Αφιέρωμα: Ο σκηνοθέτης Αντι Γουόρχολ

Μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτο: ο άνθρωπος που χρησιμοποίησε όποιο (δημιουργικό) μέσο περνούσε από τα χέρια του για να εκφραστεί, από τη ζωγραφική, τις εκτυπώσεις και τη φωτογραφία μέχρι τη μουσική και τη γλυπτική, ο καλλιτέχνης που εξερεύνησε τα όρια μεταξύ τέχνης, δημοφιλίας και διαφήμισης, ο εμπνευστής ενός στούντιο ονόματι Factory που στη δεκαετία του 1960 συγκέντρωνε από διανοουμένους και συγγραφείς μέχρι διασημότητες του Χόλιγουντ και drag queens, ήταν και ένας υπερπαραγωγικός σκηνοθέτης. Μεταξύ μόνο του 1963 και του 1968 γύρισε πάνω από εξήντα ταινίες, δημιουργώντας ένα κινηματογραφικό σύμπαν ανθρωποκεντρικό, παρατηρητικό, αυτοσχεδιαστικό αλλά και ηδονοβλεπτικό, σχεδόν προφητικό των low budget παραγωγών, των reality shows, της δημοκρατίας του YouTube και άλλων συστατικών της σύγχρονης οπτικοακουστικής κουλτούρας. Με ύφος πέραν κάθε σύμβασης. «Αφήνω την κάμερα να τρέχει μέχρι να τελειώσει το φιλμ, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορώ να “συλλάβω” τους ανθρώπους την ώρα που είναι ο εαυτός τους» έλεγε. «Είναι προτιμότερο να συμπεριφέρεσαι φυσικά, από το να στήνεις μια σκηνή και να υποδύεσαι κάποιον άλλον. Καταλαβαίνεις καλύτερα τους ανθρώπους όταν είναι ο εαυτός τους παρά όταν προσπαθούν να τον υποδυθούν».

Με αφορμή τα τριάντα χρόνια από τον θάνατό του στις 22 Φεβρουαρίου του 1987, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το flix.gr ζουν για δώδεκα και πλέον ώρες στον αστερισμό του γουορχολικού σινεμά, προβάλλοντας επτά ταινίες του, που συμπληρώνονται από διαδραστικές συζητήσεις, από ένα ολονύχτιο πάρτι με μουσική των Velvet Underground, του Λου Ριντ, της Nico, των Rolling Stones ή του Ντέιβιντ Μπάουι, αλλά και από screen tests, δοκιμαστικά σε κάμερα δηλαδή, κατάλληλα να εξασφαλίσουν στον καθένα τα «15 λεπτά δημοσιότητας». Μέσα από κόπιες 16 χιλιοστών, που ταξίδεψαν από την Circulating Film Library του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, πρωταγωνιστές που θα χαρακτηρίζονταν όχι απλώς ηθοποιοί αλλά «υπέρλαμπροι αστέρες» –η ανέμελη μούσα Εντι Σέτζγουικ, ο ποιητής Τζέραλντ Μαλάνγκα, οι Velvet Underground ή η θρυλική «σουπερστάρ» Viva –θα ξαναζωντανέψουν την ιδέα που ήθελε το Factory να δρα ως το Χόλιγουντ του underground και τον Γουόρχολ να φέρνει το χολιγουντιανό στυλ στα μέτρα του.

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ. Αρκεί, ας πούμε, μια ματιά στο ασπρόμαυρο, 66 λεπτών «Poor Little Rich Girl» του 1965, φόρο τιμής στην ομώνυμη ταινία του 1936 με τη Σίρλεϊ Τεμπλ, την οποία ο Γουόρχολ λάτρευε: η δική του «εκδοχή» γυρίστηκε στο διαμέρισμα της Εντι Σέτζγουικ στη Νέα Υόρκη, με την ίδια να κινηματογραφείται ενώ ξυπνάει, παραγγέλνει καφέ και πορτοκαλάδα, γυμνάζεται καπνίζοντας, βάφεται σιωπηλή ή παίρνει χάπια, μιλά στο τηλέφωνο, αφηγείται το ξόδεμα όλης της περιουσίας της σε ένα εξάμηνο, μιλά με έναν άντρα άφαντο και όλα αυτά με μοναδικό σάουντρακ ένα άλμπουμ των Everly Brothers –η ομορφιά αναδεικνύεται ακόμα και από μια ταινία που δεν δείχνει κάτι σπουδαίο. Στο «The Life of Juanita Castro» από την άλλη, της ίδιας χρονιάς και διάρκειας, η ιστορία της αδελφής του Φιντέλ Κάστρο, η οποία είχε αντιταχθεί στις πρακτικές του, παρουσιάζεται με γυναίκες στους ρόλους των αντρών (του Φιντέλ, του Ραούλ, του Τσε Γκεβάρα), με αποτέλεσμα ένα μανιφέστο κατά της λογοκρισίας, των διώξεων των ομοφυλοφίλων ή των συμβάσεων που θα προτιμούσαν μια βιογραφία προσηλωμένη στη λεπτομέρεια της αναπαράστασης μιας εποχής.

Το 70λεπτο «Kitchen», επίσης του 1965, έχει κι αυτό για πρωταγωνίστριά του τη Σέτζγουικ. Αυτή τη φορά είναι διαρκώς υπό την επήρεια ή ξενυχτισμένη, με αποτέλεσμα να ξεχνάει τις ατάκες της ή να υπονομεύει διαρκώς την ολοκλήρωση των γυρισμάτων, περιορισμένη σε μια λευκή κουζίνα όπου χύνει καφέδες, απαριθμεί αντικείμενα, ακούει μαζί με τον θεατή τα λόγια των υποβολέων, πετυχαίνοντας όμως, έστω κι έτσι, να κάνει τον Νόρμαν Μέιλερ να δηλώσει αργότερα πως το φιλμ συλλαμβάνει όλη την ουσία της ανίας που βίωνε στην πόλη τότε ένας νέος. Εκτός ίσως αν σύχναζε σε ένα εστιατόριο όπως εκείνο του «Nude Restaurant» του 1967, όπου όλοι, θαμώνες και εργαζόμενοι, άντρες ως επί το πλείστον, φοράνε προκλητικά εσώρουχα ή είναι τελείως γυμνοί: η ταινία θεωρήθηκε η απάντηση του Γουόρχολ στη βιομηχανία του πορνό, το μόνο σεξ όμως που περιλαμβάνει είναι οι αφηγήσεις της Viva, που αντί να καταδικάζει τον πόλεμο στο Βιετνάμ προτιμάει να αναλύσει την αξέχαστη εμπειρία της με έναν αμαρτωλό ιερέα ή το ζήτημα της αγνότητας.