Πού βρισκόταν το καζίνο όπου έδιναν ραντεβού οι μαυραγορίτες στα χρόνια της Κατοχής και οι Γερμανοί ψάρευαν πληροφοριοδότες και πώς μπορεί να συνδέεται με τον θρυλικό έρωτα του Μιμίκου και της Μαίρης; Ποια σχέση έχει το πρώτο νοσοκομείο της πρωτεύουσας με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων; Και από τα έσοδα ποιου κτιρίου έχουν χτιστεί περί τα 200 σχολεία στη χώρα;
Μια βόλτα στους δρόμους της Αθήνας με συντροφιά ένα έξυπνο τηλέφωνο ή ένα τάμπλετ είναι αρκετή για να δώσει τις απαντήσεις. Οχι όμως χωρίς ένα απαραίτητο εφόδιο: την εφαρμογή «Γερμανικά Ιχνη» η οποία αποκαλύπτει το αόρατο νήμα που συνδέει 60 και πλέον σημεία –από κτίρια έως επιτύμβια μνημεία στην καρδιά και στα προάστια της πόλης. Πίσω από τα μνημεία που εμφανίζονται στον διαδραστικό χάρτη της εφαρμογής (και τα οποία επιλέχθηκαν από ιστορικούς με την υποστήριξη του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και του Πανεπιστημίου Αθηνών) βρίσκονται αρχιτέκτονες ή ιδιοκτήτες με καταγωγή από τη Γερμανία, που ο καθένας με τον δικό του τρόπο άφησε το ανεξίτηλο αποτύπωμά του στην ελληνική πρωτεύουσα. «Αποκαλύπτονται», δε, είτε μέσα από επεξηγηματικά κείμενα και συνοδευτικές φωτογραφίες είτε μέσα από μια ηχογραφημένη αφήγηση που επιτρέπει στον χρήστη να περιεργάζεται το μνημείο ακούγοντας τις πληροφορίες ενώ μέσω GPS μπορεί επιπλέον να εντοπίζει τα πλησίον του κτίρια.
«Σκοπός της εφαρμογής είναι η σύνδεση της Αθήνας με τη Γερμανία μέσω της κοινής κληρονομιάς και η ανάδειξη της σχέσης ανάμεσα στους δύο αυτούς πολιτισμούς», εξηγεί στα «Πρόσωπα» η Γκάμπριελ Ζάντερς, διευθύντρια του Τμήματος Πληροφόρησης και Βιβλιοθήκης στο Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. «Στην ελληνική έκδοση –ανάλογη εφαρμογή κυκλοφορεί ήδη σε οκτώ χώρες –έχουμε εστιάσει στην αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα και στην περίοδο της Κατοχής», προσθέτει για την εφαρμογή που χρηματοδοτήθηκε από το ομοσπονδιακό υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, από τους πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον και υλοποιήθηκε από την εταιρεία Culturplay. Ηδη 4.300 χρήστες έχουν κατεβάσει την εφαρμογή «Γερμανικά Ιχνη», που αναμένεται να εμπλουτιστεί και με 40 σημεία της Θεσσαλονίκης, ενώ το Ινστιτούτο Γκαίτε διοργανώνει ξεναγήσεις με τον ειδικευμένο σε αθηναϊκά θέματα δημοσιογράφο Νίκο Βατόπουλο για μια καλύτερη γνωριμία με την πόλη, από τις 18 Μαρτίου.
Info
Περισσότερες πληροφορίες για την εφαρμογή και το πρόγραμμα ξεναγήσεων, στην ιστοσελίδα www.goethe.de/athen
Μέγαρο Μελά
Tο μεγαλύτερο αθηναϊκό ιδιωτικό κτίριο της εποχής οικοδομήθηκε το 1874, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, για τον μεγαλέμπορο Βασίλειο Μελά και κόστισε 1.000.000 δρχ. Το διώροφο μέγαρο αρχικά αναφερόταν ως Grand Hôtel d’ Athènes, αλλά είναι αμφίβολο αν λειτούργησε ποτέ ως ξενοδοχείο. Το 1881 στέγασε για μικρό διάστημα το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και αργότερα την Αθηναϊκή Λέσχη. Μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη του κληροδοτήθηκε στο νεοσύστατο ίδρυμα Νηπιακό Επιμελητήριο Μελά, με δαπάνες του οποίου χτίστηκαν πάνω από διακόσια σχολικά κτίρια στη χώρα.
