Θεωρεί σωστή την απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να επιτρέψει την τουρκική πολιτική συγκέντρωση στο Μετς, αφού τη μετέτρεψε έτσι σε «μη γεγονός». Θεωρεί παράλληλα κατανοητή την απόφαση του Μαρκ Ρούτε να απαγορεύσει, παραμονές των ολλανδικών εκλογών, με τους ισλαμόφοβους λαϊκιστές να καραδοκούν, ανάλογες τουρκικές συγκεντρώσεις. Αλλά αυτό δεν μπορεί επ’ ουδενί να γίνει η μοναδική μας στρατηγική απέναντι στον «ψευδοχαλίφη της Αγκυρας», επιμένει. Γιατί να μην πάνε ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών και άλλοι ευρωπαίοι υπουργοί στην Κωνσταντινούπολη, την Αγκυρα, τη Σμύρνη να μιλήσουν στον κόσμο για την Ευρώπη, τη δημοκρατία, την ελευθερία της έκφρασης; Γιατί να μη χρηματοδοτήσει η ΕΕ ένα δορυφορικό δίκτυο που να εκπέμπει στην Τουρκία και να αντικρούει την προπαγάνδα με ελεύθερη ενημέρωση; «Απαγορεύεται το απαγορεύεται, είναι υποχρέωσή μας όμως να καταπολεμήσουμε τη βλακεία και τον τρόμο από όπου και αν προέρχονται» λέει. Γιατί παραμένει πάντα ο Κόκκινος Ντάνι των νεανικών του χρόνων. Και ο Πράσινος Ντάνι του Ευρωκοινοβουλίου, όπου πέρασε είκοσι χρόνια. Παιδί γερμανοεβραίων προσφύγων στη Γαλλία, άπατρις μέχρι τα 15 του, γερμανός υπήκοος έκτοτε, (και) γάλλος υπήκοος από πέρυσι: οι επικείμενες προεδρικές εκλογές είναι οι πρώτες στις οποίες θα ψηφίσει στη Γαλλία. Συνταξιούχος πια στα χαρτιά, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ παραμένει ένας άνθρωπος μαχητικός, συνεχίζει να δίνει το «στίγμα» του κάθε πρωί στο ραδιόφωνο του Europe1, να βάζει τις φωνές, να εξεγείρεται, να παθιάζεται. Και δεν έχει μεγαλύτερο πάθος από την ενωμένη Ευρώπη.Ως προς αυτή, «όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει ελπίδα».
Από την «ολοένα και στενότερη ένωση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς» που προέβλεπε η Συνθήκη της Ρώμης φτάσαμε στο Brexit, στην «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων» και στην αμφισβήτηση του ίδιου του λόγου ύπαρξης της ΕΕ. Η ήττα του Βίλντερς στην Ολλανδία είναι παρήγορη, αλλά δεν αλλάζει τα δεδομένα. Να γιορτάσουμε ή να θρηνήσουμε πρέπει στις 25 Μαρτίου;
Πρέπει να γιορτάσουμε, να θρηνήσουμε και να κινητοποιηθούμε για να προχωρήσει μπροστά η Ευρώπη.
Από πού προέρχεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη σήμερα, κατά την άποψή σας; Από το εξωτερικό, την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα; Ή από το εσωτερικό, από την άνοδο των εθνολαϊκιστών λίγο – πολύ παντού;
Θα έλεγα πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι ούτε ο εξωτερικός ούτε ο λαϊκισμός, αλλά η αδυναμία εκείνων που πιστεύουν στο ευρωπαϊκό σχέδιο να ενεργοποιηθούν, να αλλάξουν την κατάσταση. Για παράδειγμα, αντιμετωπίζουμε σήμερα μια κατάσταση κοινωνικής ανισότητας ανάμεσα στην περιφέρεια και στο κέντρο της Ευρώπης ή ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο, έχουμε περιβαλλοντικά προβλήματα, έχουμε πρόβλημα άμυνας –και αυτή η αδυναμία των πεπεισμένων ευρωπαϊστών είναι που ενισχύει τη δύναμη τόσο του Τραμπ και του Πούτιν όσο και των λαϊκιστών.
