H ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία βρίσκεται στη χειρότερη στιγμή της ιστορίας της. Αυτό συνιστά παράδοξο, εάν αναλογιστούμε ότι το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο είναι κληρονομιά των ιδεών μας. Ακόμα και στο αξιακό επίπεδο, οι μεταϋλιστικές αξίες (προστασία περιβάλλοντος, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλληλεγγύη) οφείλονται στο μπόλιασμα της δημόσιας συζήτησης με σοσιαλδημοκρατικές αρχές.

Μέρος του κοινωνικού συμβολαίου που είχε οικοδομήσει η σοσιαλδημοκρατία στην belle époque της ήταν ότι οι πολλαπλές επιλογές (εκπαίδευση, εργασία, τόπος κατοικίας) εξασφάλιζαν την ευημερία μέσω του κοινωνικού κράτους. Το πρόβλημα σήμερα είναι ότι λόγω της παγκοσμιοποίησης το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών είναι αβέβαιο. Ετσι, οι πολίτες καταφεύγουν στον συντηρητισμό, επιστρέφουν σε αυτό που θεωρούν «ασφαλές». Το αποτέλεσμα είναι οι αξίες μας να υποχωρούν και μαζί τους η πολιτικής μας επιρροή.

Φυσικά, οι «λύσεις» που προσφέρουν οι λαϊκιστές αποτελούν οφθαλμαπάτες. Ούτε η «μεγάλη Αμερική» του κ. Τραμπ μπορεί να υπάρξει σηκώνοντας τείχη ούτε η Βρετανία να επιστρέψει στη «χρυσή» εποχή μέσω Brexit. Αλλά και σε Γαλλία και Ιταλία, η έξοδος από την ευρωζώνη δεν οδηγεί στην ευημερία όπως υπόσχονται η κυρία Λεπέν και ο κ. Γκρίλο, αλλά στην ένδεια και στην απώλεια γεωπολιτικής ισχύος.

Το ερώτημα για τη σοσιαλδημοκρατία είναι πώς μπορεί να αντιδράσει υπό τέτοιες συνθήκες. Το σχήμα ένα νόμισμα και 19 διαφορετικές οικονομικές πολιτικές δεν αντέχει. Το στοίχημα είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την περαιτέρω πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Για να συμβεί αυτό πρέπει να επινοήσουμε, μέσω των παραδοσιακών ιδεών μας, σύγχρονα εργαλεία που θα αντιλαμβάνονται ότι η παγκοσμιοποίηση αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες και θα δημιουργούν τις συνθήκες για την αντιμετώπισή τους. Τέτοια εργαλεία όπως η έξυπνη χρήση της φορολογικής πολιτικής μπορούν να ελέγξουν τον καπιταλισμό casino, όπως έγινε με την Apple στην Ιρλανδία, και να προσδώσουν μια απτή διάσταση στην εφαρμογή των πολιτικών μας. Κεντρικό ζήτημα επίσης είναι η απάντηση στο δημοκρατικό έλλειμμα. Οι μεγάλες αποφάσεις που αφορούν το συλλογικό μέλλον όπως η λευκή βίβλος για την ΕΕ συνδέονται περισσότερο με τους εκλογικούς κύκλους των ισχυρών χωρών παρά με τις ευρωεκλογές.

Στο εθνικό μας παράδειγμα, η «χρεοκοπία» του 2009 τα έβαλε όλα στον επιταχυντή. Τα χρέη, η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους και η ανεργία δημιούργησαν πολλαπλές εξαρτήσεις, εθνικές και ατομικές. Η νέα γενιά έχασε μεγάλο μέρος της αυτονομίας της. Το πολιτικό σύστημα αδύναμο και απροετοίμαστο δεν άντεξε τον «σεισμό» του 2012, αναδεικνύοντας ως μεγάλο ασθενή την Κεντροαριστερά. Οι αμετάκλητες αλλαγές που συντελούνται γύρω μας δημιουργούν την ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε να ενδυναμωθεί το προοδευτικό κίνημα στη χώρα μας. Τα βασικά βήματα για να υπηρετήσουμε αυτό τον στόχο είναι κατ’ αρχάς η ενότητα της Κεντροαριστεράς στη βάση ενός νέου πολιτικού ήθους που συγκρούεται με τη δημαγωγία, τον ανορθολογισμό και το πελατειακό κράτος. Συγχρόνως, πρέπει να αντικατασταθεί η αντιπαράθεση για τεχνικά θέματα, που αφορά συσχετισμούς χωρίς κανένα κοινωνικό αποτύπωμα, από μια συζήτηση ιδεών που θα οδηγεί σε ένα σύγχρονο ρεαλιστικό προγραμματικό σχέδιο αναδεικνύοντας ανταγωνιστικές δομές παραγωγής και νέους κανόνες αναδιανομής. Τέλος, απαραίτητη είναι η ενοποίηση του ιστορικού αφηγήματος της παράταξης με δίκαιη αποτίμηση των επιλογών τού χθες. Εκτιμώ ότι το σενάριο του Επινέ είναι πιο κοντά στη δική μας πραγματικότητα, αρκεί να υπάρξει μεγαθυμία από όλες τις πλευρές ώστε με ανοιχτές δημοκρατικές διαδικασίες οι προοδευτικοί πολίτες, χωρίς μεσάζοντες, να πάρουν τις τύχες της παράταξης στα χέρια τους.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Τελευταία Νέα