H ψήφος υπέρ του Brexit, η εκλογή του Τραμπ, η άνοδος των ακροδεξιών στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ολλανδία, όλες δηλαδή οι πληγές του σύγχρονου κόσμου, συνδέονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο με την κυκλοφορία των ανθρώπων, είτε πρόκειται για πρόσφυγες είτε για μετανάστες. Το ποιος ακριβώς θεωρείται μετανάστης, όμως, και ποιος «αληθινός» Αμερικανός, Αυστραλός, Γερμανός ή Ελληνας διαφέρει πολύ από χώρα σε χώρα.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τον τόπο γέννησης. Οπως δείχνει έρευνα του Pew Research Center που πραγματοποιήθηκε το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου του 2016 σε 14.514 άτομα από 14 χώρες, το ποσοστό των ανθρώπων που θεωρούν ότι έχει μεγάλη σημασία να έχει γεννηθεί κάποιος στη χώρα τους για να τον θεωρούν «αληθινό» συμπατριώτη τους είναι μειοψηφικό. Στην Αυστραλία είναι 13%, στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 32%, στην Ευρώπη είναι κατά μέσο όρο 33%. Υπάρχουν όμως δύο εξαιρέσεις: η Ουγγαρία (52%) και η Ελλάδα (50%). Με άλλα λόγια, ένας στους δύο Ελληνες συνδέει ευθέως τη γενέτειρα με την εθνική ταυτότητα.
Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες θεωρούν πολύ σημαντικό να μιλάει κάποιος την κυρίαρχη γλώσσα μιας χώρας για να θεωρείται πολίτης της. Οχι όμως και να ασπάζεται την κυρίαρχη θρησκεία. Μόλις το 7% των Σουηδών, το 10% των Γάλλων ή το 32% των Αμερικανών πιστεύουν ότι το να είσαι χριστιανός συνδέεται με την εθνική ταυτότητα. Οταν φτάνουμε όμως στην Ελλάδα –το μαντέψατε –το ποσοστό εκτοξεύεται στο 54%! Η βαθιά καθολική Πολωνία έρχεται δεύτερη με μεγάλη απόσταση (34%). Ακόμη πιο υψηλό (66%) είναι το ποσοστό των Ελλήνων που συνδέουν την εθνική ταυτότητα με τα ήθη και τις παραδόσεις.
Η εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία αυτά για την ελληνική κοινωνία δεν πρέπει να μας εκπλήσσει: είμαστε ένας λαός συντηρητικός, εθνικιστής, θρησκόληπτος, που λατρεύει την παράδοση, βλέπει με καχυποψία τον κοσμοπολιτισμό και χαρακτηρίζεται από υψηλό υφέρποντα ή και ανοιχτό ρατσισμό. Βρισκόμαστε πιο κοντά στην Ουγγαρία, κι ακόμη περισσότερο στη Ρωσία (που δεν έλαβε μέρος στην έρευνα) παρά στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ψηφίζουμε αριστερά, αλλά στην πραγματικότητα είμαστε βαθύτατα δεξιοί.
Με αυτή την έννοια, η θεμελιώδης επιλογή που έκανε πριν από δύο χρόνια ο Αλέξης Τσίπρας να συμμαχήσει με τον Πάνο Καμμένο επιβεβαιώνει πανηγυρικά τη ρήση του Ζοζέφ Ντε Μεστρ ότι κάθε λαός έχει την κυβέρνηση που του αξίζει. Οι αγκαλιές των δύο ανδρών στα Προπύλαια ήταν το προοίμιο μιας αρμονικής συνεργασίας με στόχο την αλίευση όσο το δυνατόν ευρύτερων κατηγοριών του πληθυσμού και την παραμονή όσο το δυνατόν περισσότερο στην εξουσία. Θα κορυφωθεί αυτή η συνεργασία με την αποχώρηση από την ευρωζώνη, και ταυτοχρόνως την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως ευαγγελίζονται οι δραχμιστές που πληθαίνουν στους κόλπους της κυβερνητικής πλειοψηφίας;
Η διεύθυνση των Νιου Γιορκ Τάιμς έκανε αυτή την εβδομάδα μια εντυπωσιακή ανακοίνωση. Τους τρεις τελευταίους μήνες του 2016, η εφημερίδα κέρδισε 300.000 διαδικτυακούς συνδρομητές. Η αύξηση είναι 19% και σε ετήσια κλίμακα φτάνει το 46%. Σε αυτές τις δύσκολες εποχές, ο κόσμος ενημερώνεται, αντιδρά, αντιστέκεται. Εμείς θα αφήσουμε να μας οδηγήσουν στην καταστροφή;