Γιατί το ποσοστό των καισαρικών τομών είναι τόσο υψηλό στη χώρα μας; Και κατά πόσο εξηγείται και δικαιολογείται επιστημονικά η καταγεγραμμένη αυτή τάση; Οι απόψεις των ειδικών διίστανται, με τους παγκόσμιους φορείς υγείας να κουνούν το δάχτυλο στη χώρα μας, επειδή δεν συμμορφώνεται με τα διεθνή πρότυπα.
Τα στοιχεία του μεγαλύτερου ασφαλιστικού τομέα στη χώρα μας –του ΕΟΠΥΥ –είναι αποκαλυπτικά: το 2015, από τους 36.445 τοκετούς ασφαλισμένων στον φορέα σε δημόσια και ιδιωτικά μαιευτήρια, το 57,85% έγινε με καισαρική τομή. Αντίστοιχα, τους πρώτους εννέα μήνες του 2016, σε σύνολο 41.006 γεννήσεων, οι 23.602 που καταγράφηκαν στο σύστημα του ΕΟΠΥΥ πραγματοποιήθηκαν με καισαρική τομή (ποσοστό 57,56%).
Στην παραδοχή αυτή προχώρησε άλλωστε και ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός, καθώς έπειτα από επίκαιρη ερώτηση αναγκάστηκε να δημοσιοποιήσει το πόρισμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
«Η εικόνα είναι πως στο σύνολο των γεννήσεων το 56,8% γίνεται με καισαρική τομή, εκ του οποίου το 53,8% στο ΕΣΥ και το 58,7% γίνεται στον ιδιωτικό τομέα» δήλωσε χαρακτηριστικά στη Βουλή, προσθέτοντας ότι η εικόνα αυτή εκθέτει την επιστημονική κοινότητα.
Κι όλα αυτά τη στιγμή που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί επιτρεπτό ποσοστό καισαρικών το 15% και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατά μέσο όρο 1 στους 4 τοκετούς πραγματοποιείται με καισαρική τομή.
Πάντως, μπορεί η Ελλάδα να κατέχει την πρωτιά στις καισαρικές, ωστόσο και οι γειτονικές χώρες δεν πάνε πίσω.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ, στην Τουρκία περίπου 1 στις 2 γέννες γίνεται με καισαρική τομή. Αρκετά υψηλό είναι το ποσοστό και στην Ιταλία (35,7%), ενώ ακολουθούν η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Γερμανία και η Αυστρία. Από την άλλη πλευρά, κοντά στο ποσοστό του 15% που θεωρείται επιτρεπτό από τον ΠΟΥ βρίσκονται οι σκανδιναβικές χώρες –Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία.
ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ – ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ. Επειτα από αυτά κάθε άλλο παρά έκπληξη προκαλεί ότι στις αρχές Φεβρουαρίου άρχισε στην πλατφόρμα avaaz.org ψήφισμα για τις αναίτιες καισαρικές τομές στη χώρα μας, με τελικό αποδέκτη τον υπουργό Υγείας. Εκείνος, ενάμιση μήνα μετά και έπειτα από πιεστικές ερωτήσεις βουλευτών πολιτικών κομμάτων, σημείωσε την περασμένη Δευτέρα στη Βουλή ότι το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό.
«Νομίζω ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει μια διαδικασία αιτιολόγησης για τις περιπτώσεις των τμημάτων, των κλινικών (ιδιωτικών και δημόσιων), που έχουν ένα υπερβολικά αυξημένο ποσοστό καισαρικών» τόνισε ο Ανδρέας Ξανθός κάνοντας λόγο για αυστηρότερους ελέγχους και αντικίνητρα.
Πού, όμως, οφείλονται αυτά τα υψηλά ποσοστά καισαρικών; Οπως εξηγεί ο καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Stony Brook της Νέας Υόρκης Γιώργος Φαρμακίδης, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους εμφανίζονται στη χώρα μας τόσο υψηλά ποσοστά καισαρικών. «Αρχικά, ένας από τους πρώτους λόγους που έχουμε τόσες πολλές καισαρικές είναι η πρόκληση τοκετού», όταν δηλαδή ο γυναικολόγος θεωρεί πως οι μέρες κατά τις οποίες η έγκυος θα έπρεπε να έχει γεννήσει έχουν περάσει, οπότε αρχίζει τη διαδικασία της πρόκλησης τοκετού. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 70% αυτών των τοκετών καταλήγει σε καισαρική τομή.
Και δεν είναι μόνο η πρόκληση τοκετού, όπως σημειώνει. Η άποψη μία φορά καισαρική, για πάντα καισαρική, φαίνεται ότι τουλάχιστον στη χώρα μας βρίσκει οπαδούς. Μια προηγηθείσα καισαρική σε προηγούμενη εγκυμοσύνη αποτελεί για πολλούς γυναικολόγους «τυφλοσούρτη» για το ποια μέθοδο θα πρέπει να ακολουθηθεί και στον τρέχοντα τοκετό. «Παράλληλα, η μεγάλη ηλικία κατά την οποία οι Ελληνίδες μπαίνουν στη διαδικασία να αποκτήσουν παιδί –πολλές, μάλιστα, με εξωσωματική γονιμοποίηση –είναι ακόμη ένας λόγος για τον οποίο στην Ελλάδα έχουμε υψηλό ποσοστό καισαρικών. Κι αυτό γιατί είναι αρκετοί οι γιατροί που απευθύνονται σε αυτές τις γυναίκες τονίζοντάς τους πόσο πολύτιμη είναι η εγκυμοσύνη τους και η πολυπόθητη απόκτηση ενός παιδιού που τελικά τις οδηγούν στην καισαρική. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, η καισαρική μπορεί να αποφευχθεί και να επιτευχθεί φυσιολογική γέννα» προσθέτει ο Γιώργος Φαρμακίδης.
