Είναι οι δύο όψεις της ρωσικής κοινωνίας –ή τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά της ρωσικής Δικαιοσύνης. Βάσει μιας τροποποίησης του ποινικού κώδικα που ψηφίστηκε από τη Δούμα το καλοκαίρι του 2014, ο 34χρονος ακτιβιστής Ιλντάρ Ναντίν εκτίνει από τον Δεκέμβριο του 2015 ποινή τριετούς φυλάκισης για «επανειλημμένη συμμετοχή σε μη εγκεκριμένες» (βλ. αντικυβερνητικές) διαδηλώσεις. Πρόσφατα, μάλιστα, κατήγγειλε πως υπέστη βασανιστήρια μέσα στο κελί του. Από την άλλη πλευρά, βάσει ενός νομοσχεδίου που ψηφίστηκε σε δεύτερη ανάγνωση προχθές με συντριπτική πλειοψηφία (385-2) από τη Δούμα και αναμένεται να εγκριθεί και επισήμως σήμερα, όποιος βιαιοπραγεί εις βάρος της συντρόφου ή των παιδιών του δεν θα κινδυνεύει πλέον με ποινή φυλάκισης –παρά μόνο αν τους στείλει στο νοσοκομείο. Περισσότερο και από τη νέα πρόβλεψη του νόμου, ωστόσο, σοκάρει η αιτιολόγησή του: όλα γίνονται «για την προστασία της οικογένειας». Και με τις ευλογίες (ή υπό την πίεση) της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Το νομοσχέδιο αφαιρεί την οικογενειακή βία (με εξαίρεση, όπως είπαμε, τις περιπτώσεις όπου επιβάλλεται νοσηλεία του θύματος) από τις διατάξεις του ποινικού κώδικα μεταφέροντάς τη στον αστικό κώδικα και αντί για την ποινή φυλάκισης μέχρι και δύο χρόνια που αυτή επέσειε, προβλέπει πρόστιμο 5.000 έως 30.000 ρουβλίων (77 έως 465 ευρώ) ή και κοινωνική εργασία μέγιστης διάρκειας 120 ωρών. Μόνο σε περίπτωση υποτροπής, μέσα στη χρονιά που ακολουθεί, μπορεί να επιβάλει το δικαστήριο ποινή φυλάκισης. Και μια δεύτερη λεπτομέρεια που σοκάρει: εισηγήτρια του επίμαχου νομοσχεδίου που αποποινικοποιεί αυτήν την «ήπια» (!) οικογενειακή βία είναι μια γυναίκα, η Ολγα Μπαταλίνα, βουλευτής της Ενωμένης Ρωσίας, του κόμματος του Βλαντίμιρ Πούτιν. Και η πρώτη βερσιόν του, όμως, είχε κατατεθεί τον Ιούλιο του 2016 από μια γυναίκα, τη γερουσιαστή Ελένα Μιζουλίνα –είναι γνωστή ως εμπνεύστρια του διαβόητου νόμου εναντίον της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας», για τις συντηρητικές της θέσεις όσον αφορά τις αμβλώσεις, καθώς και για την πρότασή της να φορολογούνται τα διαζύγια.

