«Σαν νήπια που ζητάμε καραμέλες»

Δυο κορίτσια κάνουν τραμπάλα, η οποία ισορροπεί πάνω σε μια αγελάδα. Ο μυθικός Λαοκόων παλεύει να ξεφύγει όχι από τα φίδια που τον περιζώνουν, αλλά από μια δίχρωμη κορδέλα από εκείνες που χρησιμοποιούμε για να αποκλείσουμε μια επικίνδυνη περιοχή. Κι ένας άνδρας ζωγραφίζει ένα σπίτι πάνω σε ένα τοπίο όπου κυριαρχεί μια μπάλα από άχυρο.

Είναι μερικοί μόνο από τους πρωταγωνιστές της νέας δουλειάς του Χρήστου Κάλφα, του 62χρονου έλληνα ζωγράφου που ζει στο Παρίσι κι ο οποίος παρουσιάζει στην Αθήνα 35 δημιουργίες της τελευταίας διετίας υπό τον τίτλο «Sous le tapis… nos emotions» ή επί το ελληνικότερον «Κάτω από το χαλί… τα συναισθήματά μας».

Ποιοι κρύβουν συνήθως συναισθήματα κάτω από το χαλί;

Οι περισσότεροι προτιμούν να υποκρύψουν όσα νιώθουν για να μπορέσουν να προχωρήσουν. Και δεν είναι ένα φαινόμενο που αφορά μόνο τους καθημερινούς ανθρώπους, αλλά και την πολιτική.

Πώς προσδιορίζετε το χαλί;

Μια κοινωνική συνθήκη, καταστάσεις που μας επιβάλλονται απέξω. Δεν ξέρω αν οφείλεται στην κουλτούρα μας, αλλά έχουμε συνηθίσει στην «προσποίηση», όπως και σε ένα υπερβολικό «εγώ», που κρατούν τα πράγματα σε μια επιφανειακή συνθήκη, ενώ από κάτω κρύβονται σημαντικά πράγματα που δεν φαίνονται. Το πότε θα αποκαλυφθούν είναι θέμα χρόνου.

Είναι δηλαδή μόνο ελληνικό φαινόμενο;

Κάθε άλλο. Παγκόσμιο θα έλεγα. Υπάρχει μια κρίση προσωπικότητας σε όλους τους λαούς. Πολλές αξίες έχουν θυσιαστεί στο όνομα της σκληρής κερδοσκοπίας. Βεβαίως και πρέπει ο καθένας μας να κερδίζει χρήματα από τη δουλειά του, αλλά το θέμα είναι με ποιον τρόπο. Στην Ελλάδα όμως το φαινόμενο αυτό αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα που σχετίζεται και με την παιδεία. Ο ελληνικός λαός μπορεί να ψηφίζει, για παράδειγμα, από αγανάκτηση ή θυμό σκεπτόμενος μόνο το ατομικό του συμφέρον, χωρίς να σκεφτεί το συμφέρον της χώρας. Μοιάζει με νήπιο που θέλει μια καραμέλα και χτυπάει τα πόδια του για να την αποκτήσει. Αν υπάρχει λοιπόν δημοκρατία, τότε το πρόβλημα βρίσκεται αλλού, ίσως στην παιδεία.

Η κρίση πιστεύετε ότι θα βοηθήσει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό;

Θα έλεγα ναι, αλλά δημιουργεί ταυτοχρόνως κι ένα είδος πανικού. Αυτή η διαδικασία της αποκάλυψης χρειάζεται χρόνο.

Πίσω δηλαδή από αυτά τα παράξενα κι ονειρικά τοπία κρύβετε ένα σχόλιο για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση;

Η τέχνη για μένα απευθύνεται πολλαπλώς. Αποτελεί μια παρέμβαση στον κοινωνικό, πολιτικό κι αισθητικό χώρο. Χρησιμοποιεί την αισθητική για να περάσει μηνύματα και σχετικά με το πώς βλέπει ο καλλιτέχνης την πραγματικότητα που τον περιβάλλει. Με ενδιαφέρει να κρύβω πράγματα, αλλά να αφήνω και κάτι να φαίνεται, γι’ αυτό και στη δουλειά μου συνυπάρχουν δύο πραγματικότητες: η ομιχλώδης επίφαση και στοιχεία που έχουν συμβολική παρουσία, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με το αρχικό περιβάλλον.

Για ποιον λόγο χρησιμοποιείτε την ελληνική μυθολογία ως εργαλείο για να περάσετε τα μηνύματα που θέλετε στα έργα σας;

Προσπαθώ να δω τα σύγχρονα προβλήματα σε άλλους χρόνους κι άλλους τόπους για να τα αναλύσω καλύτερα. Η μυθολογία άλλωστε κάποτε ήταν «πιστεύω», όπως είναι η Βίβλος σήμερα, και διακατέχεται από πολλές ηθικές αξίες.

Σε μια στιγμή βαθιάς οικονομικής ύφεσης, πώς αποφασίσατε να φέρετε τους πρωταγωνιστές σας –ζωγραφισμένους με σκόνες χρώματος που έχουν εγκλωβιστεί από τις πολλές επιστρώσεις βερνικιού πάνω σε ξύλο και μοιάζουν να βρίσκονται πίσω από γυαλί –στην Αθήνα αντί να κάνετε μια έκθεση στο Παρίσι, όπου υπάρχει πιθανότητα μεγαλύτερης εμπορικής επιτυχίας;