Τρεις επιστήμονες στη Βρετανία που ξεκλείδωσαν τα μυστικά του συστήματος επιβράβευσης στον εγκέφαλο, κέρδισαν το μεγαλύτερο βραβείο στον τομέα της Νευροεπιστήμης.
Η έρευνά τους εξηγεί τι είναι αυτό που μας παρακινεί να κάνουμε ψώνια, να τρώμε ή ακόμα και να προσγειωνόμαστε σε άλλους πλανήτες.
Παρότι η επιβράβευση είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας, μπορεί να τεθεί και εκτός ελέγχου, οδηγώντας στην χαρτοπαιξία και τους εθισμούς, λένε οι δρες Wolfram Schultz, Peter Dayan και Ray Dolan.
Όπως εξηγούν, περνάμε τη ζωή μας λαμβάνοντας αποφάσεις που αφορούν τα πάντα – από το τι θα φάμε και που θα πάμε έως το α θα αλλάξουμε δουλειά, τι θα διαβάσουμε κ.ο.κ.
«Η επιβράβευση είναι ο τρόπος με τον οποίο βελτιώνουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό αυτές τις επιλογές», είπε στο BBC ο δρ Dayan, ο οποίος είναι καθηγητής Νευροεπιστήμης στο University College του Λονδίνου (UCL).
Στη διαδικασία αυτή καθοριστικός είναι ο ρόλος της ντοπαμίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που χρησιμοποιείται για τη μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ των κυττάρων του.
Οι έρευνες των επιστημόνων τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έχουν δείξει πως η ντοπαμίνη προκαλεί αντίδραση των εγκεφαλικών κυττάρων όταν υπάρχει επιβράβευση και τελικά ο εγκέφαλος μαθαίνει να αντιδρά και όταν αναμένει να υπάρξει επιβράβευση.
«Αυτό μας κάνει να επιδιώκουμε ολοένα περισσότερες επιβραβεύσεις – και όσοι έχουν αυτή την τάση, έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης», εξήγησε ο δρ Schulz, ο οποίος είναι καθηγητής Νευροεπιστήμης στο Τμήμα Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ.
Και πρόσθεσε: «Η επιβράβευση είναι που μας κάνει να θέλουμε να αγοράσουμε ένα μεγαλύτερο σπίτι, ένα καλύτερο αυτοκίνητο ή να πάρουμε προαγωγή στη δουλειά».
«Όπως όλα τα ζώα, έτσι και οι άνθρωποι πρέπει να είναι σε θέση να προβλέπουν τι θα τους ωφελήσει και τι θα τους βλάψει και να προσαρμόζουν αναλόγως τις πράξεις τους», εξήγησε ο δρ Dayan.
«Όταν, όμως, τα πράγματα πηγαίνουν καλύτερα από το αναμενόμενο, ενεργοποιείται το σύστημα επιβράβευσης για να μας ωθήσει να επαναλάβουμε την ίδια συμπεριφορά στο μέλλον».
Ωστόσο το ίδιο σύστημα μπορεί να μας ωθήσει σε συμπεριφορές που μας βλάπτουν σημαντικά, όπως ο εθισμός σε οτιδήποτε – από τα τυχερά παίγνια και το φαγητό, που οδηγούν στην οικονομική καταστροφή και την παχυσαρκία αντιστοίχως, έως το Ίντερνετ, τα ψώνια και τα ναρκωτικά.
Το βραβείο που απονεμήθηκε στους τρεις ειδικούς λέγεται Brain Prize, συνοδεύεται από έπαθλο 1 εκατομμύριο ευρώ και το απονέμει από το 2011 ο οργανισμός Grete Lundbeck European Brain Research Foundation της Δανίας.
