Η Ελλάδα ήταν η πρώτη της ΕΕ με τους λαϊκιστές στην κυβέρνηση, αλλά και η πρώτη όπου πολιτογραφήθηκαν οι Μενουμευρώπηδες. Ο κίνδυνος να βρεθεί η χώρα εκτός ευρωζώνης με το ανεκδιήγητο δημοψήφισμα το καλοκαίρι του 2015 κινητοποίησε τα αντανακλαστικά των υποστηρικτών της ευρωπαϊκής επιλογής που άφησαν τους καναπέδες και βγήκαν σε δρόμους και πλατείες.

Τώρα παίζεται το μέλλον ολόκληρης της ΕΕ που έχει ισχυρούς εξωτερικούς εχθρούς στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, αλλά και εσωτερικούς, τους αριστερούς και δεξιούς εθνολαϊκιστές από την Αθήνα μέχρι το Παρίσι, τη Βουδαπέστη, τη Βαρσοβία. Και αυτό είναι καμπανάκι για τους Μενουμευρώπηδες της Ευρώπης. Στις αρχές Φεβρουαρίου ξεκίνησε δειλά ένα κίνημα υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης πέρα και έξω από κόμματα. Απλοί πολίτες δίνουν ραντεβού κάθε Κυριακή μεσημέρι για να υποστηρίξουν την ευρωπαϊκή ιδέα. Είναι το Pulse of Europe (ΡΟΕ) που επαίνεσε ένθερμα ο κοινοβουλευτικός ηγέτης του SPD Τόμας Οπερμαν προχθές στη Βουλή. Στην πρώτη συγκέντρωση στο Μόναχο στις 19 Φεβρουαρίου οι διοργανωτές περίμεναν διακόσιους για να θεωρηθεί επιτυχία, τελικά πήγαν τριπλάσιοι. Στο δίκτυο ΡΟΕ με το κυριακάτικο ραντεβού συμμετέχουν στο μεταξύ 35 πόλεις στη Γερμανία, 5 στη Γαλλία, από μία σε Ολλανδία, Πορτογαλία, Βρετανία, Βέλγιο. Η μόνη σημαία που κρατούν είναι η σημαία της ΕΕ, όχι των κρατών τους.

«Η Ευρώπη είναι 2.000 χρόνια αρχαιότερη από τα εθνικά κράτη» έλεγε ο φιλόσοφος του Μονάχου Γιούλιους Νίντα-Ρίμελιν σε ημερίδα στο Τούτσινγκ για το μέλλον της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι πρέπει «να ξανασκεφτούν» βασικά πράγματα για να απαντήσουν στη σημερινή «κρίση νομιμοποίησης» της ΕΕ. Για παράδειγμα, «αν πέρα από τον αλληλοσεβασμό υπάρχει κοινός τόπος για όλους και ποιος». Ο Νίντα-Ρίμελιν, ο Γιούργκεν Χάμπερμας και ο οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκερ σε κοινό άρθρο τους το 2012 ζητούσαν αλλαγή στρατηγικής για την ευρωζώνη και καλούσαν την ΕΕ να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της στη διεθνή σκηνή.

Η αναζήτηση νέου ρόλου επιταχύνεται τώρα με την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Η Ενωση των διαφορετικών ταχυτήτων ειναι το επικρατέστερο μοντέλο που συζητείται σε μικρούς και μεγαλύτερους κύκλους. Η Μέρκελ το ενστερνίζεται, το προωθεί ανοιχτά. «Κάθε κράτος-μέλος μπορεί να συμμετέχει, αλλά κανένας δεν εξαναγκάζεται να συμμετάσχει» είπε η καγκελάριος την Πέμπτη στην Μπούντεσταγκ. «Η ΕΕ δεν μπορεί να προχωρά πάντα με τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή», η κάθε διαφορετική ταχύτητα «δεν θα είναι κλειστή ομάδα, δεν θα υπάρχουν μόνιμοι αποκλεισμοί». Συμβαίνει ήδη με ευρωζώνη, Σένγκεν, τραπεζική ένωση· θα ακολουθήσουν εξωτερική ασφάλεια και άμυνα.