Ο Γκι Φέρχοφστατ ποστάρισε τις προάλλες στο facebook μια αφίσα με το σύνθημα «Είμαι Ευρωπαίος και υπερήφανος γι’ αυτό», καλώντας τον κόσμο να την κοινοποιήσει. Πόσοι θα κοινοποιούσαν σήμερα μια ανάλογη αφίσα με το σύνθημα «Υπερήφανοι για την Ευρωπαϊκή Eνωση»;
Πολύ περισσότεροι από ό,τι νομίζουμε. Κοιτάξτε τι συμβαίνει στη Γερμανία: την περασμένη Κυριακή πραγματοποιήθηκαν σε περισσότερες από 30 πόλεις διαδηλώσεις με τίτλο «Ο σφυγμός της Ευρώπης», εγώ ήμουν στη Φρανκφούρτη, συμμετείχαν 3.000-4.000 άνθρωποι, στο Βερολίνο ήταν άλλοι 5.000. Oλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Ευρώπη λένε «είναι αλήθεια, η Ευρώπη, έχει προβλήματα, αλλά δεν θέλουμε να χάσουμε αυτό που έχουμε». Είναι ένα αποφασιστικό βήμα που πρέπει να συνεχιστεί, πρέπει να κάνουμε την Ευρώπη να κινηθεί, πάνω από όλα όμως πρέπει να διατηρήσουμε την Ευρώπη. Για υπερβολικά πολύ καιρό, οι φιλευρωπαίοι δεν εκδήλωναν όχι μόνο την πίστη τους αλλά ούτε και την υπερηφάνειά τους για την Ευρώπη, δεν έλεγαν «είμαστε υπερήφανοι για ό,τι έχουμε καταφέρει, αλλά δεν αρκεί». Αυτό είναι το σύνθημα: «δεν αρκεί». Αρα, συνεχίζουμε. Και είναι αλήθεια πως «δεν αρκεί» όταν βλέπουμε τη σχέση της Ευρώπης με την Ελλάδα. Δεν θα φτάσουμε όμως σε μια καλύτερη σχέση με την Ελλάδα αποδομώντας την Ευρώπη.
Ο ευρωσκεπτικισμός ανεβαίνει ωστόσο παντού και εδώ στην Ελλάδα, μια χώρα που ήταν κάποτε μια από τις πλέον φιλευρωπαϊκές. Λέτε «εγώ θέλω μια Ευρώπη που να είναι όχι απλά θελκτική, αλλά και αληθινή» –πώς θα γίνει αυτό λοιπόν;
Αλλάζοντας πολιτική, εκεί καταλήγουμε πάντα. Ακούστε, για μένα η Ευρώπη σήμερα δεν είναι οι πολλές Ευρώπες, η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων. Υπάρχει ένας θεμελιώδης σκληρός πυρήνας της Ευρώπης και αυτός είναι η ευρωζώνη. Η ευρωζώνη είναι η καρδιά της Ευρώπης. Αν δεν λειτουργεί σωστά, πρέπει να αναρωτηθούμε το γιατί. Γιατί όταν έχεις ένα κοινό νόμισμα, πρέπει να έχεις και μια κοινή πολιτική, μια κοινή οικονομική πολιτική, μια κοινή εξωτερική πολιτική. Κοινή οικονομική πολιτική σημαίνει εξοπλισμός της ευρωζώνης με έναν πραγματικό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που να μπορεί, ακριβώς, να αντιμετωπίσει τις ανισότητες ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός των ΗΠΑ αντιστοιχεί στο 27% του ΑΕΠ. Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ. Αν αποκτούσε η ευρωζώνη έναν σοβαρό προϋπολογισμό, θα μπορούσαμε να έχουμε μια διαφορετική πολιτική επενδύσεων, μια διαφορετική κοινωνική πολιτική και ταυτόχρονα μια διαφορετική συζήτηση για το πώς να φτάσουμε σε μια σύγκλιση όσον αφορά τη φορολογία, μια σύγκλιση όσον αφορά τη δημοσιονομική ευθύνη σε εθνικό επίπεδο –γιατί είναι και αυτό ένα πρόβλημα.
