Αν η Ευρώπη της αλληλεγγύης είχε ένα πρόσωπο, αυτό θα ήταν οι τουλάχιστον 160.000 άνθρωποι (οι διοργανωτές τούς υπολογίζουν σε 300.000) που πλημμύρισαν το Σάββατο τους δρόμους της Βαρκελώνης φωνάζοντας συνθήματα όπως «Τέρμα οι δικαιολογίες, υποδοχή τώρα» και «Το σπίτι μας, σπίτι σας»: οι διαδηλωτές ζητούσαν να δεχθεί άμεσα η Ισπανία τους 16.000 αιτούντες άσυλο που έχει δεσμευτεί εδώ και ενάμιση χρόνο να φιλοξενήσει, βάσει της ευρωπαϊκής συμφωνίας μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία για τη (στοιχειώδη) αποσυμφόρηση των δύο αυτών χωρών.
Αν η Ευρώπη του μίσους είχε ένα πρόσωπο, αυτό θα ήταν το πρόσωπο του ακροδεξιού και ισλαμόφοβου Γκέερτ Βίλντερς, του επικεφαλής του Κόμματος για την Ελευθερία (PVV), ο οποίος ξεκίνησε το Σάββατο την εκστρατεία του για τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 15ης Μαρτίου στην Ολλανδία με μια επίθεση εναντίον των «μαροκινών αποβρασμάτων» –από τα οποία θέλει, όπως είπε, να απαλλάξει τη χώρα ώστε να «τη δώσει πίσω στον ολλανδικό λαό». Τι κι αν κρίθηκε τον Δεκέμβριο από δικαστήριο ένοχος υποκίνησης σε διακρίσεις με αφορμή ανάλογα σχόλια για τους Μαροκινούς που ζουν στην Ολλανδία; Το κόμμα του Βίλντερς προηγείται στις δημοσκοπήσεις του κυβερνώντος φιλελεύθερου κόμματος (Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, VVD) και ο ίδιος κάνει ό,τι μπορεί για να διεγείρει, α λα Ντόναλντ Τραμπ, τα ταπεινότερα ένστικτα των ολλανδών ψηφοφόρων. «Τα μαροκινά αποβράσματα στην Ολλανδία… Φυσικά, δεν είναι όλοι αποβράσματα, αλλά υπάρχουν πολλά, ιδίως νέοι, που κάνουν τους δρόμους μας επικίνδυνους, και αυτό πρέπει να αλλάξει» δήλωσε.
Ο πραγματισμός. Ανάμεσα στην αλληλεγγύη και στο μίσος, ο πραγματισμός: η Γερμανία έχει δεχθεί τους τελευταίους 18 μήνες περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, συχνά ανθρώπους που προσπαθούσαν να διαφύγουν από τον πόλεμο και την αναταραχή σε χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU) της Ανγκελα Μέρκελ, ωστόσο, έχει δεχθεί έντονη κριτική για αυτή την «πολιτική των ανοιχτών συνόρων» τόσο από την Ακροδεξιά, το εθνολαϊκιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), όσο και από τους Χριστιανοκοινωνιστές (CSU), τη δεξιά τους «πτέρυγα» στον κυβερνητικό σχηματισμό. Η συνεχιζόμενη πολεμική φθείρει τη γερμανίδα καγκελάριο: δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε χθες στην «Bild am Sonntag», επτά μήνες πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές, θέλει τους Σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς να έχουν περάσει μπροστά, με 33% έναντι 32% των CDU – CSU, έχοντας καταγράψει πρωτοφανή άνοδο 12 ποσοστιαίων μονάδων τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία αποσπά ένα 9%, το χαμηλότερο ποσοστό της εδώ και έναν χρόνο –παραμένει όμως τρίτη δύναμη, μπροστά και από την Αριστερά (8%) και από τους Πράσινους (7%).
Οι απελάσεις. Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο πρέπει να «διαβαστεί» η χθεσινή διαβεβαίωση του Πέτερ Αλτμάιερ, του προσωπάρχη της Ανγκελα Μέρκελ, πως η Γερμανία απέλασε πέρυσι έναν αριθμό-ρεκόρ μεταναστών που είδαν τις αιτήσεις ασύλου τους να απορρίπτονται, 80.000 ανθρώπους, και σκοπεύει να απελάσει φέτος ακόμα περισσότερους ώστε «να μην πληγεί η αξιοπιστία της ως κράτους δικαίου» και να «διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα η λαϊκή υποστήριξη προς το σύστημα ασύλου». Από τις 700.000 αιτήσεις ασύλου που κατατέθηκαν στη Γερμανία το 2016, επεσήμανε ο Αλτμάιερ, οι 300.000 απορρίφθηκαν. Σε πολλούς από αυτούς τους μετανάστες ωστόσο επετράπη να παραμείνουν προσωρινά στη χώρα –σε αυτή την πρακτική θέλουν να βάλουν τέλος οι συντηρητικοί της Μέρκελ, σε μια προσπάθεια να ξανακερδίσουν τους συντηρητικούς ψηφοφόρους πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Στο στόχαστρό τους βρίσκονται κυρίως οι χώρες του Μάγρεμπ: ο δράστης της επίθεσης στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου δεν είχε απελαθεί στην Τυνησία εξαιτίας της κωλυσιεργίας της τυνησιακής κυβέρνησης. Για την ιστορία, πάντως, η γερμανική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει πως θα αρχίσει από τα μέσα Μαρτίου να επαναπροωθεί στην Ελλάδα τους αιτούντες άσυλο που φτάνουν στο έδαφός της από το ελληνικό έδαφος, θέτοντας εκ νέου σε ισχύ τη Συνθήκη του Δουβλίνου.
