Μέσα σε 16 μήνες δουλειάς ανακάλυψαν περισσότερες από 2.500 πλαστές ειδήσεις. Είναι οι έντεκα ειδικοί της East StratCom, της ειδικής ευρωπαϊκής υπηρεσίας που συστάθηκε το 2015 για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις.
Οπως όμως σημειώνει η «Κοριέρε ντέλα Σέρα», αυτή είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό της παραπληροφόρησης που έχει εξαπολύσει η Ρωσία εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε αυτό τον ωκεανό μπορεί να βρει κανείς τα πάντα. Την είδηση, για παράδειγμα, ότι «τα ράφια στα σουπερμάρκετ της Νορβηγίας και της Δανίας είναι άδεια» ή ότι «ευρωπαίοι πολιτικοί που είναι ομοφυλόφιλοι συνωμοτούν για να υποχρεώσουν τα παιδιά να αλλάξουν φύλο».
Κι έπειτα, απαγορεύτηκαν πραγματικά σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες οι χιονάνθρωποι επειδή είναι λευκοί και άρα προωθούν τις διακρίσεις; Οχι βέβαια. Αλλά δεν έχει και τόση σημασία. Ενας από τους στόχους των fake news είναι να τραβήξουν την προσοχή των πολιτών που σερφάρουν στο Διαδίκτυο, για να τους προκαλέσουν με αυτό τον τρόπο να μοιραστούν τις συγκεκριμένες ειδήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με άλλα λόγια, να γίνουν ένα είδος ξενιστών: αρκούν μερικά «μου αρέσει» για να πάρουν οι αλγόριθμοι αυτές τις ειδήσεις και να τις ανεβάσουν ψηλά. Κι αυτή δεν είναι παρά μόνο μια μικρή επιχείρηση ενός κυβερνοπολέμου, στόχος του οποίου είναι, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές και τις αμερικανικές υπηρεσίες, η αποσταθεροποίηση των δυτικών κυβερνήσεων και ο επηρεασμός των εκλογών.
Το Κρεμλίνο επενδύει πολλά σε αυτό τον στόχο –τουλάχιστον σύμφωνα με την έκθεση της East StratCom, όπου αναφέρεται ότι η επέκταση στη Δύση μέσων ενημέρωσης που ελέγχονται απευθείας από τη Μόσχα, όπως είναι το Russia Today και το Sputnik (τις ειδήσεις του μπορεί να διαβάσει κανείς σε 33 γλώσσες), έχει στοιχίσει περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Μόνο εκεί, πάντως, μπορεί να διαβάσει κανείς ότι ο υποψήφιος πρόεδρος των γαλλικών εκλογών Εμανουέλ Μακρόν είναι «πράκτορας της CIA» ή ότι η καγκελάριος Μέρκελ «είχε συμμαχήσει με τo ISIS στις επιθέσεις της 31ης Δεκεμβρίου που είχαν πραγματοποιηθεί στην Τουρκία».
Σύμφωνα με τις πηγές της ιταλικής εφημερίδας, η task force που ψαρεύει τις πλαστές ειδήσεις χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της επικοινωνιακής στρατηγικής της ΕΕ, ενώ λειτουργεί με τη συνδρομή 400 δημοσιογράφων, αναλυτών σε θέματα Ρωσίας, καθηγητών και στελεχών μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται σε τριάντα διαφορετικές χώρες. «Σε αυτή τη δουλειά είναι απαραίτητο να έχεις ανθρώπους που μιλάνε τη μητρική γλώσσα» δηλώνει ο Γιάκουμπ Γιάντα, ο οποίος από την Πράγμα «κυνηγά» πλαστές ειδήσεις στα σλοβενικά. Οταν βρίσκει κάποια από αυτές την επισημαίνει, ενώ εξετάζει και τον τρόπο που επηρεάζει ή κατευθύνει τον δημόσιο διάλογο.
Η East StratCom, ωστόσο, δεν έχει δικαίωμα να απαντήσει με τα ίδια μέσα. Με άλλα λόγια, δεν κάνει αντιπροπαγάνδα, αλλά ούτε και αφαιρεί αυτές τις ειδήσεις από ιστοσελίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αυτό που θέλουμε εμείς είναι να προβάλλουμε μια διαφορετική κουλτούρα ενημέρωσης και να υπερασπιζόμαστε τις ευρωπαϊκές αξίες» προσθέτει ο Γιάκουμπ Γιάντα. Υπάρχει, όμως, και άλλος τρόπος για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Τον επισημαίνει ο Κρίστιαν Στέκερ, καθηγητής Ψηφιακής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και πρώην δημοσιογράφος του «Σπίγκελ»: «Θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό εάν ακολουθούσαμε τη διαδρομή του χρήματος της βιομηχανίας των τρολ. Ετσι θα μπορούσαμε να τους κάνουμε να σταματήσουν» εξηγεί. Είναι ένα βήμα που ακόμη διστάζουν να κάνουν τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