Εχετε ταχθεί επανειλημμένως υπέρ της διαγραφής μέρους του ελληνικού χρέους και της αναδιάρθρωσης του υπολοίπου. Ελπίζετε ακόμα –όπως λέγατε τον Φεβρουάριο –ότι ο Φρανσουά Ολάντ θα αναλάβει δράση, θα κάνει όσες φορές χρειαστεί «το τρίγωνο Αθήνα – Βρυξέλλες – Βερολίνο» και θα βρει, πριν από το τέλος της θητείας του, «τον χρυσό συμβιβασμό που θα σώσει Ελληνες και Ευρωπαίους»;
Οχι, δυστυχώς όχι. Είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα της προεδρίας του. Εντάξει, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, πρέπει να αναγνωρίσουμε πως αυτός είναι που σήμανε συναγερμό και κατάφερε να αποφευχθεί το Grexit, δεν συνέχισε όμως προς την ίδια κατεύθυνση. Είναι προφανές πως η Γαλλία θα έπρεπε να είχε ασκήσει άλλου είδους πίεση και να κάνει άλλου είδους προτάσεις ώστε να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά το πρόβλημα του ελληνικού χρέους, αλλά και τις δυνατότητες έξυπνων επενδύσεων στην Ελλάδα.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τη Γαλλία. Παρότι θεωρείτε θετική τη συμμαχία ανάμεσα στον Σοσιαλιστή υποψήφιο για την προεδρία Μπενουά Αμόν και τον Οικολόγο, πρώην υποψήφιο πλέον, Γιανίκ Ζαντό και παρά το ότι διατηρείτε κάποιες ενστάσεις όσον αφορά το πρόγραμμα του Εμανουέλ Μακρόν, είστε ξεκάθαρος: ο κίνδυνος, λέτε, είναι η Μαρίν Λεπέν και πρέπει να στηρίξουμε αυτόν που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να τη νικήσει –τον Μακρόν. Πιστεύετε πραγματικά ότι το περίφημο «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» μπορεί να διαρραγεί, για πρώτη φορά, τον Μάιο;
Το «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» έχει ήδη αρχίσει να διαρρηγνύεται. Αυτό είναι το τρομακτικό. Εχουμε από τη μια τη Μαρίν Λεπέν, την Ακροδεξιά. Εχουμε επίσης, πίσω από τον Φρανσουά Φιγιόν, μια επιθετική επανακινητοποίηση ενός τμήματος της γαλλικής μπουρζουαζίας: η δεξιά, καθολική γαλλική μπουρζουαζία είχε τη νίκη στα χέρια της. Και είναι σαν το τραυματισμένο ζώο, επιδεικνύει σήμερα μια απίστευτη επιθετικότητα. Είμαι βέβαιος πως ένα μέρος αυτού του εκλογικού σώματος θα πάει να ψηφίσει Λεπέν στον δεύτερο γύρο. Στην Αριστερά, τώρα, και ο Μπενουά Αμόν και ο Ζαν-Λικ Μελανσόν είναι τραυματισμένες πολιτικές δυνάμεις. Γιατί δεν πηγαίνουν καλά. Και ξέρετε, όταν χάνεις, γίνεσαι παράλογος. Οταν ο Μπενουά Αμόν λέει ότι ο Εμανουέλ Μακρόν είναι το σκαμνάκι για τα πόδια της Μαρίν Λεπέν, δεν είναι απλά γελοίο, προσβάλλει και το μέλλον. Γιατί δεν θα είναι στον δεύτερο γύρο, το ενδεχόμενο αυτό δείχνει όλο και πιο απίθανο. Θα καλέσουν λοιπόν τον κόσμο να φράξει τον δρόμο στη Λεπέν λέγοντας τι; «Ας φράξουμε τον δρόμο στη Μαρίν Λεπέν και ας ψηφίσουμε για το σκαμνάκι της»; Δεν βγάζει νόημα αυτή η τακτική. Αυτό είναι λοιπόν το επικίνδυνο.
Δεν είναι όμως μόνο μια «χρήσιμη ψήφος» στα μάτια σας ο Εμανουέλ Μακρόν, έτσι δεν είναι;
Αυτή είναι η άλλη πλευρά. Είναι ένα συναρπαστικό πολιτικό φαινόμενο αυτό το δημιούργημα του En Marche! Εχει όλα τα προτερήματα και όλα τα ελαττώματα που πρέπει να διαθέτει κανείς για μια καμπάνια για την προεδρία. Είναι αλήθεια πως ζητάμε από τους υποψηφίους να έχουν χάρισμα, αλλά το πολιτικό χάρισμα εμπεριέχει κάτι το μυστηριακό. Θέλω να πω, ο Φρανσουά Μιτεράν ήταν ένας άνθρωπος τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς, ήταν περίπλοκο το πράγμα, στο τέλος της ημέρας όμως γοήτευε με τις πολιτικές του ικανότητες, κι ας ήταν ενίοτε αρκετά αμφισβητήσιμες. Το πρόγραμμα του Εμανουέλ Μακρόν μπορεί κανείς να το διαβάσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Εγώ το διαβάζω έτσι: λέω πως υπερασπίζεται την ελαστικότητα της αγοράς εργασίας, και την προστασία των μισθωτών που δεν τα βγάζουν πέρα, και την προστασία όσων δεν έχουν εργασία. Περιγράφει αυτό που εφηύραν οι Δανοί, την ελαστασφάλεια, α λα γαλλικά. Αυτό είναι το καινούργιο στη Γαλλία. Μένει να δούμε, βέβαια, πώς θα εφαρμόσει αυτά που προτείνει σήμερα.
