Παστέλ καναπέδες, πικάπ και ροκ περηφάνια

Στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή και την ιδιωτικότητα της δεκαετίας του 1980 ανοίγονται μπροστά μας σαν αφήγηση, με ξεναγό τον Σπύρο Στάβερη, φωτογράφο ορισμένων από τα σημαντικότερα έντυπα εκείνης της δεκαετίας ή των επόμενων («Γυναίκα», «Κλικ», «Μετρό», «Ταχυδρόμος», «Symbol», «01»). Στον ρόλο του επιμελητή αυτή τη φορά, κοίταξε το εγγύς παρελθόν όλων εκείνων που ανταποκρίθηκαν στο ανοικτό κάλεσμα για να προσφέρουν τα άλμπουμ τους από εκείνα τα χρόνια και παραδίδει μια συλλογική αφήγηση, την πρώτη στο είδος της ιδιωτικής και ανώνυμης φωτογραφίας που εκτίθεται δημόσια στην Ελλάδα: στον υπόγειο εκθεσιακό χώρο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Θέλησα να απομακρυνθώ από τα στοιχεία της νοσταλγίας ή της καθαρής κοινωνιολογικής προσέγγισης που ασχολείται με την εικόνα με επιστημονικά ερευνητικά κριτήρια. Η δική μου προσέγγιση ήταν εικαστική. Συγκεντρώσαμε περισσότερες από 2.000 εικόνες και διάλεξα από το πλήθος των φωτογραφιών όσες αποτυπώνουν την ομορφιά της εποχής» λέει ο Σπύρος Στάβερης.

Η πληθώρα των ιδιωτικών άλμπουμ δεν ήταν αρκετή στην επιμελητική του ιδέα να αναδείξει τη ζωή της πόλης, το συναίσθημα των ανθρώπων, τη σχέση τους με τον οικογενειακό και φιλικό τους περίγυρο. Ζήτησε φωτογραφικά δάνεια από αρχεία φίλων, αναζήτησε τον μικρόκοσμο των παζαριών και ψαχούλεψε τον σωρό χάρτινων σκουπιδιών οργανώνοντας σε περίπου 100 ενότητες αυτό που θα παρελαύνει στα μάτια του επισκέπτη ως «Η Ελλάδα του ’80 στη Στέγη: οι φωτογραφίες μας. Τότε που ακόμη εμφανίζαμε φιλμ».

Η εμπειρία της συναναστροφής, το βίωμα της γιορτής, η οικειότητα των οικογενειακών συνευρέσεων και ο αυθορμητισμός του γέλιου και της χαρούμενης πόζας βγαίνουν μέσα από τα μικρά χάρτινα τετράγωνα των εκτυπώσεων, τα οποία ο Στάβερης ταξινόμησε σε γιορτές Πάσχα και Χριστουγέννων, γενέθλια και σπιτικά πάρτι. Και ως έμπειρος παρατηρητής του απροσδόκητου στιγμιότυπου εντόπισε στο χάος των φωτογραφικών κλισέ τα παράδοξα της δεκαετίας. Είδε δηλαδή την εμφατική σημασία των γυαλιών ηλίου στα ηλιοκαμένα πρόσωπα, το αντικείμενο του νεοελληνικού πόθου, δηλαδή το αυτοκίνητο, τη ροκ περηφάνια, τη ρομαντική διάθεση λουσμένη στο ηλιοβασίλεμα και την αγάπη για τη θάλασσα. «Υπάρχουν και πολλές φωτογραφίες από διακοπές σε κάμπινγκ, άλλες με φιλιά και άλλες που ομαδοποιούν τη διαγώνια φωτογράφιση. Δεν ξέρω γιατί, αλλά φαίνεται ότι ήταν της μόδας να φωτογραφίζουν λοξά το θέμα τους, είτε πρόκειται για ανθρώπους ή για τοπία. Βρήκαμε επίσης αρκετές χαραγμένες φωτογραφίες από τις οποίες τα πρόσωπα επίτηδες είχαν σβηστεί. Νομίζω ότι στο άθροισμά τους δείχνουν ότι η συμπεριφορά μας δεν απέχει πολύ από τότε. Δεν είναι τόσο μακριά μας αυτή δεκαετία. Φαίνεται όμως ότι ζούσαμε λιγότερο προσποιητά και έβγαινε περισσότερο η χαρά της ζωής από αυτές τις στιγμές ευτυχίας που ο κόσμος φύλαξε στα άλμπουμ του».

PINK FLOYD ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ. Ο Στάβερης πιστεύει ότι δεν απομακρυνθήκαμε πολύ από αυτά τα δεδομένα. Οτι τα σπίτια μας άλλαξαν έπιπλα, όμως οι χώροι τους έμειναν οι ίδιοι. Τότε οι βελούδινοι παστέλ καναπέδες των ελληνικών βιοτεχνιών επίπλου πρωταγωνιστούσαν με ίσους όρους στο πλάνο με το νεογέννητο της οικογένειας. Οπως και το πικάπ στην τραπεζαρία του διαμερίσματος, αντικείμενο καθοριστικό για την επιτυχία του εφηβικού πάρτι ή της ονομαστικής εορτής του οικοδεσπότη. Απλώς το βινύλιο στην πρώτη περίπτωση ήταν το «The Wall» των Pink Floyd, ενώ στη δεύτερη οι επιτυχίες του Στράτου Διονυσίου.

Στο μείγμα των εικόνων των ελληνικών 80s προσθέτει 50 φωτογραφικά πορτρέτα τραβηγμένα σε φόντο ουδέτερο, τα οποία χρησιμοποιεί από δύο συνοικιακά φωτογραφικά στούντιο. Πρόκειται για τα πορτρέτα που χρησίμευαν κυρίως για δελτία ταυτότητας και διαβατήρια ή απλά επειδή ο κόσμος ήθελε να έχει μια επιμελημένη εικόνα του εαυτού του.