Πολυκατοικία Πεσμαζόγλου
H πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας, της οποίας σήμερα σώζεται μόνο μία από τις δύο πτέρυγες, οικοδομήθηκε το 1893 βάσει σχεδίων του Τσίλλερ. Ιδιοκτησία του τραπεζίτη και πολιτικού Ιωάννη Πεσμαζόγλου, χτίστηκε με την προοπτική τα πολυτελή διαμερίσματά της να ενοικιάζονται προσωρινά σε επισκέπτες από το εξωτερικό. Αξιοποιήθηκε η τεχνολογία αιχμής της εποχής, όπως ανελκυστήρες, κεντρική θέρμανση και κίονες από χυτοσίδηρο. Η δυτική πτέρυγα του μεγάρου κατεδαφίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Επιβιώνει η ανατολική πτέρυγα ως αυτοτελής πολυκατοικία, η οποία φιλοξένησε, μεταξύ άλλων, το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και σήμερα την αυστριακή πρεσβεία.
Γερμανικό στρατοδικείο
Στο κτίριο του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, που θεωρείται έμβλημα της αθηναϊκής μπελ επόκ, εγκαταστάθηκε το γερμανικό στρατοδικείο στα χρόνια της Κατοχής.
Aπό τα πιο ενδιαφέροντα νεοκλασικά μέγαρα της Αθήνας και σημαντικό διατηρητέο μνημείο, το τριώροφο νεοκλασικό κτίριο της Πλατείας Καρύτση οικοδομήθηκε το 1890 ως έδρα του παλαιότερου πολιτιστικού συλλόγου της Αθήνας.
Η μεγάλη αίθουσα συναυλιών του Συλλόγου μετατράπηκε σε χώρο όπου δικάστηκαν εκατοντάδες συλληφθέντες αντιστασιακοί, συνδικαλιστές και μέλη παράνομων οργανώσεων. Μετά την Απελευθέρωση, το κτίριο επέστρεψε στη δικαιοδοσία του Συλλόγου.
Καζίνο Μαυροκέφαλου
Το μεγαλύτερο καζίνο της κατεχόμενης Αθήνας ήταν η ρουλέτα του Μαυροκέφαλου. Διέθετε 12 ρουλέτες και τρία τραπέζια σεμέν ντε φερ, απασχολούσε περίπου 100 άτομα προσωπικό και τα κέρδη κάθε βραδιάς ξεπερνούσαν το ιλιγγιώδες ποσό των 100 χρυσών λιρών. Θαμώνες του καζίνου ήταν επιχειρηματίες και έμποροι που είχαν θησαυρίσει από την εμπλοκή τους στα δίκτυα μαύρης αγοράς και έψαχναν τρόπους να «επενδύσουν» τα παράνομα κέρδη τους. Σε αυτούς τους χώρους συχνά στρατολογούνταν έλληνες πληροφοριοδότες σχετικά με τη δράση των αντιστασιακών οργανώσεων, προκειμένου να ακολουθήσει δίωξή τους.
Petit Palais – Ιταλική πρεσβεία
Η δημιουργία του Τσίλερ από την ακμή του αθηναϊκού νεοκλασικισμού, αρχικά ήταν η ιδιωτική κατοικία του επιχειρηματία Στέφανου Ψύχα. Το 1903 αγοράστηκε από τον γιο του βασιλιά Γεώργιου Α’, πρίγκιπα Νικόλαο, ο οποίος εγκαταστάθηκε το 1904 με τη ρωσίδα σύζυγό του, Μεγάλη Δούκισσα Ελένη Βλαδιμήροβνα. Το 1923 νοικιάστηκε προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως παράρτημα της Μεγάλης Βρεταννίας υπό την ονομασία Petit Palais. Στέγασε ταυτόχρονα τις πρεσβείες της Νορβηγίας και της Ιταλίας, ενώ από το 1953 περιήλθε στην ιδιοκτησία του ιταλικού κράτους και μέχρι σήμερα στεγάζει τα γραφεία και την οικία του ιταλού πρέσβη.
