορεία κυκλική, όπως παρατηρεί ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: «Μπαίνουμε σε ένα τούνελ σκοτεινό. Η Ιστορία έχει κύκλους ζωής και πολέμου. Οντως, τώρα, ο Θεός της σφαγής βρίσκεται ανάμεσά μας».

«Πάμε πάλι στον πόλεμο» εκτιμά ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. «Κάποτε είχαμε τη φιλοξενία και τη γενναιοδωρία. Τώρα, την ξενοφοβία. Φοβίες και ανασφάλειες. Και καταγράφεται έλλειψη πίστης στον ορθολογισμό και στα εργαλεία του Διαφωτισμού». Η Στεφανία Γουλιώτη το πάει και παραπέρα. Στη δημοκρατία (μας). Με βάση κάποιες σκέψεις που έκανε λίγο πριν ξεκινήσει η δεύτερη περίοδος του «Θεού της σφαγής». «Είναι λίγο βαρύ» παραδέχεται, «αλλά η δημοκρατία δεν έχει λίγα προβλήματα». «Δεν είναι σπουδαίο, αλλά είναι το καλύτερο που έχουμε» πιάνει το νήμα ο Οδυσσέας. «Το καλύτερο, αν εξαιρέσεις όλα τα άλλα» ανασύρει μια ρήση ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. «Το καλύτερο επιχείρημα κατά της δημοκρατίας είναι μια πεντάλεπτη συζήτηση με έναν ψηφοφόρο». Βέβαια, «αυτός ο κόσμος μέσω της δημοκρατίας και των καλών που φέρει μαζί της έχει γίνει καλύτερος», κατά τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο. «Κάποτε σκότωνε και τον νέγρο στον δρόμο. Παραμένει άξεστο αυτό το σύστημα, αλλά έχει κάνει ένα βήμα προς τον καλύτερο εαυτό του». Και η Στεφανία Γουλιώτη: «Η δημοκρατία θα έπρεπε να συνοδεύεται από ένα ανώτερο σύστημα παιδείας».

«Ο φόβος είναι φυσική ανάγκη του ανθρώπου» καταθέτει στην κουβέντα ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος. «Αυτό λέει και το έργο μας» συνεχίζει από κει ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. «Η κριτική έγραφε ότι το έργο της Ρεζά στηλιτεύει την υποκρισία της αστικής τάξης. Εμείς δεν το είδαμε έτσι. Αντίθετα, δεν καταλαβαίνουμε πού έγκειται η υποκρισία. Το ότι οι ήρωες δεν φτάνουν να λύσουν τις διαφορές τους, στη συζήτηση, με μπουνίδια τους καθιστά διατεθειμένους να συνεννοηθούν» εξηγεί. Και αυτό έχει ακόμη ένα ψήγμα αλληλεγγύης. Οσο για την επιτυχία τους –κάπου 250 παραστάσεις μετά –ο ίδιος και οι συμπρωταγωνιστές του προτιμούν να μην το συζητούν. «Καλό είναι να μη συναλλάσσεσαι με αυτό τον όρο, γιατί στο αποτέλεσμα, επί ξηρού ακμής». Η παράσταση, προσθέτει, είναι κάτι παραπάνω από το σύνολο των μερών της, των ηρώων της, των ηθοποιών της. Οι θεατές θα παρατηρήσουν κάτι πιο εκρηκτικό από ένα απλό άθροισμα. «Το σύνολο υπερβαίνει το άθροισμα» όπως λέει και ο σκηνοθέτης. «Ο “Θεός της σφαγής” δεν είναι ένα μπουλβάρ που παριστάνει ότι είναι κάτι άλλο. Είναι ένα αιχμηρό, κοφτερό έργο που παριστάνει επί αρκετή ώρα το μπουλβάρ». «Χρησιμοποιεί το μπουλβάρ σαν παγίδα για να χαλαρώσεις και να τη φας» όπως καταλήγει ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος. Γροθιά στον κανιβαλισμό μας και στην ουσία της δημοκρατίας μας. Ή όχι;

«Ιππής», μουλάρια και πικρό γέλιο

«Μουλάρια γεννηθήκαμε, σε πλίνθινες καλύβες, με αγιόκλημα, γαζίες, γιασεμιά… Πάνε πια, τα έφαγαν τα μουλάρια και κόπρισαν τσιμέντο στην καρδιά, ώς και στο μυαλό τσιμέντο… Σιωπή». ΟΓιώργος Αρμένης(φωτογραφία) γιορτάζει τα 50 χρόνια του στο θεατρικό σανίδι –από τα χρόνια τουΚάρολου Κουν, της Νεολαίας Λαμπράκη, της ΚΝΕ, των διαγραφών –στο Νέο Ελληνικό Θέατρό του, στα Εξάρχεια, με ένα έργο που έγραψε πρόπερσι και διαμόρφωσε με τους εννέα ηθοποιούς του, «Ασε να μη μιλήσω καλύτερα». Μια εικόνα του σήμερα, όπως μου λέει, για την αγωνία των ανθρώπων. «Μια τρελή φαρσοκωμωδία, σουρεαλιστική, όπου η οικογένεια μαζεύεται για τα γενέθλια του Αιώνα, του αιωνόβιου Δήμου, που τον περιμένουν να πεθάνει για να ανεβάσουν κάποιον χειρότερο και διαχειρίσιμο στην εξουσία (της οικογένειας πάντα). Ομως, εκείνος “αναδομείται”», όπως μου εξηγεί την ιδέα του που πήρε από τους αριστοφανικούς «Ιππής» οΓιώργος Αρμένης, και τους τα λέει έξω από τα δόντια. «Το έργο σατιρίζει την ηγεσία σε όλα τα κόμματα και την εξουσία» μου εξηγεί ο θεατράνθρωπος για τη «σουρεαλιστική κωμωδία», που τελικά πίσω από το γέλιο είναι «δράμα σημερινό». Μαζί του οιΗλίας Ζερβός, Κώστας Φλωκατούλας, Μελέτης Γεωργιάδης, Χρήστος Ευθυμίου, Ιωάννα Ζιαννή, Κατερίνα Αντωνιάδου, Στέλιος Νίνης, Θανάσης Τσάκαλος. Σε μια παράσταση που μετά την ολοκλήρωσή της θα επιχειρήσει –στα δύσκολα –να στήσει μια καλοκαιρινή περιοδεία.