Αυτή η κυβέρνηση έχει ένα πρόβλημα. Δηλαδή έχει πολλά προβλήματα, αλλά ας πούμε ότι αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα. Λέγεται «ιδιοκτησία». Αγγλιστί, ownership. Καλείται δηλαδή να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στις οποίες δεν πιστεύει. Και να επιβάλει μέτρα τα οποία υπονομεύει. Θα πρέπει να της αναγνωριστεί ότι δεν έχει πρόβλημα να το παραδεχθεί. Κάθε τόσο, ας πούμε, καλεί τον λαό να διαδηλώσει εναντίον της πολιτικής της. Λίγο σουρεαλιστικό, αλλά ιδεολογικά συνεπές.
Ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης έχει μια εξήγηση. «Ιδιοκτησία προγράμματος μπορεί να υπάρξει μόνο όταν υφίστανται ισότιμες σχέσεις μεταξύ των διαπραγματευόμενων μερών» είπε πρόσφατα ο Γιάννης Δραγασάκης στους Δελφούς. Κι επειδή όταν χρωστάς μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια, δύσκολα μπορείς να έχεις ισότιμη σχέση με τους δανειστές σου, η ιδιοκτησία δεν παίζει. Με τον αντικαπνιστικό νόμο όμως τι γίνεται, αδέρφια;
Η ιστορία είναι γνωστή. Ολος ο πολιτισμένος κόσμος έχει απαγορεύσει το κάπνισμα στους κλειστούς χώρους, στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στις αθλητικές εγκαταστάσεις. Και όλοι υπακούουν σε αυτή την απαγόρευση, καθώς έχουν πειστεί από τις επιστημονικές έρευνες πως το τσιγάρο σκοτώνει. Ολοι; Οχι. Ενα χωριό ανυπότακτων Γαλατών αντιστέκεται ακόμη κ.λπ. Στην Ελλάδα, ο νόμος ισχύει εδώ και χρόνια, αλλά δεν εφαρμόζεται. Κι αν στην Αθήνα μπορείς να βρεις άκαπνο εστιατόριο, στην επαρχία κάτι τέτοιο είναι άπιαστο όνειρο.
Ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα θεριακλή που γράφει τους νόμους στα παλιά του τα παπούτσια. Καπνίζει στο γραφείο του, στις συνεντεύξεις Τύπου, στο εντευκτήριο της Βουλής, στις συνεδριάσεις των επιτροπών, στις συναντήσεις με εκπροσώπους εταιρειών. Και δεν τολμά κανείς να του κάνει παρατήρηση, γιατί θα τον θάψει τρία μέτρα κάτω από τη γη. Δύσκολα λοιπόν θα μπορούσε να υπογράψει εκείνος τη νέα αντικαπνιστική εγκύκλιο. Ο άχαρος ρόλος ανατέθηκε έτσι στον υπουργό.
Γιατί χρειάστηκε ενάμιση χρόνο ο Ανδρέας Ξανθός προκειμένου να υπενθυμίσει την ανάγκη εφαρμογής ενός ισχύοντος νόμου, καθορίζοντας μάλιστα και προτεραιότητες; Επειδή ο στόχος του δεν είναι η αλλαγή μιας βαθιά ριζωμένης νοοτροπίας, αλλά η είσπραξη χρημάτων. Κι επειδή ούτε έχει ούτε διεκδικεί την ιδιοκτησία αυτού του νόμου. Οχι επειδή καπνίζει ο ίδιος. Αλλά επειδή μετέχει σε μια κυβέρνηση που περιφρονεί τους κανόνες εν γένει, ιδιαίτερα αν προέρχονται από τα Αμερικανάκια ή τους ευρωλιγούρηδες. «Ενας αμετανόητος κνίτης στην Υγεία», όπως τον χαρακτήρισε «Το Βήμα» όταν ανέλαβε καθήκοντα.
Μα δεν είναι ο ίδιος γιατρός; Δεν θα έπρεπε λοιπόν να χαλάει τον κόσμο για τις επιπτώσεις του καπνίσματος όπως κάνει, ας πούμε, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία; Υπάρχει μια λεπτομέρεια: πριν αναλάβει αυτή τη θέση, ο Ξανθός υπήρξε κυρίως συνδικαλιστής που ζητούσε προσλήψεις. Και μία ακόμη λεπτομέρεια: νιώθει πολύ κοντά του τον αναπληρωτή υπουργό του, αφού είναι και οι δύο από την Κρήτη κι έχουν «κοινές ιδεολογικές καταβολές». Πώς, ειλικρινά πώς, να τον στενοχωρήσει;