Πολιτικό Νοσοκομείο και προτομή του Εντουαρντ Σάουμπερτ
Το πρώτο νοσοκομείο της Aθήνας εγκαινιάστηκε το 1836 στο κτίριο που σήμερα στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και το Θεατρικό Μουσείο.Το Πολιτικό Νοσοκομείο, όπως έμεινε γνωστό σε αντιδιαστολή με το Στρατιωτικό Νοσοκομείο της περιοχής Μακρυγιάννη, είναι ένα από τα πολλά δείγματα της συνεισφοράς του Εντουαρντ Σάουμπερτ στην ανοικοδόμηση της πρωτεύουσας. Γι’ αυτό και η προτομή του στέκει μπροστά από το κτίριο, έργο ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μνημειακής γλυπτικής στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, του Φάνη Σακελλαρίου.
Μνημείο Μαίρης Βέμπερ
Η θρυλική ιστορία του Μιμίκου και της Μαίρης κρύβεται κάτω από έναν μαρμάρινο σταυρό στο Α’ Νεκροταφείο, ενώ τον ατελέσφορο έρωτα μαρτυρά ένα ανάγλυφο με δυο καρδιές. H Μαίρη Βέμπερ ήρθε στην Ελλάδα το 1891 ως γκουβερνάντα του νεογέννητου τότε πρίγκιπα Γεωργίου, κατόπιν βασιλιά Γεωργίου Β’. Το ειδύλλιο ξεκίνησε το 1892, όταν γνώρισε τον 22χρονο δόκιμο ανθυπίατρο Μιχαήλ Μιμίκο. Μια σειρά συμπτώσεων οδήγησαν τη Μαίρη στην αυτοκτονία. Ο Μιχαήλ έδωσε τέλος στη ζωή του με το υπηρεσιακό του περίστροφο όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο της αγαπημένης του.
Μέγαρο Δεληγεώργη
Επιβλητικό έργο της ώριμης περιόδου τουΤσίλλερ, το τριώροφο μέγαρο ανεγέρθηκε περί το 1890 για λογαριασμό του πολιτικού και δημοσιογράφου Λεωνίδα Δεληγεώργη, αδελφού του έξι φορές πρωθυπουργού της Ελλάδος Επαμεινώνδα Δεληγεώργη. Bρισκόταν στην τότε ανερχόμενη περιοχή «βορείως των Ανακτόρων» του Όθωνα. Μεταπολεμικά, στο κτίριο εγκαταστάθηκε το Μικρό Θέατρο Τσέπης. Το 1963 πέρασε στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων και για τρεις δεκαετίες φιλοξένησε την Ταινιοθήκη της Ελλάδος και το Μουσείο Κινηματογράφου.
Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση της Ελλάδας
Το κέντρο της γερμανικής κατοχικής εξουσίας στην Ελλάδα ήταν το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Από τα κορυφαία δείγματα αρχιτεκτονικής δημόσιων κτιρίων της εποχής του Μεσοπολέμου, το Μέγαρο είναι το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα κτίριο της Αθήνας. Αρχισε να χτίζεται το 1928 κι από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 στέγασε το Μετοχικό Ταμείο Στρατού. Στο ισόγειο του κτιρίου υπήρχε το καφέ Ζόναρς, του οποίου τα εγκαίνια τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 συνέπεσαν με τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Ελλη». Το συγκρότημα ανακηρύχθηκε το 1994 διατηρητέο μνημείο.
Μνημείο Καρόλου Βίλμπεργκ
Η λιτή μαρμάρινη επιτύμβια στήλη με τους ρόδακες και την ανθεμωτή επίστεψη, που ακολουθεί το πρότυπο ταφικών μνημείων της αρχαιότητας, αναδεικνύει το μνήμα του γερμανού διπλωμάτη και βιβλιοπώλη Καρόλου Βίλμπεργκ και των τεσσάρων παιδιών του. Γεννήθηκε στο Εσεν της Ρηνανίας και ήρθε στην Ελλάδα το 1857. Ανοιξε το πρώτο διεθνές βιβλιοπωλείο στην οδό Ερμού, στέκι σύντομα των αθηναίων φιλομαθών, ενώ εξέδωσε ταξιδιωτικούς οδηγούς. Το βιβλιοπωλείο εξαγοράστηκε το 1901 από τον Κώστα Ελευθερουδάκη, ιδρυτή του ομώνυμου οίκου.
