Αναζήτηση
Η τέχνη μπήκε παράξενα στη ζωή μου. Ο παππούς μου ήταν παπάς. Με έπαιρνε ως βοηθό του να ψέλνω, αλλά δεν μπορούσα. Δεν είχα καλή φωνή. Δεν με πίεζε όμως. Μου έλεγε κράτα το ίσο κι εγώ χάζευα τους αγίους που ήταν ζωγραφισμένοι στους γύρω τοίχους. Μια μέρα διαπίστωσα ότι ήξερε να ζωγραφίζει ένα προφίλ και μου έκανε εντύπωση, διότι εγώ δεν ήξερα πώς να το ζωγραφίσω. Εκανα μεγάλη προσπάθεια για να μάθω. Μου έπιανε το χέρι και το φτιάχναμε μαζί.
Από πέντε ετών ήξερα ότι θα γίνω ζωγράφος, διότι η ζωγραφική για μένα είναι ζωτική ανάγκη. Σπούδασα και βιολί από περιέργεια, επειδή ο πατέρας μου ήταν μουσικός. Μου φαινόταν παράξενο πως μπορούσε να παράγει μουσική χωρίς να έχει χωρίσματα όπως η κιθάρα. Τώρα δεν παίζω πια.
Η πρώτη µου εικόνα ήταν μια γριά γυναίκα. Καθόταν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και φορούσε τσεμπέρι. Σκέφτηκα ότι μπορώ να τη ζωγραφίσω έτσι όπως είδα το προφίλ της στο σκοτεινό παράθυρο ενώ έξω είχε ήλιο.
Η ζωγραφική για μένα είναι κάτι άπιαστο. Μπορεί να είναι δυο γραμμές, αρκεί να νιώθεις ελεύθερος όταν τις φτιάχνεις. Να σχεδιάζεις όπως θέλεις εσύ, όχι όπως θέλουν οι άλλοι. Να είσαι ο εαυτός σου. Να αισθάνεσαι ότι αυτό που κάνεις είναι αληθινό. Κι αν αποτύχεις, απέτυχες.
Φοίτησα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά δηλώνω αυτοδίδακτος διότι αυτά που κάνω δεν μου τα έμαθαν κάπου. Πολλά πράγματα έμαθα από τον Τσαρούχη. Και κυρίως την αξία της ελευθερίας. Αν είσαι ελεύθερος άνθρωπος και καταλάβεις τον εαυτό σου, μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα. Η προσπάθεια του καλλιτέχνη είναι να καταλάβει τον εαυτό του με τα δικά του μέσα. Είναι πολύ δύσκολο να εκφράσεις τον κόσμο με τον δικό σου τρόπο.
Χρησιµοποιώ το μπλε που για μένα σημαίνει τη θάλασσα και το κόκκινο που συμβολίζει τη φωτιά. Είναι τα βασικά χρώματα. Χωρίς αυτά δεν μπορείς να ζωγραφίσεις.
Φτιάχνω τις φιγούρες μου με μακριά μαλλιά επηρεασμένος από τον Αβεσσαλώμ, τον γιο του Δαβίδ. Ετρεχε μέσα στο δάσος, πιάστηκαν τα μακριά μαλλιά του στα κλαδιά των δέντρων και σκοτώθηκε από τους αντιπάλους του. Ετσι έγραψε τους ψαλμούς ο Δαβίδ.
Βάζω φτερά στους ανθρώπους διότι το έχω δει στο όνειρό μου. Στην πραγματικότητα δυστυχώς δεν μπορούμε να πετάξουμε. Αγγελοι υπήρχαν από την αρχαιότητα. Είναι επιθυμία όλων μας να πετάξουμε.
Ο καλλιτέχνης δημιουργεί μια πραγματικότητα με την τέχνη του, που δεν υπάρχει αλλά θα θέλαμε να υπάρχει. Κι εγώ θέλω να δώσω στους ανθρώπους αυτή τη δυνατότητα φυγής από την πραγματικότητα.
Αρχισα να φτιάχνω μια δική μου μυθολογία διότι δεν ήθελα να αντιγράφω τους υπαρκτούς μύθους. Οι ποδηλάτες, για παράδειγμα, είναι μια εικόνα από την παιδική μου ηλικία. Το μοναδικό ποδήλατο στη γειτονιά το είχα εγώ και μ’ αυτό έμαθαν όλα τα παιδιά.
Το σηµαντικότερο για μένα είναι η έμπνευση. Ο Ομηρος παρακαλά τις Μούσες να τον βοηθήσουν να γράψει τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Κι ο Ησίοδος τις επικαλείται. Αν δεν έρθει η έμπνευση, δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Το να εμπνευστείς από το σήμερα είναι πολύ δύσκολο, διότι στην εποχή μας οι άνθρωποι αντιδρούν αυτόματα, περνούν όλη την ημέρα μπροστά σε έναν υπολογιστή. Παλιά είχαμε ποδήλατα, για παράδειγμα, και πηγαίναμε βόλτες μέχρι τη Βουλιαγμένη. Παίζαμε ποδόσφαιρο με μια κάλτσα.