Η δέσμευση και η «κραυγή». Η περίπτωση της Ισπανίας είναι εντελώς διαφορετική. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα στις αρχές Φεβρουαρίου η Κομισιόν, έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι στιγμής σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μόλις 12.000 από τους 160.000 πρόσφυγες για τους οποίους έκανε λόγο η συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015: 3.200 από την Ιταλία και 8.766 από την Ελλάδα. Η Ισπανία είχε δεσμευθεί να υποδεχθεί 16.000 πρόσφυγες. Εχει μέχρις στιγμής δεχθεί μόλις 1.100. «Volem acollir» – «Θέλουμε να τους καλωσορίσουμε». Υπό αυτό το σύνθημα ένωσαν το Σάββατο τις φωνές τους στη Βαρκελώνη δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, συχνά ντυμένοι στα μπλε, ώστε να σχηματίσουν «ένα παλιρροϊκό κύμα». Πίσω από τη διαδήλωση, μια εκστρατεία με τίτλο «Casa nostra, casa vostra» – «Το σπίτι μας, σπίτι σας». Σύμφωνα με τον ιστότοπό της, η πρωτοβουλία ανήκει σε «μια ομάδα ανεξάρτητων ατόμων που εργάζονται στον τομέα της επικοινωνίας» στην Καταλωνία και είχαν βρεθεί τον Μάιο του 2016 σε καταυλισμούς προσφύγων, στα σύνορα Ελλάδας και ΠΓΔΜ, ως επαγγελματίες ή εθελοντές. Μια άλλη πλευρά της Καταλωνίας, και ειδικότερα της Βαρκελώνης, που απασχολεί συνήθως την ειδησεογραφία λόγω των αποσχιστικών της τάσεων και της επακόλουθης σύγκρουσής της με τη Μαδρίτη.
Η Αντα Κολάου, η αριστερή δήμαρχος της Βαρκελώνης και πρώην πολιτική ακτιβίστρια, είχε καλέσει τους πολίτες να «γεμίσουν τους δρόμους». Και εκείνοι ανταποκρίθηκαν. Είναι «ντροπή» που δεν έχει δεχθεί η Ισπανία περισσότερους πρόσφυγες, είχε δηλώσει την περασμένη εβδομάδα η τοπική βουλευτής Μερσέ Κονέσα, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αρχίσει να επιβάλλει «βαριές κυρώσεις» εις βάρος των χωρών που αθετούν τις δεσμεύσεις τους. «Απαιτούμε αυτό το ελάχιστο επίπεδο αξιοπρέπειας –να έρθουν τουλάχιστον αυτοί οι 16.000 πρόσφυγες» δήλωσε ο Ζασίντ Κομέλες, ένας 62χρονος που συμμετείχε στη διαδήλωση του Σαββάτου μετά συγγενών και φίλων. «Στην Καταλωνία είναι όλα έτοιμα για να τους υποδεχθούμε» πρόσθεσε –η Βαρκελώνη έχει εισηγηθεί από τον Αύγουστο του 2015 ένα σχέδιο για τη μετεγκατάσταση προσφύγων από τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και την Ερυθραία.
Το κάλεσμα. «Είναι η μεγαλύτερη διαδήλωση που έχει γίνει ποτέ στην Ευρώπη για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των προσφύγων» δήλωσε ικανοποιημένος ο τοπικός βουλευτής Οριόλ Αμόρος, καλώντας τα ευρωπαϊκά κράτη να ακούσουν αυτή την «κραυγή» και την ισπανική κυβέρνηση να «επανεξετάσει τη θέση της» χορηγώντας βίζες. Η Ευρώπη της αλληλεγγύης ολοκλήρωσε συμβολικά τη διαμαρτυρία της στις ακτές της Μεσογείου, της θάλασσας όπου χάθηκαν το 2016 περισσότεροι από 5.000 πρόσφυγες και μετανάστες.
