Αναζήτηση
Πολλές περίεργες ιδέες για «έξοδο από την κρίση» έχουμε ακούσει. Αυτή που επανέρχεται όμως πιο πεισματικά στον διάλογο είναι πιθανότατα και η χειρότερη. Δυστυχώς για όλους μας, η «επιστροφή σε εθνικό νόμισμα» είναι τόσο καταστροφική που και μόνη η αναφορά της διώχνει κεφάλαια και μειώνει τα εισοδήματα στη χώρα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η δικαιολογημένη απελπισία με την οικονομική πανωλεθρία της κυβέρνησης προκαλεί αδικαιολόγητη συμπάθεια σε καταστροφικές επιλογές. Οι συνέπειες μιας επιστροφής στη δραχμή θα ήταν ίδιες με αυτές της «υπερδιαπραγμάτευσης» που είδαμε πριν από δύο χρόνια και ακόμα πληρώνουμε: κατάρρευση εμπιστοσύνης, πτώση επενδύσεων, μείωση εθνικού εισοδήματος. Περιέργως, όμως, αντί για αυξανόμενη οικονομική ωριμότητα, βλέπουμε τη δημοφιλία της δραχμής να ανεβαίνει σε επίπεδα ρεκόρ.
Η έξοδος από μια ισχυρή νομισματική Ενωση μιας μικρής χώρας που δεν φημίζεται για την καλορρυθμισμένη κρατική μηχανή της δεν θα ήταν ποτέ χωρίς κόστος. Πολιτικό, αλλά κυρίως οικονομικό. Ο πανικός της μετάβασης θα κόστιζε απευθείας περίπου 25% του εισοδήματός μας. Στην αρχή της κρίσης όμως θα είχαμε τουλάχιστον ένα όφελος: οριζόντια και αδιάκριτη μείωση όλων των τιμών, μισθών και συντάξεων στη χώρα, αυτό που για να ξορκίσουμε το κακό ονομάζουμε αποστειρωμένα υποτίμηση.
Η υποτίμηση ήταν απαραίτητη το 2008 γιατί η Ελλάδα ήταν σε ξέφρενη πορεία. Το Δημόσιο ξόδευε λεφτά που δεν είχε (1 στα 3 ευρώ δημοσίων δαπανών ήταν δανεικά), στηρίζοντας ένα πανελλήνιο πάρτι κατανάλωσης με πόρους που δεν είχαμε (εμπορικό έλλειμμα κάπου 15% του ΑΕΠ).
Η υποτίμηση σήμερα δεν είναι πλέον απαραίτητη. Η αναγκαία προσαρμογή έχει ολοκληρωθεί με εσωτερική υποτίμηση. Οδυνηρά και σπασμωδικά, αλλά εντός του ευρώ, με τους ευρωπαίους εταίρους φίλους και συμμάχους στο πλευρό μας, αντί για εχθρούς.
Μόνο κακοί χειρισμοί ευθύνονται για τη σημερινή ύφεση. Πέφτουμε κάτω από το επίπεδο που δικαιολογούν τα θεμελιώδη μας, ο πυγμάχος που λέγεται ελληνική οικονομία χτυπάει κάτω από τα κιλά του (βλ. διαμερίσματα στο κέντρο της πρωτεύουσας που πωλούνται περίπου όσο ένα WC σπιτιού στο Παρίσι).
Το αβάσταχτο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο ζει ο μέσος πολίτης σήμερα οφείλεται τελικά στο ότι οι κυβερνώντες δεν κατάλαβαν πώς παίζεται το οικονομικό παιχνίδι στις ελεύθερες αγορές ή το πολιτικό παιχνίδι στην Ευρωπαϊκή Ενωση –με άλλα λόγια δεν είχαν την παραμικρή κατανόηση του περιβάλλοντος στο οποίο κινείται η χώρα μας εδώ και δεκαετίες.
