Εικόνες ευτελείς, μονότονα ίδιες,
μεθοδικά ακρωτηριασμένες
Γιάννης Κακουλίδης, «Ωραία Μπλε»
Η εποχή της επικοινωνίας καθαγιάζει την υπεροχή της εικόνας πάνω στο γεγονός, αδιαφορώντας συχνά για την ίδια την αλήθεια. Η επικοινωνιακή ιδεολογία αποτελείται από ένα σύστημα ιδεών, παραστάσεων, αντιλήψεων και μύθων μέσα από το οποίο [και μόνο;] μπορεί ο άνθρωπος – πολίτης – θεατής να «βιώσει» την πραγματικότητα χωρίς όμως να διακρίνει εάν αυτή η σύνδεση – απεικόνιση είναι αντικειμενική, αξιόπιστη, αντίστοιχη του εξωτερικού κόσμου.
Στο πλαίσιο αυτό καλούνται τα ΜME να μην υποκύπτουν στη λογική της «βιομηχανίας της ενημέρωσης» και στις σειρήνες της εξουσίας και να διακινούν ανθρωπιστικές αξίες.
Το ζητούμενο είναι = ελευθερία των ΜΜΕ κι ελευθερίες διά των ΜΜΕ.
Προφανώς δεν είναι η αποστολή των ΜΜΕ ν’ αλλάξουν τον κόσμο ή να «πάρουν στα χέρια τους» τους θεσμούς. Ουδείς ανέθεσε στα [social] media να διορθώσουν ή να κατεδαφίσουν τη Δημοκρατία και να «κυβερνούν» μέσω ψευδών ειδήσεων.
Ομως, από την πολυφωνία στην αποπολιτικοποίηση, από την κινητοποίηση/αλληλόδραση των συμμετεχόντων και τον κοινωνικό έλεγχο στην παθητική καταναλωτική στάση και τον πλήρη έλεγχο των ιδιοκτητών, η διαχωριστική γραμμή είναι πολλές φορές δυσδιάκριτη. Τα δίκτυα καθίστανται επικίνδυνα για τη δημόσια σφαίρα της Δημοκρατίας [κοινές αξίες, ελευθερία και ευθύνη], αλλά αυτό δεν μπορεί σε καμία περίπτωση ν’ αποτελέσει πρόσχημα για την επιβολή πατερναλιστικών ή δεσποτικών απόψεων/πρακτικών.
Οσο τα ΜΜΕ δεν διαθέτουν κάποιο «ειδικό προνόμιο» παραβίασης των νόμων άλλο τόσο δεν δικαιούται καμία εξουσία να «κατεβάζει τους διακόπτες».
Ψευτοεξισωτικές και ψευτονεωτερικές στρεβλώσεις σε συνδυασμό με «κρυφές κομματικές γραμμές» σκοτώνουν τη Δημοσιογραφία της Αλήθειας, αλλά κάνουν λιγότερο κακό στη Δημοκρατία από την οποιαδήποτε λογοκρισία ή περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης.
Ο μαχητικός λόγος και η κοφτερή γραφίδα των δημοσιογράφων δεν πρέπει να υπερβαίνουν το σωστό [δεοντολογία] και το υποχρεωτικό [ηθική]. Η επαγγελματική δεοντολογία της δημοσιογραφίας και η ηθική συνείδηση των δημοσιογράφων πρέπει να εναρμονίζονται. Τα όρια τα θέτει η μεταδημοκρατική μεταηθική, που δεν επιτρέπει ούτε τη δημιουργία κρυφού Πανοπτικού ούτε την καθιέρωση «επίσημων κρατικών ειδήσεων».
Ο δημόσιος χώρος επικοινωνίας προϋποθέτει δράση στο προσκήνιο [κι όχι στο παρασκήνιο], ορατότητα, ανοικτότητα, υπευθυνότητα.
Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν «ανώνυμοι» πολίτες μεταμφιέζονται σε δημοσιογράφους και αφήνουν να διαρρεύσουν ψ-αλήθειες.
Από την παραπληρόφορηση για τη χειραγώγηση των μαζών περάσαμε στα «κατασκευασμένα ψέματα» για τη συκοφάντηση των όποιων εχθρών.
Ραδιοφωνικό/τηλεοπτικό/ιντερνετικό ψέμα «με το κομμάτι» και με το αζημίωτο.
Πώς όμως να ρυθμιστεί αυτή η κατάσταση σ’ ένα ανομικό περιβάλλον όπου το πολιτικό σύστημα απεχθάνεται την Αλήθεια [και αρκείται στις δημοσκοπήσεις] και η κοινωνία αρέσκεται στην «πτώση» των προβεβλημένων ή πετυχημένων;
Ο καθηγητής Γιάννης Πανούσης είναι πρώην υπουργός