Ο Δημήτρης Κουμάνταρος ήταν στις 5 Ιανουαρίου έξω από το ΕΑΤ-ΕΣΑ, στη συγκέντρωση που έγινε για την υποστήριξη των 8 τούρκων αξιωματικών που κινδύνευαν, πριν από την απόφαση του Αρείου Πάγου, με έκδοση και μη ανθρώπινη μεταχείριση στο αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας. Εκεί (τόσο συμβολικό!) πήρε την πρωτοβουλία να συγκεντρωθούν υπογραφές από τους συντρόφους του που διώχθηκαν και βασανίστηκαν από τη δικτατορία. «Κρίνοντας εξ ιδίων τα αλλότρια» όπως έγραφε χαρακτηριστικά η ανακοίνωση που συνέταξε ο ίδιος, ζητούσαν να μην ενδώσουν οι ελληνικές Αρχές στο αίτημα της τουρκικής κυβέρνησης. Ηταν και πάλι όλοι μαζί εκεί που έπρεπε.
Ο θάνατος του Δημήτρη Κουμάνταρου, ενός ανθρώπου που ήταν, όπως ξέρουν όσοι τον γνώρισαν έστω και λίγο, σεμνός, ανιδιοτελής, διακριτικός, στοχαστικός, δυνατός, με την αποφασιστικότητα και την τόλμη που χαρίζει η ανεξάρτητη σκέψη, με κάνει να σκεφτώ στο πρόσωπό του μια ολόκληρη γενιά της οποίας υπήρξε υπόδειγμα όσο ελάχιστοι. Μια γενιά που εργαλειοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον όπου κόμπαζαν άσχετοι και την οικειοποιούνταν οι θρασείς.

Με τις συμφεροντολογικές μεθοδεύσεις εκείνων που έκρυβαν την ιδιοτέλειά τους πίσω από κορόνες δανεικής αντίστασης, τον εκτσογλανισμό του ακτιβισμού που έφεραν οι ομάδες του ευρύτερου ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική ζωή της χώρας πολύ πριν γίνει κυβέρνηση, με τις γλοιώδεις επικλήσεις της αξιοπρέπειας, τις υποκριτικές ανοησίες περί ανθρωπιστικής κρίσης, με κάτι τύπους που υποδύονται τους αγωνιστές, με εκείνα τα πολιτικά πρόσωπα που παριστάνουν τους ιδεολόγους αλλά φροντίζουν την πάρτη τους, συκοφαντήθηκε ένα ολόκληρο κίνημα, μια στάση ζωής νέων που απέναντι στο πνιγηρό σκοτάδι της δικτατορίας, σε ένα κλειστό σύστημα σιωπής και παρακολούθησης, δεν συμβιβάστηκαν, δεν φοβήθηκαν, κι ας είχε κόστος δυσβάστακτο για τους νεανικούς τους ώμους –διακοπή σπουδών, υποχρεωτική στράτευση, φυλακή, εξορία, βασανιστήρια, διαρκής διακινδύνευση, ανατροπές ζωής.

Χωρίς αντάλλαγμα, χωρίς στήριγμα, χωρίς ορατό φως. Μόνο γιατί ήταν σωστό, μόνο γιατί έτσι έλεγε η ελευθερία της νεότητας και η χαρά της συλλογικής δράσης. Αυτή είναι πραγματική αξιοπρέπεια. Και οι πιο καλοί από αυτούς, όπως ο Δημήτρης Κουμάνταρος, δεν διεκδίκησαν στη συνέχεια τίποτε προσωπικά, αποσύρθηκαν πιο σοφοί, όχι από τη μάχη αλλά από τον θόρυβο, είχαν τη γενναιότητα να αναθεωρούν, όχι από καιροσκοπισμό αλλά από ωριμότητα.

Απέναντι στον εκφυλισμό του τραμπουκισμού η λύση δεν είναι η ιδιώτευση, το κατεβασμένο κεφάλι, η στενή μέριμνα για το ατομικό συμφέρον, η παθητικότητα, η παραίτηση και ο συμβιβασμός με το μέτριο και το απεχθές. Τα πυροτεχνήματα της νεότητας αλλά και η γενναιότητα στη ζωή μπορεί να είναι παράτολμα, αλλά αξίζουν τον θαυμασμό μας γιατί μας δείχνουν πώς μπορεί κάτι να έχει νόημα. Να αποσπάσαι από αυτό που σε εξομοιώνει με το περιβάλλον σου για να βλέπεις τον κόσμο αλλιώς. Οχι όπως είναι, αλλά όπως θα ήθελες να είναι. Γίνεσαι κι εσύ κάπως δημιουργός.

Η Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας (ΕΚΠΑ)