«Η αύξηση των καισαρικών τομών στη χώρα μας είναι πολυπαραγοντική. Από την άλλη ο ρόλος των μαιών/ μαιευτών είναι να προάγουν τον φυσιολογικό τοκετό, για τον οποίο είναι εκπαιδευμένοι και αποτελεί επαγγελματικό τους δικαίωμα και κοινωνική υποχρέωση. Ωστόσο δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η καισαρική τομή σώζει τη ζωή της γυναίκας και του παιδιού όταν υπάρχει απόλυτη ή σχετική ένδειξη» υπογραμμίζει ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Επιστημόνων Μαιών – Μαιευτών Αντώνης Λαζόπουλος.
ΤΟΚΟΦΟΒΙΑ. Για πολλές γυναίκες η τοκοφοβία, ο υπερβολικός φόβος, δηλαδή, ενόψει του τοκετού, έχει ως αποτέλεσμα να αρνούνται επίμονα τον φυσιολογικό τοκετό, επιθυμώντας μία γέννα όσο το δυνατόν πιο γρήγορη και πιο ανώδυνη. Μάλιστα, εκτιμάται πως η τοκοφοβία επηρεάζει τις εγκύους σε ποσοστό 7%.
«Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί όλο και περισσότερες γυναίκες για προσωπικούς – κοινωνικούς λόγους να επιθυμούν έναν προγραμματισμένο τοκετό με καισαρική, επιλέγοντας, για παράδειγμα την ημερομηνία της γέννησης του παιδιού τους» υπογραμμίζει ο Γιώργος Φαρμακίδης. Προσθέτει δε, πως η μεγάλη διαφορά στον τομέα των τοκετών της χώρας μας με χώρες του εξωτερικού είναι η μη εφαρμογή της ομάδας που αναλαμβάνει τον τοκετό. «Στο εξωτερικό, μία γέννα αναλαμβάνουν 2 – 3 γιατροί με τη συνεργασία τουλάχιστον 3 μαιών. Στην Ελλάδα, υπάρχει ένας γιατρός που τα αναλαμβάνει όλα».
ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Προτιμούν τα ιδιωτικά νοσοκομεία
Οι συγγραφείς του πορίσματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με έκπληξη καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι Ελληνίδες –παρά την κρίση –επιλέγουν τον ιδιωτικό τομέα.
Η απάντηση δίδεται λίγες σελίδες πιο κάτω, εξηγώντας το στρεβλό δημόσιο σύστημα σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες που παρέχει σε μία ετοιμόγεννη, καθώς το σύστημα εφημεριών στο ΕΣΥ δεν επιτρέπει στις εγκυμονούσες να επιλέγουν τον γιατρό τους.
Επιπλέον, παρότι οι υπηρεσίες στα δημόσια νοσοκομεία είναι «θεωρητικά δωρεάν στο σημείο χρήσης, οι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίζουν πολύ υψηλές προσωπικές δαπάνες λόγω ανεπίσημων ή παράτυπων πληρωμών». Μάλιστα, οι συγγραφείς παραπέμπουν σε παλαιότερη έρευνα (2013) που δείχνει ότι 74,4% των γυναικών που γέννησαν σε δημόσια νοσοκομεία ανέφεραν ότι έδωσαν φακελάκι.
Μάλιστα, οι μαύρες αμοιβές είναι πιο διογκωμένες στις περιπτώσεις της καισαρικής τομής.
Αντίστοιχα κερδισμένος είναι και ο ιδιωτικός τομέας από τις καισαρικές, με τους συγγραφείς να καταλήγουν ότι «οι γιατροί μπορούν να αυξήσουν τα κέρδη τους».
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
Λάθος η άποψη «μία φορά καισαρική, για πάντα καισαρική»
Οι διακεκριμένοι επιστήμονες της Mayo Clinic, στη Μινεσότα των ΗΠΑ, έχουν δημιουργήσει ένα αλφαβητάρι που περιγράφει τα συν αλλά και τους κινδύνους του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική.
«Ερευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό επιτυχίας ενός φυσιολογικού τοκετού σε γυναίκες που κατά
τον πρώτο τοκετό υποβλήθηκαν σε καισαρική τομή κυμαίνεται από 60% έως 80%» σημειώνουν, προσθέτοντας όμως ότι υπάρχουν και περιορισμοί.
Τα συν του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική:
– Συντομότερος χρόνος ανάρρωσης: Αυτό συνεπάγεται λιγότερο χρόνο στην κλινική, καθώς συνήθως ο πόνος που βιώνει η λεχώνα είναι μικρότερης έντασης. Αλλωστε η καισαρική δεν παύει να είναι μία χειρουργική επέμβαση.
– Συμμετοχή κατά τον τοκετό: Για αρκετές γυναίκες ή ζευγάρια
– εμπειρία του τοκετού είναι κάτι που θέλουν να βιώσουν.
– Σχέδια για πολυμελή οικογένεια: Εάν μία γυναίκα κόψει την αλυσίδα των καισαρικών, αυξάνονται οι πιθανότητες για φυσιολογικό τοκετό χωρίς επιπλοκές σε μελλοντικές εγκυμοσύνες.
Τα εμπόδια του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική
– Οταν έχουν παρέλθει οι 40 εβδομάδες κύησης
– Οταν η γυναίκα έχει υποβληθεί ήδη σε δύο ή περισσότερες καισαρικές
– Υπάρχει η πιθανότητα ρήξης της προηγούμενης τομής της μήτρας. Αν συμβεί θα χρειαστεί να γίνει καισαρική τομή.
