Οι αλλαγές προσώπων στα ιερατεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ουδέποτε υπήρξαν εύκολες. Συνήθως δε αυτοί που πρώτοι εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους για ένα από τα κορυφαία ευρωπαϊκά πόστα, τελικώς δεν το καταλαμβάνουν. Οι πρώην πρωθυπουργοί του Βελγίου Φέρχοφστατ και Ντεάν το έμαθαν αυτό όταν ήταν πια πολύ αργά, όπως άλλωστε και ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ όταν προ εικοσαετίας εκδήλωσε για πρώτη φορά το ενδιαφέρον του για την προεδρία της Επιτροπής. Κάλλιο αργά παρά ποτέ, ωστόσο, στην περίπτωσή του.

Εν πάση περιπτώσει, όμως, το 2017 δεν είναι μόνο μια χρονιά ρευστότητας και εκλογικών αναμετρήσεων για την Ευρώπη. Είναι και μια χρονιά αποφάσεων για τα πρόσωπα που θα αναλάβουν κατά την ερχόμενη διετία τη διοίκηση βασικών θεσμικών οργάνων της. Η αρχή έγινε ήδη με την προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην οποία εκλέχτηκε, έστω και αγκομαχώντας, ο εκλεκτός της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς (δηλαδή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος) Αντόνιο Ταγιάνι. Μια εκλογή εξαιρετικά προβληματική, που δεν αποκλείεται να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου.

Και αυτό για ποικίλους λόγους, με πρώτο την ανίερη για πολλούς συμμαχία της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς με τους αντιευρωπαϊστές βρετανούς Συντηρητικούς, που τον έφερε στην προεδρία της Ευρωβουλής, χωρίς καν να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του Σώματος.

Ο σημαντικότερος όμως λόγος είναι η κατάληψη από μέλη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και των τριών θεσμικών προεδριών της ΕΕ, δηλαδή της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου (Γιούνκερ, Τουσκ και Ταγιάνι). Συμβαίνει δε αυτό σε μια περίοδο που η εκλογική απήχηση των κεντροδεξιών κομμάτων τα οποία συμμετέχουν στο ΕΛΚ (από την Ελλάδα η ΝΔ) δεν δείχνει να υπερβαίνει το 30% του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος.

Ολα τα σενάρια για την προεδρία της ΕΕ

Τούτου δοθέντος, η Σύνοδος Κορυφής των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών που θα πραγματοποιηθεί μεθαύριο στη Μάλτα, στο περιθώριο της Συνόδου των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, αναμένεται να θέσει το ζήτημα της παραμονής του Ντόναλντ Τουσκ στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Για να παραμείνει ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας στο πόστο του, από τον Ιούνιο του 2017 και για άλλα δυόμισι χρόνια, απαιτείται η ειδική πλειοψηφία των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, η οποία χωρίς τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές δεν συγκροτείται.

Προς το παρόν ουδείς φυσικά μπορεί να εγγυηθεί ότι οι κεντροαριστεροί πρωθυπουργοί θα ζητήσουν ενωμένοι ώς το τέλος την κεφαλήν Τουσκ επί πίνακι. Από τη στιγμή όμως που το θέμα τίθεται προς συζήτηση, δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει την κατάληξή της. Ετσι τα πιθανά σενάρια είναι τρία:

n Το πρώτο έχει ως υπόθεση εργασίας ότι ο Τουσκ παραμένει, κάτω από την πίεση της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς, αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης όπου οι περισσότερες κυβερνήσεις (πλην της πολωνικής!) επιθυμούν την παραμονή του στην προεδρία της ΕΕ.

n Το δεύτερο σενάριο έχει ως υπόθεση εργασίας ότι ο Τουσκ, υπό την πίεση των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, αντικαθίσταται, πιθανώς από τον Φρανσουά Ολάντ ή κάποιον άλλο κεντροαριστερό πολιτικό.

n Το τρίτο σενάριο έχει ως υπόθεση εργασίας την αντικατάσταση του Τουσκ από κάποιον άλλο κεντροδεξιό πολιτικό –στην περίπτωση που επικρατήσει ο Φιγιόν στη Γαλλία, δεν αποκλείεται να είναι ο Νικολά Σαρκοζί.

Στο στόχαστρο και ο πρόεδρος του Eurogroup

Ωστόσο, τα προβλήματα ευρωπαϊκής χορογραφίας δεν εξαντλούνται μόνο στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Και αυτό διότι εκτός από την τύχη του Ντόναλντ Τουσκ διακυβεύεται και η παραμονή τού νυν κεντροαριστερού υπουργού Οικονομικών της Ολλανδίας Γερούν Ντεϊσελμπλούμ στην προεδρία του Eurogroup. Η θητεία του λήγει στο τέλος του 2017, πλην όμως οι δημοσκοπήσεις φέρουν αυτόν και το κόμμα του να καταποντίζονται στις βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν τον ερχόμενο Μάρτιο. Αν οι προβλέψεις επαληθευτούν, ο Ντεϊσελμπλούμ δεν θα είναι πλέον υπουργός Οικονομικών και εκ του ασφαλούς θα τεθεί το ερώτημα αν δικαιούται να παραμείνει στην προεδρία της ευρωζώνης. Ο ίδιος ο Ντεϊσελμπλούμ έλεγε παλαιότερα πως αυτό δεν γίνεται, όμως σήμερα υποστηρίζει ότι γίνεται, αν ο πρόεδρος του Eurogroup είναι αποκλειστικής απασχόλησης. Την ίδια στιγμή ο παγίως επίδοξος αντικαταστάτης του, ο κεντροδεξιός νυν υπουργός Οικονομίας της Ισπανίας Λουίς ντε Γκίντος, ο οποίος παλαιότερα υποστήριζε ότι η προεδρία του Eurogroup είναι πόστο αποκλειστικής απασχόλησης, σήμερα έχει αλλάξει άποψη και θεωρεί πως ο πρόεδρος του Eurogroup δεν μπορεί παρά να είναι και υπουργός Οικονομίας χώρας-μέλους της ευρωζώνης.

Το ενδεχόμενο να εμφανιστεί κάποια στιγμή ένας «τρίτος άνθρωπος» κάθε άλλο παρά μπορεί βεβαίως να αποκλειστεί. Σε σχέση δε με το ερώτημα αν για την Ελλάδα είναι προτιμότερος ένας ολλανδός σοσιαλιστής ή ένας ισπανός δεξιός, ίσως η μόνη λογική απάντηση που μπορεί να δοθεί είναι «άσπρα μούρα, μαύρα μούρα».

Τελευταία Νέα