Αναζήτηση
O μέγας ιστορικός των ιδεών Αϊζάια Μπερλίν χώριζε τους ανθρώπους, ως προς το ταμπεραμέντο τους, σε δύο κατηγορίες: τους σκαντζόχοιρους και τις αλεπούδες. Οι πρώτοι είναι κολλημένοι σε μια ιδέα που τους βοηθά να εξηγούν τα πάντα. Οι δεύτερες εμπνέονται από διάφορες εμπειρίες και πηγές. Στην πρώτη κατηγορία ο Μπερλίν περιλάμβανε τον Μαρξ, τον Νίτσε, τον Πλάτωνα. Στη δεύτερη, τον Αριστοτέλη, τον Σαίξπηρ και τον ίδιο. Υπήρχαν κι εκείνοι που συνδύαζαν στοιχεία των δύο κατηγοριών. Ο Τολστόι, για παράδειγμα, ήταν αλεπού στα βιβλία του, όπου συνελάμβανε κάθε λεπτομέρεια της ανθρώπινης κατάστασης, αλλά επέμενε να βλέπει την ιστορία από μια και μόνη σκοπιά, όπως οι σκαντζόχοιροι.
Στη διαδικτυακή εποχή, οι νικητές είναι χωρίς αμφιβολία οι αλεπούδες. Οι βεβαιότητες των σκαντζόχοιρων, αντίθετα, οδήγησαν συχνά σε τραγωδίες. Παρ’ όλα αυτά, το είδος δεν απειλείται με εξαφάνιση. Κάθε τόσο, μάλιστα, κάτι περίεργο γίνεται και βρίσκεται να ορίζει τις τύχες μερικών εκατομμυρίων ανθρώπων.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Μανιός είναι ένας άνθρωπος με πλούσια αντιστασιακή δράση. Ως οφθαλμίατρος, λέγεται πως έχει βοηθήσει κόσμο και κοσμάκη που δεν είχε να πληρώσει. Αλλά στον τρόπο σκέψης του ήταν πάντα σκαντζόχοιρος. Ενα σχήμα διαθέτει για να καταλαβαίνει τον κόσμο, τη διαρκή αντιπαράθεση μεταξύ πλουσίων και φτωχών, ισχυρών και αδυνάτων, όπου μονίμως κερδίζουν οι πρώτοι, αλλά όταν έρθει ο σοσιαλισμός θα δικαιωθούν οι δεύτεροι. Δεν είναι ο μόνος: οι περισσότεροι στο κόμμα του έτσι σκέπτονται. Και εφαρμόζουν αυτή τη θεωρία στην οικονομία, στην παιδεία, στον πολιτισμό. Μερικές φορές, και σε ένα φρικτό τροχαίο δυστύχημα.
Ενας σκαντζόχοιρος που ιδιωτεύει μπορεί να εκφράζει όποια άποψη θέλει. Ενας σκαντζόχοιρος με υπεύθυνη πολιτική θέση, όμως, πρέπει να προσέχει πριν ανοίξει το στόμα του. Γιατί η αφελής και απλουστευτική θεωρία στην οποία είναι εγκλωβισμένος μπορεί να ευτελίζει νεκρούς. Μπορεί να προσβάλλει ζωντανούς. Και μπορεί να εκτρέπει τη συζήτηση από το ουσιαστικό της πλαίσιο, που είναι τι πρέπει να γίνει σε αυτή τη χώρα για να πάψουν να σκοτώνονται κάθε μέρα πέντε άνθρωποι στην άσφαλτο, πλούσιοι και φτωχοί, νέοι και ηλικιωμένοι, με ακριβά ή φθηνά αυτοκίνητα, που τρέχουν με 250 ή παραβιάζουν το STOP.
Δεν έχει απολύτως καμιά σημασία αν ο Μανιός ή η Τζούφη πιστεύουν πως το δυστύχημα της εθνικής οδού ήταν ή όχι ταξικό. Δεν θα έπρεπε να έχουν ποτέ ρωτηθεί. Δεν θα έπρεπε να έχουν ποτέ απαντήσει. Δεν θα έπρεπε να έχει πεταχτεί ούτε ο Αδωνις Γεωργιάδης, που πρώτα μίλησε για την «κοινή μας μοίρα» κι ύστερα επιτέθηκε στους «αριστερούς με μίσος». Οι πολιτικοί πρέπει να μάθουν την αρετή της σιωπής. Ιδίως αν είναι σκαντζόχοιροι. Ιδίως πάνω από πτώματα.
«Γηράσκω αεί διδασκόμενος», δήλωσε ο Μανιός, υποσχόμενος ότι δεν θα ξαναμιλήσει. Θα το θυμόμαστε.
