Στο προπύργιο των ακροδεξιών του Γκερτ Βίλντερς

Ο Γιαν είναι φίλος με τον Κόφι, που γεννήθηκε στο Κονγκό, εδώ και 30 χρόνια. Ομως καθώς περπατούν στο Φένλο, μια πόλη της Νότιας Ολλανδίας, ο συνταξιούχος οδηγός φορτηγού δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να πει στον φίλο του ότι στις γενικές εκλογές του Μαρτίου θα ψηφίσει το αντιμεταναστευτικό, ακροδεξιό κόμμα του Γκερτ Βίλντερς που τάσσεται εναντίον της ΕΕ. «Είμαστε φίλοι τρεις δεκαετίες, όμως οι απόψεις μας είναι πολύ διαφορετικές πια», λένε.

Κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία και λίγα χιλιόμετρα από το Μάαστριχτ –όπου υπεγράφη μία από τις πιο σημαντικές συνθήκες για την ένωση των κρατών της Ευρώπης -, το Βένλο της επαρχίας Λίμπουργκ είναι, λες, το σταυροδρόμι της ΕΕ. Ομως σε μία από τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζει την ολοένα και πιο τεταμένη σχέση της Ολλανδίας με την Ευρώπη, το Λίμπουργκ αποτελεί προπύργιο του ακροδεξιού Κόμματος για την Ελευθερία του Βίλντερς –ένα από τα λαϊκιστικά κόμματα, η άνοδος του οποίου αποτελεί την πιο σημαντική πρόκληση για τα παραδοσιακά φιλελεύθερα ιδανικά της Ευρώπης.

Το Κόμμα για την Ελευθερία στις δημοσκοπήσεις φαίνεται να συγκεντρώνει ποσοστό 16% στην Ολλανδία, όμως στο Λίμπουργκ το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο. Φθάνει το 28% –το υψηλότερο σε ολόκληρη τη χώρα. Στο Φένλο πραγματοποιούνται πολλές προεκλογικές συγκεντρώσεις καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για τρεις πολύ σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις, στις οποίες θα αποδειχθεί εάν αυτά τα λαϊκιστικά κόμματα μπορούν να μετατρέψουν την υποστήριξη σε ψήφους. Εάν μπορέσουν, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο την επόμενη μέρα στην Ευρώπη.

Οι Ολλανδοί προσέρχονται στις κάλπες στις 15 Μαρτίου, λίγες εβδομάδες πριν οι Γάλλοι επιλέξουν τον διάδοχο του προέδρου Φρανσουά Ολάντ και πριν η Ανγκελα Μέρκελ διεκδικήσει την τέταρτη θητεία στην καγκελαρία, τον Σεπτέμβριο. Οι ολλανδοί ψηφοφόροι που εξεγέρθηκαν εναντίον του ευρωπαϊκού «Συντάγματος» το 2005 και πέρυσι απέρριψαν τη σύναψη στενότερων σχέσεων της ΕΕ με την Ουκρανία, έχουν και στο παρελθόν αποδειχθεί καλό μέτρο των ευρωπαϊκών αισθημάτων.

Το Κόμμα για την Ελευθερία δεν φαίνεται πιθανό να κερδίσει την εξουσία και λόγω αυτού η μεγάλη απήχησή του στο Λίμπουργκ, μια καθολική περιοχή της κυρίως προτεσταντικής χώρας, είναι παράδοξη. Το έντονα αντιισλαμικό μήνυμα του κόμματος είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στην περιοχή, που αποτελεί μία από τις πλέον πολυπολιτισμικές της Ολλανδίας.

Ενα κόμμα που θέλει την κατάργηση του ευρώ και την αποκατάσταση των συνοριακών ελέγχων υποστηρίζεται από άτομα που ζουν μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά, στο έδαφος της Γερμανίας και του Βελγίου. Οι ανησυχίες για την υψηλή ανεργία –βάσει των ολλανδικών δεδομένων –είναι κυρίαρχες σε μια περιοχή που έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στη χώρα.

Ενας από τους λόγους μπορεί να είναι η έντονη αντίθεση με το κατεστημένο –κάτι που έχει κοινό με το Κόμμα για την Ελευθερία -, καθώς η περιοχή ενώθηκε με την Ολλανδία μόλις το 1867. Η Λιλιάν Πλουμέν, υπουργός Εμπορίου της χώρας που γεννήθηκε στο Λίμπουργκ, εξηγεί: «Υπάρχει απόσταση ανάμεσα σε εμάς και τη Χάγη. Αισθανθήκαμε ότι το κατεστημένο εκεί δεν έκανε ποτέ κάτι για εμάς».

Οι ακροδεξιοί διαθέτουν στο Φένλο και άλλο ένα πλεονέκτημα. Ο Βίλντερς γεννήθηκε εκεί και μιλά με τη χαρακτηριστική προφορά της περιοχής –που συχνά γίνεται αντικείμενο πειραγμάτων. Κάποτε το Λίμπουργκ ήταν μεταξύ των πιο πλούσιων επαρχιών της Ολλανδίας, όμως η οικονομία του κατέρρευσε τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 μετά το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων. «Επρόκειτο για οικονομική μονοκαλλιέργεια και έτσι εξαφανίστηκε, χωρίς ποτέ να αντικατασταθεί» λέει ο Φρανς Τίμερμανς, επίτροπος της ΕΕ, που κατάγεται από εκεί –οι παππούδες του εργάζονταν στα ανθρακωρυχεία που έκλεισαν.

Η πρόσφατη οικονομική ανάκαμψη, με σημαντικές επενδύσεις από εταιρείες όπως η αυτοκινητοβιομηχανία BMW και η ολλανδική εταιρεία τροφίμων DSM, δεν έχει αποκαταστήσει αυτή την αίσθηση της απώλειας. Επί δεκαετίες, στο Λίμπουργκ κυριαρχούσε το Λαϊκό Καθολικό Κόμμα, που λάμβανε σχεδόν το 80% των ψήφων τη δεκαετία του ’50. Μετά τη διάλυσή του το 1980, το εκλογικό σώμα κινήθηκε και προς τις δύο κατευθύνσεις –δεξιά και αριστερά. Την τελευταία δεκαετία, πολλοί στράφηκαν στο Κόμμα για την Ελευθερία.