Η κηδεία που έγινε πολιτική διαδήλωση

Εκατοντάδες χιλιάδες Ιρανοί –κάποιοι ανεβάζουν τον αριθμό σε δύο εκατομμύρια –συγκεντρώθηκαν χθες στο κέντρο της Τεχεράνης για την κηδεία του πρώην προέδρου της χώρας Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί, σε μια σπάνια ευκαιρία να εκφράσουν τις πολιτικές τους απόψεις. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πολιτών προς τιμήν ενός πολιτικού, από τον θάνατο του αγιατολάχ Χομεϊνί το 1989, του επικεφαλής της ισλαμικής επανάστασης του 1979. Ιρανοί από όλο το πολιτικό φάσμα παραβρέθηκαν στην κηδεία του 82χρονου Ραφσαντζανί που ήταν πρόεδρος από το 1989 έως το 1997. Ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης της χώρας αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ήταν επικεφαλής των προσευχών καθώς υποστηρικτές αλλά και επικριτές του στέκονταν δίπλα του, αποχαιρετώντας έναν πολιτικό που τα τελευταία χρόνια ήταν θερμός οπαδός του πολιτικού ανοίγματος του Ιράν και της δημιουργίας καλύτερων σχέσεων με τη Δύση.

Στους δρόμους της Τεχεράνης, όμως, πολλοί πολίτες οπαδοί της αντιπολίτευσης και υποστηρικτές του Πράσινου Κινήματος υπέρ των μεταρρυθμίσεων στη χώρας –το οποίο κατεστάλη βίαια το 2009 –εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην κυβέρνηση, φωνάζοντας συνθήματα υπέρ των αρχηγών της αντιπολίτευσης που βρίσκονται σε κατ’ οίκον περιορισμό, Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και Μεχντί Καρουμπί.

Ο Ραφσαντζανί που πέθανε την Κυριακή από καρδιακές επιπλοκές, αποτελούσε ηγετική φυσιογνωμία στην πολιτική ζωή της χώρας. Κάποια εποχή υπήρξε ένας από τους πιο ισχυρούς πολιτικούς. Ηταν ιδρυτικό μέλος της επανάστασης, πρώην ντε φάκτο επικεφαλής των ιρανικών στρατιωτικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του περσοϊρακινού πολέμου και διετέλεσε δύο φορές πρόεδρος. Οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι συνήθιζε να βάζει φυλακή τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Ομως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έριξε το πολιτικό του βάρος υπέρ των μεταρρυθμιστών. Το 2009, τάχθηκε στο πλευρό του Πράσινου Κινήματος και προέτρεψε την κυβέρνηση να απελευθερώσει τους πολιτικούς κρατουμένους και να αποζημιώσει τις οικογένειές τους. Ως αποτέλεσμα, τέθηκε στο περιθώριο. Δύο από τα παιδιά του, μεταξύ των οποίων η κόρη του Γαζέχ, φυλακίστηκαν με την κατηγορία ότι υποστηρίζουν την αντιπολίτευση. Το 2013 μπλοκαρίστηκε η προσπάθειά του να διεκδικήσει εκ νέου την προεδρία του Ιράν. Κέρδισε όμως ένα κομμάτι της δημοτικότητας που είχε χάσει όταν βρισκόταν στην εξουσία και η παρουσία μεγάλου αριθμού στελεχών της αντιπολίτευσης στην κηδεία του έδειξε την εκτίμηση τους προς αυτόν.

Οσο βρισκόταν στην εξουσία ο Ραφσαντζανί είχε ταχθεί υπέρ της βελτίωσης των σχέσεων με τους άραβες γείτονες του Ιράν. Χθες, αξιωματούχοι από την Τουρκία, το Αφγανιστάν, το Μπαχρέιν –χώρα που βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Τεχεράνη –ακόμα και ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους.

Ο θάνατος του Ραφσαντζανί φαίνεται να ανησυχεί πολλούς μετριοπαθείς στο Ιράν για την πορεία της χώρας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η κληρονομιά που άφησε ο Ραφσαντζανί είναι ο σημερινός πρόεδρος Χασάν Ροχανί, ο οποίος θεωρείται ότι ήταν προστατευόμενός του. Οι μεταρρυθμιστές φοβούνται πως ο θάνατος του πρώην προέδρου ταράζει την ισορροπία υπέρ των σκληροπυρηνικών. Ανησυχούν επίσης ότι αυτό θα επηρεάσει τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν στο Ιράν τον Μάιο, οπότε ο Ροχανί θα διεκδικήσει την επανεκλογή του. Πριν από τον θάνατο του Ραφσαντζανί, ο Ροχανί μπορούσε να ελπίζει στην υποστήριξη του έμπειρου πολιτικού έναντι των σκληρών του θεοκρατικού καθεστώτος.