Ο Παρθενώνας, η πασαρέλα και ένα (σχεδόν) αρχαίο δίλημμα

^«Οχι» στην επίδειξη μόδας του οίκου Gucci στην Ακρόπολη και στα δύο εκατομμύρια ευρώ που, σύμφωνα με πληροφορίες, θα έδινε ο ιταλικός οίκος ως ανταπόδοση για την αναστήλωση των μνημείων του Ιερού Βράχου (ή όπου αλλού υποδείκνυε το υπουργείο Πολιτισμού) είπε ομόφωνα χθες το βράδυ το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ύστερα από συνεδρίαση δύο ωρών.

Το κλίμα στο αμφιθέατρο της οδού Μπουμπουλίνας ήταν εξαρχής αρνητικό για το αίτημα των Ιταλών που επιθυμούσαν την 1η Ιουνίου να παρουσιάσουν την κολεξιόν τους για το 2018 παρουσία 300 προσκεκλημένων, ανάμεσα στους οποίους ευρωπαίοι και αμερικανοί εκδότες και δημοσιογράφοι, αλλά και αστέρες του Χόλιγουντ. Κι όσο κάθετη και συμπαγής ως προς τις απόψεις της εμφανίστηκε η ελληνική πλευρά –χωρίς να λείπουν οι ενδιάμεσες αποχρώσεις που έκαναν λόγο ακόμη και για «χυδαία πρόταση» –άλλο τόσο αταλάντευτοι στις απαιτήσεις τους εμφανίστηκαν και οι Ιταλοί, οι οποίοι όχι μόνο επέμειναν το αίτημά τους να εξεταστεί από το ΚΑΣ (αφού είχε απορριφθεί από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων και τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων), αλλά δεν δέχτηκαν να συζητήσουν τις τρεις προτεινόμενες εναλλακτικές θέσεις: το προαύλιο του Ηρωδείου, το άνδηρο του Πικιώνη στον λόφο του Φιλοπάππου –χώρος από τον οποίο υπάρχει εξαιρετική θέα προς τον Παρθενώνα –και ο ναός του Ολυμπίου Διός.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ. Τέσσερις ήταν οι λόγοι σύμφωνα με τους οποίους οι εισηγητές δεν υπέκυψαν στη γοητεία των δύο εκατομμυρίων ευρώ του οίκου Gucci, τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, αποτελούσαν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο μέγεθος της διαφημιστικής δαπάνης που είχαν προγραμματίσει για τη συγκεκριμένη καμπάνια, καθώς κατά τους υπευθύνους της εταιρείας το κόστος θα ανερχόταν στα 30 εκατ. ευρώ, ενώ αν υπολογιζόταν και το ποσό που θα δαπανούσαν για τηλεοπτικό χρόνο, το συνολικό κόστος θα εκτοξευόταν στα 55 εκατ. ευρώ. Πρώτον, ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο εκείνων που παραχωρούνται για εκδηλώσεις σύμφωνα με υπουργική απόφαση του 2012. Δεύτερον, ακόμη κι αν παραχωρούνταν η Ακρόπολη, ο όγκος και το μέγεθος του εξοπλισμού που απαιτούνταν για την υλοποίηση της επίδειξης –πυλώνες ύψους οκτώ μέτρων για την τοποθέτηση φωτιστικών και ηχείων –δεν εντάσσονται επ’ ουδενί στους όρους και προϋποθέσεις που προβλέπονται σχετικά με τις παραχωρήσεις μνημείων. Τρίτον, τέθηκε θέμα ασφαλείας καθώς η επίδειξη μόδας προγραμματιζόταν για τις 22.00 (την 1η Ιουνίου) και το δάπεδο επί του Βράχου είναι ιδιαιτέρως ολισθηρό. Και τέταρτον, και σημαντικότερο –επιχείρημα που εντάχθηκε και στη γνωμοδότηση -, ότι ο χαρακτήρας της εκδήλωσης δεν συνάδει με τον ιδιαίτερο πολιτιστικό χαρακτήρα των μνημείων της Ακρόπολης, μοναδικών μνημείων και συμβόλων του παγκόσμιου πολιτισμού που είναι και μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

