Αναζήτηση
Ενα νέο Μνημόνιο, αμιγώς ευρωπαϊκό, αλλά με αυστηρές προδιαγραφές και επιτήρηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας –το «ΔΝΤ της Ευρώπης» –προδιέγραψαν οι δηλώσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε χθες στην εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung».
Μιλώντας πρώτη φορά για το ενδεχόμενο αποχώρησης του Ταμείου από το ελληνικό πρόγραμμα ο γερμανός υπουργός Οικονομικών είπε ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι Ευρωπαίοι θα πρέπει «να καταλήξουν σε δική τους λύση εντός του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος», επιβάλλοντας, όμως, όσα συμφωνήθηκαν «σαφώς πιο αποτελεσματικά».
Πρόκειται για μια εξέλιξη που, εφ’ όσον επιβεβαιωθεί, περικλείει σοβαρούς κινδύνους κυρίως σε δύο μέτωπα:
Πρώτον, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων για την αξιολόγηση, με αποτέλεσμα να χαθεί το momentum στην οικονομία για το οποίο μιλούσαν μέχρι προχθές ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, δηλαδή την επιστροφή στην ανάπτυξη.
Δεύτερον, απομακρύνει την προοπτική υιοθέτησης των μεσοπρόθεσμων μέτρων στο χρέος για τα οποία πίεζε κυρίως το ΔΝΤ. Χωρίς το Ταμείο, η Γερμανία μόνη της και μάλιστα ενόψει εκλογών τον Σεπτέμβριο δύσκολα θα δεχθεί να κάνει παραχωρήσεις στο θέμα του χρέους. Κάτι τέτοιο, όμως, θα δημιουργήσει δυσκολίες στην ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), αφού μόλις πρόσφατα ο Μπενουά Κερέ της ΕΚΤ δήλωσε ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα αποτελούν προαπαιτούμενο.
ΒΛΕΠΟΥΝ ΔΙΕΞΟΔΟ. Η ένταξη στο QE είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας για την οικονομία της Ελλάδας, αφού από αυτήν θα εξαρτηθεί όχι τόσο η παροχή περισσότερης ρευστότητας στις τράπεζες όσο η επιστροφή της εμπιστοσύνης των αγορών στην ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα αναμένεται να δώσει το έναυσμα για πτώση των επιτοκίων δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου (και του ιδιωτικού τομέα) και να επιτρέψει έτσι την έξοδο στις αγορές πριν από τη λήξη του προγράμματος το 2018 ώστε να χρηματοδοτεί τις ανάγκες του.
Η κυβέρνηση, πάντως, έκανε μια μάλλον θετική ανάγνωση των δηλώσεων Σόιμπλε. Πηγές της επεσήμαναν ότι «η πιθανότητα συνέχισης του προγράμματος χωρίς το ΔΝΤ ή με παρουσία του χωρίς χρηματοδότηση και άρα χωρίς κεντρικό ρόλο είναι μια εξέλιξη που μπορεί να αποτελέσει διέξοδο στο δομικό πρόβλημα ασυμφωνίας μεταξύ των θεσμών». Επίσης, χαρακτήρισαν «καλοδεχούμενη» την άποψη ότι η Ευρώπη έχει θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης από μόνη της «αρκεί οι πρωτοβουλίες και οι αποφάσεις να παρθούν γρήγορα».
Ανώτατο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου απαντώντας σε σχετική ερώτηση των «ΝΕΩΝ» χθες υποστήριζε ότι «όλες οι λύσεις μπορούν να οδηγήσουν σε καθυστέρηση και όλες μπορούν να βγουν γρήγορα». Και ακόμη ότι «τα πράγματα που χρειάζονται να συμφωνηθούν στην Αθήνα είναι λίγα, το θέμα είναι να συμφωνήσουμε σε μια πολιτική λύση σε όλα τα κομμάτια του παζλ».
ΡΟΛΟ ΣΤΟΝ ESM. Η μετάβαση από τον Τόμσεν στον Σόιμπλε, πάντως, εφ’ όσον καταλήξουμε τελικά εκεί, δεν θα είναι αναίμακτη, δηλαδή χωρίς νέα μέτρα όπως ελπίζει η κυβέρνηση. Ο Σόιμπλε το έκανε σαφές χθες.
«Το τωρινό πρόγραμμα», είπε, «προϋποθέτει τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Αν συνεχίσουμε μόνοι μας τότε θα πρέπει να διασφαλίσουμε καλύτερα τα συμπεφωνημένα. Τον ρόλο αυτόν μπορούμε να τον αναθέσουμε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Σε αυτή την περίπτωση ωστόσο έχουμε να κάνουμε με εντελώς νέα δεδομένα και θα έπρεπε να λάβουμε προηγουμένως την έγκριση της γερμανικής Βουλής».
Σε άλλο σημείο, εξάλλου, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι η ενδεχόμενη αποχώρηση του Ταμείου «δεν θα προκαλέσει προβλήματα (σ.σ. στη Γερμανία) διότι εμείς τηρούμε τις δεσμεύσεις μας. Σε περίπτωση όμως που δεν τηρηθούν οι δεσμεύσεις από άλλους τότε το τρέχον πρόγραμμα θα τερματιστεί και θα απαιτηθούν νέες διαπραγματεύσεις».
ΤΑ ΜΙΣΑ ΜΕΤΡΑ. Στην καλύτερη περίπτωση, εκτιμούν πηγές από την πλευρά των θεσμών, η Ευρώπη θα ζητήσει τα μισά τουλάχιστον μέτρα από αυτά που ζητά το ΔΝΤ, δηλαδή κάπου 2 δισ. ευρώ.
Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη υποστηρίζει στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης ότι ο στόχος για 3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα είναι εφικτός και ότι λείπουν μέτρα 0,4% (γύρω στα 700 εκατ.) του ΑΕΠ για να καλυφθεί το 2018. Ετσι, είναι πιθανό στο πλαίσιο της αυστηροποίησης που προανήγγειλε ο Σόιμπλε να ζητηθούν κάποια επιπλέον μέτρα, ψηφισμένα από τώρα, συν μια παράταση του κόφτη με προσδιορισμό και άλλων μέτρων που θα ενεργοποιηθούν εφ’ όσον ο στόχος του 3,5% δεν επιτευχθεί.
Στην περίπτωση αυτή, το πιο πιθανό μέτρο είναι η μείωση του αφορολογήτου, την οποία η Ευρώπη θέλει –όπως και το ΔΝΤ –αλλά και η κυβέρνηση έχει εξετάσει ως πιθανό σενάριο κατά το προηγούμενο διάστημα.
ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με την ανάγκη να ψηφίσει νέα μέτρα στο πλαίσιο ενός νέου Μνημονίου ή της συνέχισης του υφισταμένου χωρίς να έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση και την πολυπόθητη συμμετοχή στο QE ώς το καλοκαίρι. Κάτι που μπορεί να πυροδοτήσει πολιτικές εξελίξεις. Οι πιστωτές έχουν ήδη επισημάνει ότι οι μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες θα προκύψουν τον Ιούλιο.
Εξάλλου, υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα ούτως ή άλλως θα χρειαστεί ένα 4ο Μνημόνιο για μετά το 2018, αφενός επειδή θα είναι ακριβός ο δανεισμός της από τις αγορές και αφετέρου επειδή οι τράπεζες θα έχουν πιθανώς νέες κεφαλαιακές ανάγκες λόγω των δυσκολιών με τα κόκκινα δάνεια.
