Οι χαμένες ευκαιρίες της Αθήνας

Μοχλό για την έξοδο από την οικονομική κρίση θα μπορούσε, σύμφωνα με ειδικούς, να αποτελέσουν τα έργα υποδομής και αναπλάσεων στο Λεκανοπέδιο Αττικής.

Ωστόσο, τα περισσότερα σχέδια που εξαγγέλθηκαν –ακόμη και στις αρχές του 2000 –για την αναμόρφωση της Αθήνας, όπως είναι για παράδειγμα οι παρεμβάσεις στο κέντρο της πόλης, στην Πανεπιστημίου,το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδή,η διπλή ανάπλαση κ.ά., είτε εξακολουθούν να αραχνιάζουν στα συρτάρια των υπουργείων είτε κόπηκαν με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πραγματική οικονομία.

Και ενώ όλα αυτά τα σχέδια θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα για πάρει μπρος η οικονομία, δυστυχώς στην πράξη οι υπεύθυνοι για την υλοποίησή τους περιορίζονταιστοαναμάσημα παλαιότερων μελετών, ακόμη κι αν αυτές δεν είναι ολοκληρωμένες.

Τελευταίο παράδειγμα, οι πρόσφατες εξαγγελίες του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα κατά τη συνάντηση που είχε στο Μέγαρο Μαξίμου με τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη όπου, μεταξύ άλλων, ανακοινώθηκε πως «η κυβέρνηση σε συνεργασία με τον δήμαρχο Αθηναίων μελετά τις μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις για την Αθήνα που θα αλλάξουν την όψη της πρωτεύουσας».

Η λέξη «μελετά» ωστόσο έχει τη σημασία της αφού, όπως φαίνεται, και αυτή η κυβέρνηση θέλει να βάλει τη δική της πινελιά στον σχεδιασμό της πόλης, στηριζόμενη κατά βάση στα σχέδια των προηγουμένων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων να ξεχειλώσει άλλη μια φορά, χωρίς να γίνεται τίποτα.

Το γήπεδο του ΠΑΟ. Ενδεικτική είναι η πρόθεση της κυβέρνησης για τη μεταφορά του γηπέδου του Παναθηναϊκού, αυτή τη φορά στο Γουδή. Για να γίνει όμως αυτό, σύμφωνα με ειδικούς, θα πρέπει να αλλάξει το Προεδρικό Διάταγμα για την Προστασία του Υμηττού (αφού η περιοχή ανήκει στη Β’ Ζώνη Προστασίας, όπου απαγορεύεται η ανέγερση γηπέδου), να προχωρήσει η διπλή ανάπλαση και να αλλάξει ο σχετικός νόμος του 2011.

Σημειώνεται πως αν δεν γίνουν αυτά, ο δήμος θα πρέπει να επιστρέψει σε ιδιώτη 100 στρέμματα που του δόθηκαν ως δωρεά για το γήπεδο στον Ελαιώνα. Ετσι, όλα τριγύρω αλλάζουνε και –δυστυχώς –όλα τα ίδια μένουν.

Ετσι, δεν είναι τυχαία η ανησυχία που εκφράζει για το νέο project ο τομέας Πολεοδομίας – Χωροταξίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. «Η χωροθέτηση ενός τέτοιου σταδίου, εντός του πυρήνα του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή –είτε στον χώρο του φυτωρίου του Δήμου Αθηναίων είτε σε όποιον άλλο γειτονικό χώρο, είναι βέβαιο ότι θα καταστρέψει μεγάλο τμήμα από την αντίστοιχη ζώνη του πάρκου, όχι μόνο στο αποτύπωμα του σταδίου αλλά και σε μια ευρύτερη περιφέρεια, η οποία επηρεάζεται από αυτό», εκφράζεται μεταξύ άλλων σε ανακοίνωση του ΕΜΠ.

Θα ζωντανέψει η οικονομία. Οι επενδύσεις σε έργα υποδομής και αναπλάσεων –ιδίως στα κέντρα των πόλεων –μπορούν σύμφωνα με ειδικούς να κινητοποιήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια προκειμένου να χτυπηθεί η παρακμή και η στασιμότηταπου κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια, να δώσουν ζωή σε πολλά επαγγέλματα και δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους. «Να ζωντανέψει δηλαδή η ατμομηχανή της οικονομίας» όπως χαρακτηριστικά λένε.

«Η επιστροφή στην ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει με την πρωτεύουσα σε δεύτερο ή και σε τρίτο πλάνο. Υπό αυτό το πρίσμα, η αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας παραμένει σχέδιο πρώτης προτεραιότητας», αναφέρει ο καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών Κώστας Καρτάλης.

