Η Αμερική, μια ανοιχτή κοινωνία, καλείται να συμβιβαστεί με έναν ηγέτη που δεν έχει καμία ανοχή στην κριτική και τη διαφορετική άποψη. Μία εβδομάδα πριν από την ορκομωσία του, ο Τραμπ συνέχισε τη βεντέτα με τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης όπως το CNN. Δείχνοντας ότι αυτό δεν ήταν απλά μέρος μιας προεκλογικής αντισυμβατικής τακτικής. Που πέρα από την επίθεση στα παραδοσιακά Μέσα συμπεριελάμβανε και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων. Αντίθετα, δείχνει πώς ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την ελευθερία του λόγου αλλά και τις σχέσεις του με τον Τύπο. Αμφισβητεί κάθε πηγή πληροφόρησης που αντιστρατεύεται τη δική του εκδοχή της πραγματικότητας. Απονομιμοποιεί τα παραδοσιακά Μέσα για να κατασκευάσει τη δική του αλήθεια. Σε διάφορες ιστορικές περιόδους, η ανασφάλεια των πολιτών οδήγησε σε οπισθοδρόμηση στον φυλετισμό των κλειστών κοινωνιών. Οπως για παράδειγμα εκδηλώθηκε με τους ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα. Σε προηγμένες ανοιχτές κοινωνίες, όμως, που έχουν γνωρίσει και βιώσει πολιτικές ελευθερίες, ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική κινητικότητα, αυτά δεν μπορεί παρά να είναι βραχύβια ξεσπάσματα. Αλλωστε, οι κοινωνίες αυτές διαθέτουν τα απαραίτητα θεσμικά αντίβαρα που διαφυλάσσουν την ελευθερία της σκέψης, της έκφρασης και του λόγου.
Στα δικά μας, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Οι συλλήψεις δημοσιογράφων και οι μηνύσεις σκιτσογράφων δείχνουν έναν βαθύ αυταρχισμό από την πλευρά της κυβέρνησης. Και δεν πρόκειται για μεμονωμένα φαινόμενα. Η κυβέρνηση αυτή προσπάθησε εξαρχής να χειραγωγήσει την πληροφόρηση και τα ΜΜΕ. Το τηλεοπτικό τοπίο και τα αντιπαθητικά συγκροτήματα. Αρχίζοντας με την αδειοδότηση των καναλιών. Αφού εξοβέλισαν το ΕΣΡ από τη διαδικασία και περιόρισαν αυθαίρετα τον αριθμό των αδειών, διεξήγαγαν μια διαδικασία που θύμιζε ολοκληρωτικά καθεστώτα και κλειστές κοινωνίες. Ο νόμος, τελικά, κρίθηκε αντισυνταγματικός και κατέρρευσε. Η νοοτροπία όμως χειραγώγησης της πληροφόρησης παρέμεινε. Ενδεικτική του πώς αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση την ελευθερία του λόγου και του Τύπου και την ανοχή της στην κριτική. Στο ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου, άλλωστε, η χώρα μας επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ φιγουράρει στην 89η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Δίπλα σε χώρες όπως η Λιβερία, το Μπουτάν και η Ουγκάντα. Και πολύ μακριά από χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιρλανδία ή η Πορτογαλία.
Η ανοιχτή κοινωνία, έγραφε ο Καρλ Πόπερ, προϋποθέτει πολίτες που αναπτύσσουν την κριτική σκέψη. Κι αυτό προϋποθέτει ελευθερία σκέψης, έκφρασης και λόγου. Χωρίς τον φόβο της τιμωρίας ή της εκδίκησης. Χωρίς άμεση ή έμμεση λογοκρισία. Ο ελεύθερος λόγος είναι το εργαλείο αποκάλυψης της αλήθειας. Οχι όμως γι’ αυτούς που υπόσχονται παραδείσους στη γη. Αυτοί συνήθως φέρνουν την κόλαση, όπως λέει ο Πόπερ. Και τότε προσπαθούν να μετατρέψουν τον λόγο από εργαλείο αναζήτησης της αλήθειας σε ασπίδα απόκρυψής της.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