Η πρώτη εκείνη βερσιόν μάλιστα πρότασσε ρητώς την «προστασία των παραδοσιακών οικογενειακών αξιών», σε αντιδιαστολή φυσικά με τις «δυτικές αξίες». Το νομοσχέδιο που αναμένεται να εγκριθεί και τυπικά σήμερα προτού σταλεί για κύρωση στον ρώσο πρόεδρο, τον Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν περιλαμβάνει, όπως επισημαίνει η «Monde», την αιτιολόγηση αυτή, επί της ουσίας ωστόσο παραμένει το ίδιο. Οπως δήλωσε άλλωστε προχθές ο βουλευτής Αντρέι Ισάεφ, χαρακτηρίζοντας «ιστορική» την ψηφοφορία στη Δούμα, η Ρωσία είναι υπερήφανη που αντιστέκεται σε «αυτές τις δυτικές χώρες όπου η κρατική βία πάνω στις οικογένειες έχει γίνει κοινή πρακτική». Αναφερόταν προφανώς σε χώρες όπως η Γαλλία, η οποία απαγόρευσε και επισήμως την 1η Ιανουαρίου ακόμα και τις επονομαζόμενες fessées, τις «ξυλιές στον πισινό» των παιδιών.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία πάλι είχε ξεκαθαρίσει από τον περασμένο Ιούλιο, όταν εισήχθη η έννοια των «οικείων» στο άρθρο 116 του ρωσικού ποινικού κώδικα που αφορά τη σωματική βία, πως η ποινικοποίηση της άσκησης «μετρημένης και συνετούς βίας» στο πλαίσιο της διαπαιδαγώγησης των τέκνων δεν λάμβανε υπόψη «τις οικογενειακές παραδόσεις και τις ηθικές αξίες της ρωσικής κοινωνίας». «Υπάρχουν και άλλα μέσα διαπαιδαγώγησης πέραν των ξυλιών, αλλά φυσικά πρέπει να είμαστε λογικοί» είχε δηλώσει ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ερωτηθείς για το θέμα κατά την καθιερωμένη ετήσια συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε τον Δεκέμβριο. Οι υπερβολικές απαγορεύσεις «καταλήγουν να κάνουν κακό, καταστρέφουν την οικογένεια» είχε προσθέσει. Με αυτά και με άλλα, η δημόσια συζήτηση στη Ρωσία επικεντρώθηκε στο δικαίωμα των γονιών να τιμωρούν τα παιδιά τους, αποφεύγοντας να ασχοληθεί με το πρόβλημα των κακοποιημένων γυναικών.

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Δεν προστατεύουν ούτε τις εγκύους!

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως περίπου 40% όλων των βίαιων εγκλημάτων στη Ρωσία διαπράττονται εντός του «οικογενειακού ιστού». Ανεξάρτητες έρευνες όμως, επισημαίνει το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, δείχνουν πως το πρόβλημα είναι ακόμα σοβαρότερο: μια έρευνα από το 2013 έδειξε πως πίσω από το έως και 80% των βίαιων εγκλημάτων εις βάρος γυναικών στη Ρωσία βρίσκονται σύζυγοι ή σύντροφοι. Εκτιμάται πως έως και 36.000 γυναίκες και 26.000 παιδιά πέφτουν καθημερινά θύματα της οικογενειακής βίας. Ακόμα όμως και η προσπάθεια ενός κομμουνιστή βουλευτή να παραμείνει ποινικό αδίκημα η βία εις βάρος των εγκύων και των ανηλίκων έπεσε στο κενό.

Η πρώτη εισηγήτρια του νομοσχεδίου άλλωστε, η γερουσιαστής Ελένα Μιζουλίνα, έχει δηλώσει δημοσίως πως, κατά την άποψή της, οι γυναίκες «δεν προσβάλλονται όταν βλέπουν έναν άνδρα να χτυπάει τη σύζυγό του», πως «το να χτυπάει ένας άνδρας τη σύζυγό του είναι λιγότερο προσβλητικό από το να εξευτελίζει μια γυναίκα έναν άνδρα» και πως οι γονείς πρέπει να έχουν δικαίωμα να χτυπάνε τα παιδιά τους.

«Η κυβέρνηση θέλει να κάνει τρία βήματα πίσω αποποινικοποιώντας εντελώς τη βία και στερώντας από τα θύματα τον μοναδικό μηχανισμό προστασίας τους» εξερράγη μια ομοσπονδία γυναικείων οργανώσεων, καλώντας σε διαδήλωση διαμαρτυρίας, στις 4 Φεβρουαρίου, στη Μόσχα. Δεν είναι καθόλου βέβαιο, ωστόσο, ότι θα λάβει άδεια για την πραγματοποίησή της.