Πολλοί λένε ότι επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα. Ας λένε. Αυτό είναι η τέχνη: η επανάληψη του ίδιου πράγματος. Αυτός είμαι εγώ. Με ευχαριστεί. Τους φαίνονται ίδια επειδή βασίζομαι στον ίδιο μύθο, ο οποίος προέρχεται κυρίως από τις παιδικές και τις νεανικές μου αναμνήσεις. Ο ποιητής Καρούζος είχε γράψει για την πρώτη μου έκθεση στον Ζυγό: «Ο βαθύς και παιδικός χειμώνας του Αλέκου Φασιανού». Είχε δίκιο διότι ό,τι είχα φτιάξει ήταν εμπνευσμένο από την παιδική μου ηλικία.
Μπορώ να δουλέψω οπουδήποτε, διότι η έμπνευση δεν μπορεί να περιμένει. Πρέπει να την περιγράψω με σχέδια. Δεν με ενδιαφέρει ούτε ο χώρος ούτε η ύλη. Συντάσσονται με την έμπνευση, την οποία και με ενδιαφέρει να την προλάβω, διότι είναι γυμνή και φαλακρή και γλιστράει όπως η τύχη.
Τώρα δεν έχω έµπνευση και με έχει πιάσει άγχος. Ξέρω όμως ότι θα επανέλθει μόλις δω κάτι, διαβάσω κάτι και μου κεντρίσει το ενδιαφέρον. Συμβαίνει συνέχεια να χάνεται. Η λύση είναι να κάνω συνέχεια σχέδια μην τύχει και περάσει, ώστε να είμαι έτοιμος να τη συλλάβω.
Καλό έργο είναι εκείνο που έχει γίνει με έμπνευση. Δεν περιγράφεται εύκολα με λόγια. Τα κακά έργα τα καταστρέφω. Παλιότερα από τα πέντε που έφτιαχνα κρατούσα το ένα. Τώρα βγαίνουν σχεδόν όλα καλά, διότι δεν κάνω τα λάθη που έκανα πριν.
Λάθη πρέπει να κάνουμε για να προχωρήσουμε παρακάτω. Το θέμα είναι να αποφεύγουμε τα λάθη που έχουμε κάνει και σιγά σιγά να γινόμαστε τέλειοι. Αυτή είναι μια διαδικασία που αργεί πάρα πολύ και χρειάζεται πολλή προσπάθεια. Κι αυτό είναι επικίνδυνο διότι μπορεί να εγκλωβιστούμε και να κάνουμε συνέχεια τα ίδια πράγματα από φόβο να μην κάνουμε κι άλλα λάθη.
Εχω ζηλέψει έργα άλλων, αλλά όταν το καλοσκέφτομαι η ζηλοφθονία αυτή δεν με εκφράζει, διότι αν κάνω έργα σαν κάποιου άλλου θα είναι απλώς αντιγραφές. Δεν θα είναι τίποτα. Εχω περάσει από αυτά τα στάδια. Αν προσπαθείς να αντιγράψεις, καταστρέφεται η προσωπικότητα σου. Πρέπει να προσπαθείς με τα δικά σου μέσα.
Η δουλειά µου είναι δημοφιλής διότι εκφράζω το παγκόσμιο. Οι θεατές ανακαλύπτουν μέσα στα έργα μου ένα κομμάτι του δικού τους εαυτού. Ζωγραφίζω ανθρώπους που πετούν χαρταετό, που είναι πάνω σε ποδήλατα. Και μπορεί σήμερα να μην έχουν ποδήλατα, αλλά τα είχαν ως παιδιά και ταυτίζονται.
Αποτυχίες είχα πολλές φορές. Δεν πρέπει όμως να τη δείχνεις την αποτυχία σου. Πρέπει να προσπαθείς να φτάσεις στο τέλος χωρίς να φανεί ότι τρέχεις και δεν βρίσκεις τίποτα. Διότι τι ψάχνουμε όλοι; Για ποιον λόγο τρέχουμε; Για να βρούμε την ευτυχία. Είτε μέσω της τέχνης που κάνεις εσύ ο ίδιος είτε μέσω της ποίησης είτε μέσω της μουσικής. Ακόμη κι αυτοί που δεν κάνουν τέχνη την αναζητούν αλλού: στην οικογένεια, στα παιδιά. Είμαι απογοητευμένος διότι δεν έχω βρει την ευτυχία, αλλά συνεχίζω. Προσπαθώ. Κι αυτό έχει σημασία.
Φοβάµαι συνέχεια. Δεν ξέρω ακριβώς τι. Μήπως μου συμβεί κάτι άγνωστο. Η θλίψη και ο πόνος μάς βρίσκουν ξαφνικά. Σε ένα ποίημα έχω γράψει «σε μια ψάθινη καρέκλα μας βρίσκει ο πόνος».
Τα χρήµατα δεν με ενδιαφέρουν. Με το μολύβι μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι, να το πουλήσεις και να κερδίσεις χρήματα. Με τα χρήματα όμως δεν μπορείς να γίνεις μεγάλος ζωγράφος.
Μεγάλος ζωγράφος είναι εκείνος που προσπαθεί με απλά μέσα –τα οποία για μας είναι ακατανόητα –να δώσει μια καινούργια μορφή. Δημιουργούν έναν καινούργιο κόσμο.
Για να καταλάβεις την τέχνη, πρέπει να έχεις μια ευαισθησία. Ούτε η ποίηση αρέσει σε όλους. Δεν υπάρχουν κλειδιά για να την καταλάβεις. Αισθάνεσαι μόνος σου απέναντι στο έργο τέχνης.
Οι ιστορικοί τέχνης του μέλλοντος θα ήθελα να γράψουν δίπλα στο όνομά μου: προσπάθησε αλλά δεν έφτασε.
