Πριν περίπου δέκα μέρες ο Βαγγέλης Βενιζέλος επισκέφθηκε την έκθεση GR80s στο Γκάζι. Αυτό που είδε, έγραψε στο προφίλ του στο facebook, ήταν κάτι πολύ παραπάνω από μια έκθεση. Ηταν «το αναπεπταμένο πεδίο μιας άσκησης αυτογνωσίας της σημερινής ελληνικής κοινωνίας». Γιατί το «το εγγύς παρελθόν μετεωρίζεται άλλωστε μεταξύ Ιστορίας και παρόντος, χωρίς να είναι ακριβώς ούτε το ένα ούτε το άλλο». Εχει δίκιο. Κι αν το ανεξίτηλο σημάδι που έχει αφήσει στη συλλογική μνήμη η δεκαετία του ’80 –κοινωνικά, πολιτισμικά, θεσμικά και, φυσικά, πολιτικά –μπορούσε να πάρει μορφή, αυτή θα ήταν ο ήλιος του κόμματός του. Τα 80s έχουν ξαναγίνει μόδα με την έκθεση. Το ΠΑΣΟΚ, όμως, είχε προλάβει να γίνει καλτ στα σόσιαλ μίντια πολύ πριν ανοίξουν οι πύλες της Τεχνόπολης με τα εκθέματα.
Πώς λοιπόν το κόμμα που σημάδεψε τη Μεταπολίτευση έχει κάνει τη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα να βιώνει κάτι αντίστοιχο με αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν ostalgie; Μια νοσταλγία, δηλαδή, για τις παλιές εποχές του πασοκικού μεγαλείου ανάλογη με τη γερμανική νοσταλγία για τη ζωή στην Ostdeutschland (ελληνιστί την Ανατολική Γερμανία).
Εν αρχή ήταν οι χιουμοριστικοί λογαριασμοί σε facebook και twitter. Τον δρόμο στα νέα Μέσα άνοιξε το «Depressed Pasok» (ΠΑΣΟΚ σε κατάθλιψη), το οποίο εμφανίστηκε την εποχή που τα δημοσκοπικά ποσοστά της Χαριλάου Τρικούπη άρχιζαν να κατρακυλούν. Ακολούθησε, πριν από ένα χρόνο και κάτι, το «Παλιό ΠΑΣΟΚ –Το Ορθόδοξο».
«ΕΠΙΧΡΥΣΗ» ΔΕΚΑΕΤΙΑ. Ο Βενιζέλος στην ανάρτησή του για την έκθεση GR80s έγραφε επίσης πως «η δεκαετία του ’80 δείχνει τώρα γεμάτη βεβαιότητες που δεν είχαν το βάθος που νομίζαμε. Δείχνει επίχρυση, ενώ την είχαμε βιώσει ως χρυσή». Αυτή ακριβώς την αντίφαση αποτυπώνουν, ίσως, με τον καλύτερο τρόπο οι συγκεκριμένοι χιουμοριστικοί λογαριασμοί για το ΠΑΣΟΚ. Είτε σχολιάζοντας με μια δόση πασοκικού φολκλόρ την επικαιρότητα από τα αγροτικά μπλόκα μέχρι την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ. Γράφει π.χ. το «Depressed Pasok»: «Σε μπλόκο αγροτών στις Σέρρες. Από το ΠΑΣΟΚ είμαι τους λέω. Οποιο τρακτέρ σου αρέσει δικό σου, μου λένε. Από επιδοτήσεις ΠΑΣΟΚ τα πήραμε». «Τον κόσμο που μάζεψε ο Τραμπ ο Ανδρέας τον μάζευε όταν έκανε ψιτ». «Αν χρειάζονται βουλευτές για συγκυβέρνηση στην Ιταλία, είμαστε διαθέσιμοι». Είτε αναλύοντας την εσωκομματική κουζίνα, όπως το «Παλιό ΠΑΣΟΚ –Το Ορθόδοξο» με αφορμή την αποχώρηση Χειμωνά: «Παρατηρώντας προσεκτικά τις εξελίξεις στο κόμμα, διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ακολουθεί τις παραινέσεις μας (…). Είναι πασιφανές ότι τούτη τη στιγμή το κόμμα κλυδωνίζεται από μία ιδεολογική κόντρα δύο στρατοπέδων. Το ένα επιθυμεί μια ευρωλιγούρικη προσέγγιση, ένα ΠΑΣΟΚάκι ουρά της Δεξξξξξξξάς, έτσι όπως κυρίως διαμορφώθηκε επί εποχών Μπένυ και το άλλο αποπειράται να εξετάσει τρόπους επιστροφής στο δοξασμένο παρελθόν, με την υιοθέτηση θέσεων και πολιτικών που το έφεραν σε ποσοστά τύπου 50%».
