Η ταινία «Με τα μάτια ανοιχτά» αποτελεί το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Λέιλα Μπουζίντ, βοηθού του σπουδαίου Αμπντελατίφ Κεσίς («Η ζωή της Αντέλ»). Στη γαλλοτυνησιακή παραγωγή, που προβάλλεται από χθες στους ελληνικούς κινηματογράφους, η σκηνοθέτρια περιγράφει το χάσμα γενεών στην πατρίδα της, την Τυνησία, μέσα από μια γεμάτη ένταση σχέση μάνας – κόρης. Στο επίκεντρο βρίσκεται η 18χρονη Φάρα (η πρωτοεμφανιζόμενη Μπάγια Μεντχαφέρ), η οποία έχοντας μόλις τελειώσει το σχολείο τραγουδά σε ροκ συγκρότημα με πολιτικό στίχο, πίνει αλκοόλ και ερωτεύεται με πάθος. Στη μεγάλη εικόνα μπαίνουν σταδιακά οι σχέσεις με τη μητέρα της, όταν η τελευταία επιχειρήσει να προστατεύσει την κόρη της από τη μετωπική σύγκρουση με την πραγματικότητα. Και κάπως έτσι η Μπουζίντ θα φτάσει στο προκείμενο: την έλλειψη ελευθερίας των νέων, δηλαδή, και ειδικά των γυναικών, που επιβιώνουν υπό το καθεστώς ανασφάλειας και φόβου.

Η ταινία για τη μετάβαση της Τυνησίας προς τη δημοκρατία – μετά το κίνημα της Αραβικής Ανοιξης – έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, στο τμήμα Giornate degli Autori, όπου απέσπασε το Βραβείο Κοινού, καθώς και το Europa Cinemas Label. Κατόπιν βρέθηκε στις τρεις φιναλίστ για το βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ έχει προβληθεί ανάμεσα σε άλλα στο Φεστιβάλ του Τορόντο, της Tribeca, του Ρότερνταμ και της Στοκχόλμης. Κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ του Ντουμπάι, το βραβείο Fipresci στο Φεστιβάλ της Καρθαγένα και ήταν η πρόταση της Τυνησίας για το Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Μιλήστε μου για την ιδέα ενός ροκ συγκροτήματος στην Τυνησία.

Η ιδέα ξεκίνησε από το ξέσπασμα της επανάστασης στη χώρα (σ.σ.: στις 18 Δεκεμβρίου του 2010, στην πόλη Σιντί Μπουζίντ, ένας πλανόδιος πωλητής φρούτων, ο Μοχάμεντ Μπουαζίζι, αυτοπυρπολήθηκε, διαμαρτυρόμενος για την κατάσχεση των προϊόντων του από την αστυνομία επειδή δεν είχε άδεια. Η ενέργεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης σε διάφορες πόλεις της Τυνησίας). Θεώρησα πως επιτέλους θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για το παρελθόν, για τη λογοκρισία, τον φόβο και την αυθαιρεσία των δυνάμεων καταστολής. Είχα κάνει και μια ταινία μικρού μήκους παλαιότερα, όπου εστίαζα στη σχέση μητέρας – κόρης. Θεώρησα πως τώρα θα μπορούσα, επεκτείνοντας την τελευταία θεματική, να μιλήσω και για κάτι πιο γενικό. Ετσι προέκυψε το ερώτημα τι επαγγέλλεται η κόρη και γιατί αυτό οδηγεί στη σύγκρουση. Στην αρχή σκεφτόμουν να γράψω ένα σενάριο για μια μπλόγκερ, αλλά μου καρφώθηκε γρήγορα η ιδέα της τραγουδίστριας. Οπως και να το κάνουμε, μια γυναίκα που τραγουδάει είναι ένα πολύ πιο κινηματογραφικό θέαμα από μια γυναίκα που γράφει.

Υπάρχει δυνατή μουσική σκηνή στη χώρα;

Η αλήθεια είναι πως οι ροκ μπάντες σπανίζουν στην Τυνησία. Υπάρχει μια δυνατή underground hip-hop σκηνή. Πολλοί επίσης παίζουν ρέγκε. Κατά καιρούς συναντούσες και ροκ συγκροτήματα εδώ, απλώς ήταν όλα βραχύβια, τη μια τους πετύχαινες σε κάποια ζωντανή εμφάνιση, την άλλη εξαφανίζονταν. Στην Αίγυπτο, όμως, και στον Λίβανο υπάρχουν δυνατές ροκ σκηνές.

Πόσο άλλαξε ο καλλιτεχνικός χάρτης της Τυνησίας μετά την επανάσταση;

Υπάρχει μια νέα γενιά καλλιτεχνών εδώ, σκηνοθέτες, ζωγράφοι, μουσικοί, που δραστηριοποιούνται όπως μπορούν – αλλά κάνουν έντονη την παρουσία τους. Παλαιότερα μπορούσαν να σε εξαφανίσουν ή να σε φιμώσουν. Τώρα δεν είναι τόσο εύκολο. Τα social media παίζουν έναν σημαντικό ρόλο εδώ. Οχι πως τώρα πια δεν κινδυνεύουμε. Αν η αστυνομία θέλει να σε κλείσει μέσα, θα βρει μια αφορμή. Αν σε πιάσει με ένα τσιγαριλίκι, ας πούμε, μπορεί να σε κρατήσει φυλακισμένο για έναν ολόκληρο χρόνο. Και δεν ψάχνουν τους πάντες – μόνο όσους θέλουν, όλοι καπνίζουν άλλωστε! Με άλλα λόγια, ακόμα απειλούμαστε από το σύστημα, παρά την όλη έκρηξη. Ευτυχώς, ο κόσμος μάς στηρίζει. Και αν θέλετε, η μεγάλη διαφορά είναι πως πριν δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε ευθέως για την πολιτική κατάσταση στη χώρα. Επρεπε να μιλήσουμε με σύμβολα, με αλληγορίες, με μεταφορές, ξέρεις τώρα. Ε, δεν είμαστε αναγκασμένοι πια. Οι ταινίες μας άλλωστε προβάλλονται σε όλα τα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Η ιστορική συγκυρία μάς έχει δυναμώσει κατά κάποιον τρόπο.

Ποιες ήταν οι πρώτες αντιδράσεις;

Α, ο κόσμος αντιδρά έντονα στο φιλμ. Στην πρώτη προβολή του γεμίσαμε μια αίθουσα τριών χιλιάδων θεατών. Το αιγυπτιακό κοινό επίσης λάτρεψε το φιλμ. Στη Νέα Υόρκη πάλι οι θεατές εξεπλάγησαν: περίμεναν κάτι πιο φολκλορικό, αλλά αντιθέτως είδαν νέους ανθρώπους που είχαν λίγο-πολύ τα ίδια όνειρα και τις ίδιες επιθυμίες. Γράφω πάντως τη νέα μου ταινία τώρα, που όμως δεν έχει και τόση σχέση με αυτή για την οποία μιλάμε. Με ενδιαφέρει πολύ η εξοικείωσή μου με το μέσο. Και αισθάνομαι πως έχω πολλές ιστορίες ακόμα να αφηγηθώ.

INFO

Η ταινία «Με τα μάτια ανοιχτά», με τους Μπάγια Μεντχαφέρ, Γκάλια Μπεναλί, Μοντασάρ Αγιάρι, προβάλλεται στους κινηματογράφους Αβάνα, Κηφισιά, Ιλιον, Σπόρτιγκ

Τελευταία Νέα