Πιστεύετε λοιπόν ότι θα τα καταφέρει, θα είναι ο επόμενος πρόεδρος; Τι βλέπετε στη μαγική σας σφαίρα;
Ω, ξέρετε, κοιτάμε πάντα τη μαγική μας σφαίρα με τα υποκειμενικά μας μάτια! Προσωπικά πάντως πιστεύω πως θα είναι μπροστά από τη Μαρίν Λεπέν στον πρώτο προεδρικό γύρο. Και ότι θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, ναι.
Παραμένετε πάντα αισιόδοξος, κύριε Κον-Μπεντίτ, έτσι δεν είναι; Τόσο για τη Γαλλία όσο και για την ΕΕ;
Αισιόδοξος, τι θα πει αισιόδοξος; Αγωνίζομαι ώστε να εξελιχθούν, να αλλάξουν τα πράγματα, παρότι πλέον περισσότερο τα σχολιάζω παρά δρω. Αλλά, ναι, όταν βλέπω αυτές τις κινητοποιήσεις για τις οποίες σας μίλησα, όταν βλέπω ότι μια προεκλογική καμπάνια, η καμπάνια του Μακρόν, επέβαλε κάτι το αδιανόητο και, πριν από πέντε χρόνια ακόμα, σημαίες της ΕΕ στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για την προεδρία! Ναι, λοιπόν, λέω, είναι δύσκολα τα πράγματα, υπάρχουν όμως και στιγμές ελπίδας. Ωραία, υπάρχει ένα 35% των Γάλλων που θέλει έξοδο από την Ευρώπη. Υπάρχει ένα 35% των Γάλλων που θέλει να παραμείνουμε πάση θυσία στην Ευρώπη, παρότι πρέπει να την κάνουμε να αλλάξει. Και στο κέντρο υπάρχει ένα 30% που πρέπει να κερδίσουμε. Αυτό σημαίνει πολιτική.
Σας θυμάμαι λίγο μετά το Brexit να τα βάζετε με αυτούς τους γέρους (Βρετανούς) που θυσίασαν τους νέους, αφού αυτοί οι τελευταίοι είχαν ψηφίσει κατά πλειοψηφία υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Πιστεύετε πως οι νέοι είναι η ελπίδα που μένει στην Ευρώπη;
Υπάρχουν πολλών ειδών νέοι, μην αυταπατόμαστε. Γι’ αυτό και προσωπικά αποδίδω ιδιαίτερη σημασία, για παράδειγμα, σε αυτό που η Κομισιόν ξεκίνησε σε μικρή κλίμακα, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε σε μεγάλη κλίμακα, γι’ αυτό χρειάζεται ένας διαφορετικός προϋπολογισμός: ένα Εράσμους για όλους. Ωστε όλοι όσοι θέλουν να εργαστούν, να σπουδάσουν, να προσφέρουν κοινωνική υπηρεσία στην Ευρώπη να μπορούν να το κάνουν. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, αφού μιλήσατε για αισιοδοξία. Φανταστείτε κάθε χρόνο δύο εκατομμύρια νέους Ευρωπαίους, μεταξύ 18 και 30 χρόνων, να πηγαίνουν να εργαστούν, να ζήσουν, να μάθουν σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Οπως έχει ήδη δείξει η εμπειρία μας από τα υφιστάμενα προγράμματα Εράσμους, τουλάχιστον ένα 30% αυτών των νέων θα ερωτευτεί κάποιον από άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Τα παιδιά τους, τι απίστευτη νέα ώθηση για την Ευρώπη!
Κύριε Κον-Μπεντίτ, μια τελευταία ερώτηση: το μυστικό αυτού του πάθους που πάντα είχατε και διατηρείτε, στα 72 σας χρόνια, για την Ευρώπη, για την πολιτική, για τη ζωή, τελικά ποιο είναι;
Δεν ξέρω, ίσως να έπεσα ως παιδί σε κάποια χύτρα με μαγικό ζωμό… (γελάει). Ακούστε, οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες, γνώρισαν από πρώτο χέρι τι σημαίνει ευρωπαϊκή καταστροφή, γι’ αυτό και για μένα η υπερνίκηση αυτού που έζησαν οι γονείς μου έπαιζε πάντα πρωτεύοντα ρόλο. Κι έπειτα, συμπτωματικά, είχα την τύχη στα 23 μου, το ’68, να δω πόσο συναρπαστικό είναι να αλλάζεις έστω λίγο τον ρου της Ιστορίας. Ολα αυτά με καθόρισαν. Σήμερα λοιπόν λέω πως όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει και ελπίδα.