Γιατί ακούμε σήμερα, ενάντια σε κάθε λογική, σενάρια περί δραχμής; Κάποιες συζητήσεις γίνονται από άγνοια. Με την άνεση ανθρώπου που δεν καταδέχεται να ασχοληθεί με γεγονότα και αριθμούς, οι εραστές της δραχμής δεν στοχεύουν στην κριτική ικανότητα των πολιτών, αλλά στο συναίσθημα. Αφουγκράζονται την απογοήτευση και ποντάρουν στην ανάγκη για εύκολες λύσεις και εξωτερικούς εχθρούς.
Μας λένε, για παράδειγμα, ότι «το ευρώ δεν είναι φετίχ» και, φυσικά, έχουν δίκιο: το ευρώ είναι εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιούμε εφόσον μας εξυπηρετεί. Κανείς δεν είπε ποτέ το αντίθετο, αλλά είναι χρήσιμο να κατηγορείς τους αντιπάλους των δραχμιστών για φετιχισμό προκειμένου να κρύψεις τον δικό σου. Γιατί μόνο σε φετιχισμό μπορεί να αποδοθεί η άκριτη αναφορά σε ένα σενάριο του οποίου τις συνέπειες δεν αντιλαμβάνεσαι. Είσαι, με απλά λόγια, ένας ιδανικός εραστής της δραχμής που θυμάται ότι δήθεν «μεγαλουργούσαμε επί δραχμής» και νομίζει ότι θα μεγαλουργήσουμε και πάλι, χωρίς να τον απασχολούν οι συνθήκες, τα δεδομένα, η ίδια η πραγματικότητα.
Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι που γνωρίζουν και έχουν σχέδιο –οι στρατηγοί της δραχμής. Δραχμή λένε, αλλά σε ισοτιμία ένα προς ένα με το ευρώ. Σαν να μην καταλαβαίνουν ότι η αρχική ισοτιμία ενός νέου νομίσματος είναι απλά μια ετικέτα. Μπορούμε να ονομάσουμε τη νέα δραχμή «ισχυρή», όπως και τα Πατήσια Μονμάρτρη. Αλλά δεν θα ξεγελάσουμε Αμερικανούς που ψάχνουν σπίτια με θέα στην Sacré-Cœur, ούτε τον καταθέτη που θέλει χρήμα με αξία.
Οποια ισοτιμία και να θέσουν οι επαναστάτες της δραχμής, στις αγορές θα επιβεβαιωθεί ή θα ακυρωθεί. Αν αναμένεται ότι θα τυπωθούν δραχμές προς χρηματοδότηση παροχών και προσλήψεων, το νόμισμα θα καταρρεύσει, καθιστώντας αυτοστιγμεί κάθε Ελληνα φτωχότερο. Ειδικά τους αδύναμους που δεν έχουν καταθέσεις στην Ελβετία.
Μόνο αν οι δραχμιστές ασκήσουν ορθολογική πολιτική θα είναι σκληρό το νόμισμα με χαμηλό πληθωρισμό. Ορθολογική όπως της ΕΚΤ. Τότε όμως γιατί εκτός ευρώ;
Γιατί επιμένουν οι στρατηγοί; Γνωρίζουν ότι ο μέσος πολίτης θα υποφέρει και σίγουρα υποψιάζονται ότι θα είναι αδύνατον να τον υποστηρίξει υλικά το κράτος υπό το παρόν πολιτικό και οικονομικό σύστημα και υπό συνθήκες κράτους δικαίου. Μόνο ακραίοι περιορισμοί στην πολιτική και οικονομική ελευθερία θα μπορούν να συγκρατήσουν τις αντιδράσεις των ανθρώπων που θα απελπιστούν ακόμα περισσότερο. Περιορισμοί που απαραιτήτως θα κινούνται εκτός του νομικού πολιτισμού της ευρωπαϊκής οικογένειας. Αν πρέπει απαραιτήτως να ικανοποιηθούν οι ιδεοληπτικές εμμονές των στρατηγών, καλό είναι να γνωρίζουμε τι ακριβώς περιλαμβάνουν. Διότι, προφανώς, δεν θα περιοριστούν στο εθνικό νόμισμα.
Ο Σωτήρης Γεωργανάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο City University του Λονδίνου. Ο Κωνσταντίνος Καλλίρης, είναι δικηγόρος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο King’s College London
