Οι επιθέσεις, οι παγίδες και το μπουρκίνι

Σαράντα τρία χρόνια μετά το πρώτο τηλεοπτικό ντιμπέιτ που διοργανώθηκε ποτέ στη Γαλλία, ανάμεσα στον Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εστέν και τον Φρανσουά Μιτεράν, λίγο πριν από τον δεύτερο προεδρικό γύρο το 1974, οι πέντε υποψήφιοι για τη γαλλική προεδρία που ξεπερνούν στις δημοσκοπήσεις το 10% στην πρόθεση ψήφου, ο Εμανουέλ Μακρόν, η Μαρίν Λεπέν, ο Φρανσουά Φιγιόν, ο Μπενουά Αμόν και ο Ζαν-Λικ Μελανσόν σχημάτισαν χθες το βράδυ έναν κύκλο, στο πλατό του TF1, και σήμαναν («Επιτέλους!», σχολίαζε ο γαλλικός Τύπος) την πραγματική έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας. Τέτοιο ντιμπέιτ δεν έχει ξαναγίνει στη Γαλλία –ποτέ άλλοτε δεν είχε πραγματοποιηθεί ντιμπέιτ πριν από τον πρώτο προεδρικό γύρο, και αυτή τη φορά έχουν προγραμματιστεί συνολικά τρία. Αλλά το γνωρίζαμε ήδη: αυτές οι εκλογές δεν είναι σαν τις άλλες.

Πριν αρχίσει η συζήτηση, οι αναλυτές δήλωναν βέβαιοι πως εκείνος που θα συγκέντρωνε τα περισσότερα πυρά θα ήταν ο Εμανουέλ Μακρόν, ο υποψήφιος ο λιγότερο «δοκιμασμένος» από την εκστρατεία, και ο περισσότερο απειλητικός για τους υπολοίπους. Ελεγαν μάλιστα πως είχε ζητήσει από τους συμβούλους του αναλυτικές καρτέλες με όλες τις επιθέσεις που είχε ήδη δεχθεί, ώστε να ενισχύσει τις γραμμές της άμυνάς του. Και εντούτοις, κατά την πρώτη από τις συνολικά τρεις ώρες ενός ντιμπέιτ εφ’ όλης της ύλης (εκπαίδευση, ασφάλεια, μετανάστευση, κοσμικότητα, οικολογία, απασχόληση, φορολογία, κοινωνική προστασία, τρομοκρατία, διεθνή θέματα, Ευρώπη, Πούτιν, Τραμπ…) ο «υπ’ αριθμόν 1 εχθρός» μάλλον ήταν η Ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν. Αμόν και Μελανσόν, υποψήφιοι των Σοσιαλιστών και της ριζοσπαστικής Αριστεράς αντίστοιχα, της επιτέθηκαν επανειλημμένως∙ ο «και αριστερός και δεξιός» Μακρόν ύψωσε για πρώτη φορά τη φωνή του εναντίον της, όταν η Λεπέν υπονόησε πως είναι υπέρμαχος του μπουρκίνι στις γαλλικές παραλίες, κατηγορώντας την πως έχει ως πολιτική την πρόκληση και τον διχασμό.

Η ηγέτιδα του Εθνικού Μετώπου έδειξε, πράγματι, εξαρχής τις προθέσεις της, όταν όλοι οι υποψήφιοι κλήθηκαν να πουν τι είδους πρόεδροι επιθυμούν να γίνουν. Ο πρόεδρος της «εθνικής ανάκαμψης», απάντησε ο Φιγιόν, το αλλοτινό φαβορί που «σκόνταψε» στο PenelopeGate. Ενας πρόεδρος «έντιμος και δίκαιος» απάντησε ο Αμόν. «Ο τελευταίος πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας» δήλωσε ο Μελανσόν –που χθες έκανε αρκετές φορές επίδειξη χιούμορ. Ο πρόεδρος «της πραγματικής αλλαγής» δήλωσε ο Μακρόν. Η πρόεδρος «της εθνικής ανεξαρτησίας» απέναντι στην Ευρώπη απάντησε η Λεπέν. Και δεν σταμάτησε, τις ώρες που ακολούθησαν, να σκιαγραφεί το σκοτεινό, καταστροφολογικό πορτρέτο μιας Γαλλίας απειλούμενης πανταχόθεν, από την Ευρώπη, το ευρώ, τους μετανάστες, την εγκληματικότητα, το Ισλάμ, το «σύστημα», τους άλλους υποψηφίους, συνδαυλίζοντας τους φόβους των Γάλλων –τη μεγαλύτερη δύναμή της.

Είναι δεινή ρήτορας η θυγατέρα του Ζαν-Μαρί Λεπέν, το ίδιο και ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, αρκετές φορές φάνηκαν να επιβάλλονται στη συζήτηση με τον καυστικό τόνο και τη (διαφορετικής μορφής) επιθετικότητά τους. Αρκετούς πόντους κέρδισε και ο Μπενουά Αμόν με τις επιθέσεις του εναντίον της Λεπέν -αλλά και του Μακρόν. Σύμφωνα μάλιστα με τους γάλλους δημοσιογράφους, κατάφερε κάποια στιγμή να τον παγιδεύσει: ο Αμόν επιτέθηκε στα «λόμπι» και ο Μακρόν πήρε τον λόγο προκειμένου να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία του απέναντι στους χρηματοδότες της εκστρατείας του –παρότι ο Σοσιαλιστής αντίπαλός του δεν τον είχε κατονομάσει. Και δεν ήταν η μόνη φορά που ο πρώην υπουργός Οικονομίας του Φρανσουά Ολάντ άκουσε, σε αυτό το παρθενικό για τον ίδιο μεγάλο ντιμπέιτ της προεκλογικής εκστρατείας, τον Αμόν, τον Μελανσόν, τη Λεπέν, να εκτοξεύουν, ως έμμεσες κατηγορίες εναντίον του, τις λέξεις «χρήμα» και «λόμπι».

Οσο για τον Φρανσουά Φιγιόν, αυτός επέμεινε στους δύο πυλώνες του προγράμματός του: ακραίος φιλελευθερισμός στην οικονομία, ιδιαίτερη αυστηρότητα στην ασφάλεια. Η σύζυγός του Πενελόπ ήταν παρούσα, μεταξύ του κοινού, αλλά τα σκάνδαλα στα οποία εμπλέκεται και η άσκηση δίωξης εις βάρος του έμειναν εκτός του χθεσινού ντιμπέιτ: αυτή τη φορά, τον λόγο τον είχαν τα προγράμματα, οι ιδέες, οι θέσεις. Ενίοτε, ο υποψήφιος της Δεξιάς φλερτάριζε ανοιχτά με την ακροδεξιά ρητορική, χρειάστηκε μάλιστα περισσότερες από δύο ώρες για να καταφερθεί για πρώτη φορά εναντίον της Λεπέν, καταγγέλλοντας πως το πρόγραμμά της, και δη η αποχώρηση από το ευρώ, θα έφερνε ένα «οικονομικό και κοινωνικό χάος». Κάπου τόσο χρειάστηκε και ο Μελανσόν προκειμένου να διαφωνήσει με τον Αμόν –για το «καθολικό εισόδημα» που πρεσβεύει ο τελευταίος. Ηταν όμως ένα ζωντανό, χρήσιμο, πολύτιμο ντιμπέιτ. Σε μια Γαλλία κουρασμένη από τον θόρυβο, η πολιτική ξαναπήρε τον λόγο. Η συνέχεια, στις επόμενες δημοσκοπήσεις.