ΤΙ ΕΙΠΑΝ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ. Tα επιχειρήματα των Ιταλών –οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρείας, ανάμεσά τους την αντιπρόεδρο, τον διευθυντή επικοινωνίας και τον νομικό σύμβουλο, αλλά κι έλληνες δικηγόρους -, ότι από τη διαφημιστική προβολή «η Αθήνα θα ωφεληθεί ως ταξιδιωτικός προορισμός και ως κέντρο πολιτισμού» και ότι «με την κατάλληλη διαχείριση και αξιοποίηση μπορεί να αποτελέσει αφορμή για την αλλαγή κλίματος στα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα της χώρας», μεταξύ άλλων, όχι μόνο δεν ήταν αρκετά για να πείσουν τα μέλη του Συμβουλίου, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλέσουν τις έντονες αντιδράσεις τους. Χαρακτηριστικές άλλωστε ήταν εκείνη της προέδρου του ΚΑΣ και γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟ Μαρίας Βλαζάκη, που τόνισε ότι «η Ακρόπολη δεν μπαίνει σε εμπορικές συναλλαγές», και του ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ κι αναστηλωτή του Παρθενώνα Μανόλη Κορρέ, που τόνισε ότι «ο Παρθενώνας είναι μη διαθέσιμος, εκτός συναλλαγής και αδιάθετη αξία».

Οταν μάλιστα ερωτήθηκαν οι εκπρόσωποι της ιταλικής εταιρείας αν προτίθενται να προχωρήσουν στη χορηγία χωρίς να τους παραχωρηθεί ο χώρος για την επίδειξη (ζητούσαν είτε το πλάτωμα ανατολικά του Ερεχθείου είτε τον διάδρομο ανάμεσα στον Παρθενώνα και το Ερέχθειο), αν και υποστήριξαν ότι η χορηγία δεν συνδέεται με την εκδήλωση, επιφυλάχθηκαν να απαντήσουν.

Εριδες από το παρελθόν. Οι έριδες που προκαλεί η χρήση του Παρθενώνα για καλλιτεχνικούς ή διαφημιστικούς σκοπούς δεν είναι φαινόμενο των καιρών μας. Κι αν η φωτογράφιση της Μόνα Πάιβα και της Νικόλσκα το 1928 από τη Nelly’s ακόμη και σήμερα θεωρείται σπουδαία από καλλιτεχνικής άποψης, δεν είναι λίγες οι φορές τις τελευταίες δεκαετίες που το μνημείο-σύμβολο της UNESCO, o Παρθενώνας, με ή χωρίς εγκρίσεις έχει βρεθεί ουκ ολίγες φορές αντικείμενο του πόθου εταιρειών που επιδιώκουν να διαφημιστούν μέσα από το πλέον αναγνωρίσιμο μνημείο της κλασικής αρχαιότητας. Αλλωστε τις προθέσεις του εν μέρει τις είχε κάνει εμφανείς ακόμη και ο συγκεκριμένος οίκος όταν πέρυσι φόρεσε στα γλυπτά των αετωμάτων του Παρθενώνα ρούχα και αξεσουάρ με την υπογραφή του, προκαλώντας και τότε θύελλα αντιδράσεων.

Κι αν οι περισσότεροι θυμόμαστε ως πλέον πρόσφατη την υπόθεση της Τζένιφερ Λόπεζ που φωτογραφίστηκε για περιοδικό μόδας στα μνημεία του Ιερού Βράχου χωρίς άδεια από το ΚΑΣ, παρά μόνο με την υπουργική υπογραφή του Μιχάλη Λιάπη εν έτει 2008, δεν ήταν το ίδιο τυχερός και ο οίκος Κάλβιν Κλάιν δέκα χρόνια πριν από την υπόθεση της Τζέι Λο. Τότε είχε ζητηθεί το Ωδείο Ηρώδου Αττικού για επίδειξη μόδας. Το ΚΑΣ είχε ασκήσει βέτο χωρίς να υποκύψει στο δέλεαρ ότι τα έσοδα θα διετίθεντο υπέρ τού υπό ανέγερση τότε Μουσείου Ακρόπολης. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Βαγγέλης Βενιζέλος ωστόσο δεν συμφώνησε με το Συμβούλιο και θέλησε να δει τα μοντέλα να κάνουν πασαρέλα στην ορχήστρα του ρωμαϊκού ωδείου, αλλά τελικώς η εκδήλωση δεν υλοποιήθηκε. Δεν είναι όμως μόνο ο κόσμος της μόδας που φλερτάρει με τα μνημεία της Ακρόπολης, όπως είχε κάνει με επιτυχία ο Κριστιάν Ντιόρ το 1951 που κατάφερε να απαθανατίσει τα μοντέλα με τη συλλογή του κάτω από τις Καρυάτιδες. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την ύβριν της Coca-Cola που το 1992 είχε αντικαταστήσει τους δωρικούς κίονες του Παρθενώνα με τα γυάλινα μπουκάλια της, αλλά και παλαιότερα τη διαφήμιση με τα μαγνητόφωνα Philips;