Κι αν όλα αυτά φαίνονται κάπως ελαφρά, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και πράσινοι βουλευτές παρακολουθούν τους συγκεκριμένους λογαριασμούς. Ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, για παράδειγμα, έσπευσε να σχολιάσει την αποχώρηση του Θανάση Χειμωνά από το κόμμα, ανεβάζοντας ένα meme του «Παλιού ΠΑΣΟΚ – Το Ορθόδοξου». Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός παιδιού που κλαίει με το μότο «υπάρχουν παιδιά που δεν ζήσανε ποτέ στη ζωή τους μέρες ΠΑΣΟΚ. Γιατί να τους το στερήσουμε;». Εχουν, άρα, μάλλον δίκιο οι διαχειριστές της σελίδας που του απάντησαν «η διάχυση της αισθητικής μας γραμμής είναι η δικαίωση του μόχθου μας. #menoume_pasok».
Μετά ήρθαν τα memes που αντιπαραβάλλουν καταστάσεις επί ΠΑΣΟΚ με τις αντίστοιχες –συνήθως χειρότερες –επί ΣΥΡΙΖΑ. Σαν το «μπουζούκια με ΠΑΣΟΚ», που στη φωτογραφία ο Ρέμος βρίσκεται σε ένα βουνό από πανέρια με γαρίφαλα αντί του «μπουζούκια με ΣΥΡΙΖΑ» που η αοιδός περπατά σε μια άδεια πίστα. Ή το «αγρότης με ΠΑΣΟΚ» που αλωνίζει με Καγιέν σε αντίθεση με το «αγρότης με ΣΥΡΙΖΑ» που χρησιμοποιεί κάρο το οποίο σέρνει γάιδαρος.
PASOKIFICATION. Εκτός όμως από τους χιουμοριστικούς λογαριασμούς και τα memes έχει κάνει την εμφάνιση της και μια γενιά στελεχών που μπήκε στο κόμμα περίπου όταν ξεκινούσε το pasokification. Πιο web celebrity όλων ο Θανάσης Χειμωνάς. Εξίσου δραστήριοι διαδικτυακά ο Παναγιώτης Κωστούλας και ο Μάνος Επιτροπάκης. Από τη μια, λοιπόν, είναι το επίσημο κόμμα κι από την άλλη είναι εκείνοι που θα τους ονόμαζε κανείς μεταμοντέρνο ΠΑΣΟΚ. Δηλώνουν ευρωπαϊστές, επιτίθενται σκληρά –ενίοτε σε καφενειακό ύφος –στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στην κατά τα λεγόμενά τους «παλαιοκομματική πλέμπα των πελατειακών δικτύων και του παρασιτισμού που τρέμουν την “παλινόρθωση της δεξιάς”». Και φυσικά ποστάρουν ακατάπαυστα. Σύμφωνα, μάλιστα, με ανθρώπους που συνομιλούν με στελέχη του Κινήματος όσα γράφουν στα σόσιαλ μίντια δεν περνούν απαρατήρητα από το ραντάρ της ηγετικής ομάδας του κόμματος. Λογικό, μιας και συνήθως δεν ευθυγραμμίζονται με την επίσημη γραμμή.
Το 1990 η Μελίνα Μερκούρη είχε πει στον Ανδρέα πως έχασαν τις εκλογές γιατί δεν άρεσαν πλέον. Σήμερα, πάντως, το ΠΑΣΟΚ φαίνεται πως αρέσει. Εστω και σαν άσκηση αυτοσαρκασμού μιας ολόκληρης κοινωνίας.