Δεκαετίες πολλές απασχόλησε τους θεωρητικούς του μαρξισμού το, δανεισμένο από την εγελιανή διαλεκτική, ζήτημα «τάξη καθεαυτή» και «τάξη για τον εαυτό της»: το προλεταριάτο ήταν εκεί, το έβλεπε όλος ο κόσμος, υπήρχε «καθεαυτό» –γιατί όμως δεν αναλάμβανε να πραγματοποιήσει την ιστορική αποστολή που του είχαν αναθέσει ο Μαρξ και τα κομμουνιστικά κόμματα, να οργανωθεί και να καταλάβει την εξουσία «για τον εαυτό του»; Γιατί η εργατική τάξη δεν καταλάβαινε το συμφέρον της, που ήταν τόσο ευδιάκριτο για όλους τους μαρξιστές;
Πλην περιθωριακών εξαιρέσεων, το ζήτημα «κόμμα καθεαυτό» και «κόμμα για τον εαυτό του» δεν τέθηκε ούτε από τους μαρξιστές ούτε από τους αντιπάλους τους: θεωρείται δεδομένο πως τα κόμματα είναι «καθεαυτά»: εξ ορισμού, εγγενώς, εκπροσωπούν κοινωνικά συμφέροντα. Δεν είναι «κόμματα για τον εαυτό τους», δεν διεκδικούν την εξουσία για τον εαυτό τους, για τα μέλη τους, για τον μηχανισμό τους.
Εντάξει, ορισμένα κόμματα ισχυρίζονται ότι εκπροσωπούν «όλη την κοινωνία» ή «τον λαό» ή το «έθνος»· άλλα, μετριοπαθέστερα, δηλώνουν πως εκπροσωπούν τους κυνηγούς ή τους οικολόγους –σε κάθε περίπτωση, «υπάρχουν καθεαυτά», κάτι εκπροσωπούν, είναι καθολικό χαρακτηριστικό των κομμάτων, υποτίθεται. Μου φαίνεται σε αυτό συμφωνούν σχεδόν όλοι, πρωτίστως τα ίδια τα κόμματα.
Αυτές τις ημέρες, ποιους άραγε εκπροσωπούν Τσακαλώτος – Χουλιαράκης – Αχτσιόγλου στις Βρυξέλλες; Κάποιους ίσως θα εκπροσωπούσαν αν έκλειναν τη διαπραγμάτευση πέρυσι τέτοια εποχή, ως ώφειλαν. Γνωρίζουμε ότι η καθυστέρηση έχει κοστίσει ύφεση, ανεργία, κλείσιμο επιχειρήσεων, αναστολή επενδύσεων. Υπάρχει κάποια τάξη, στρώμα, ομάδα –κάτι με αναφορά στην κοινωνία τέλος πάντων –που να ωφελείται από αυτά που κάνει η κυβέρνηση δύο χρόνια τώρα;
Ωφελούνται οι φτωχοί που θα πάρουν συσσίτια; Μα οι φτωχοί πληθαίνουν γιατί η κυβέρνηση συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρεται, αδιαφορώντας για τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Οι συνταξιούχοι για να μη μειωθεί η σύνταξή τους; Μα η σύνταξή τους μειώνεται από την ανάγκη υποστήριξης των νεότερων μελών της οικογένειας που παραμένουν άνεργα. Τους εργαζομένους για να μη γίνουν ομαδικές απολύσεις; Από σαδισμό θα απολύσουν τα αφεντικά ή επειδή θα τα υποχρεώσει η συνέχιση της κρίσης;
Θέλω να πω, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι «κόμμα για τον εαυτό του». Εκπροσωπεί τα συμφέροντα των στελεχών του που θέλουν να μείνουν στην εξουσία όσο πιο πολύ γίνεται. Ελπίζοντας πως θα έχουν τη δυνατότητα να ξανακερδίσουν τις εκλογές.
Το κακό είναι ότι μάλλον δεν θα πείθονταν ούτε ο Μαρξ ούτε ο Χέγκελ πως τα υπόλοιπα κόμματα είναι «καθεαυτά».