Σύμφωνα με τον συγκοινωνιολόγο – πολεοδόμο καθηγητή στο ΕΜΠ Θάνο Βλαστό, «ενώ η πτώχευση θα μπορούσε να εξηγήσει την καθήλωση του τόπου στο μηδέν, δεν μπορεί να εξηγήσει το γιατί δεν εφαρμόστηκαν πολιτικές και δεν έγιναν μικρά έργα ελάχιστου κόστους που θα είχαν θεαματικά αποτελέσματα».

Οπως λέει, «όταν αποφεύγονται και οι φθηνές λύσεις, αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε πειστεί για τη σημασία τους. Είναι δυστυχώς η περίπτωση της πλειονότητας αυτών που αποφασίζουν».

Φρένο στην οικοδομή. Κι αυτό επειδή έχει πλέον παρέλθει ανεπιστρεπτί η εποχή που η ανάπτυξη στηριζόταν στην οικοδόμηση νέων κτιρίων. Η οικονομία, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, μπορεί να πάρει μπρος και από την αξιοποίηση – αναδιάρθρωση του δημόσιου χώρου καθώς και από τα προγράμματα αναβάθμισης του κτιριακού εξοπλισμού, όπως είναι για παράδειγμα το «Εξοικονομώ» (το οποίο είναι από τα λίγα προγράμματα που τρέχει).

«Οι παρεμβάσεις ιδίως στα κέντρα των πόλεων είναι μέσα στη λογική της ανασυγκρότησης της πόλης, λειτουργούν στο πλαίσιο που δημιουργούν τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, δεν διώχνουν τους κατοίκους στα προάστια και δημιουργούν νέα κίνητρα απασχόλησης και επιχειρηματικής δραστηριότητας» υποστηρίζει μεταξύ άλλων στα «ΝΕΑ» ο ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας στο ΕΜΠ Γιάννης Πολύζος. «Δυστυχώς σήμερα σε ό,τι αφορά το ιστορικό κέντρο της πόλης βρισκόμαστε στο απόλυτο μηδέν».

Η ζωή δεν περιμένει. Στο μεταξύ, αυτό που φαίνεται μέχρι στιγμής τουλάχιστον να μην καταλαβαίνουν από την επίσημη πολιτεία είναι το γεγονός ότι η ζωή κυλάει και διαμορφώνει νέα δεδομένα.

Οπως επισημαίνει ο αρχιτέκτονας δρ πολεοδόμος Σπύρος Τσαγκαράτος, «το γεγονός ότι η Αθήνα τα τελευταία χρόνια επανήλθε δυναμικά στο χάρτητων πρωτευουσών – τουριστικών προορισμών χωρίς καμία ιδιαίτερη προσπάθεια αποτελεί μια ευκαιρία για δημιουργία πλούτου η οποία καθιστά αναγκαία τα έργα αναμόρφωσης όπως είναι για παράδειγμα η επέκταση του μεγάλου αρχαιολογικού περιπάτου».

Γιατί;«Επειδή με αυτόν τον τρόπο μπορούν να αξιοποιηθούν καλύτερα τα διάφορα είδη τουρισμού που αναπτύσσονται στις πόλεις, όπως είναι ο αρχαιολογικός –ιστορικός τουρισμός, ο γαστρονομικός κ.ά.», συμπληρώνει.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον Σπύρο Τσαγκαράτο, έχει αρχίσει να δημιουργείται μια αγορά με τούρκους επενδυτές που ενδιαφέρονται να αγοράσουν ακίνητα στην Ελλάδα. «Το κέντρο μπορεί να παίξει το ρόλο του τροφοδότη αυτής της αγοράς με ακίνητα εξαιτίας κυρίως της πτώσης των τιμών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια». Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, το κέντρο της Αθήνας θα μπορούσε να αποτελέσει και έναν μεγάλο υποδοχέα για τον συνεδριακό και εκθεσιακό τουρισμό, δεδομένου ότι η Κωνσταντινούπολη –μετά το αποτυχημένο περσινό πραξικόπημα –έχει πέσει στη λίστα από τους τοπ προορισμούς γι’ αυτά τα είδη τουρισμού.

Ασφαλής διαβίωση. Για να πετύχει ένα πρόγραμμα επεμβάσεων θα πρέπει μεταξύ άλλων να στοχεύει στην ασφαλή διαβίωση όσων κατοικούν ή μετακινούνται στο κέντρο. Η ασφάλεια είναι ένας από τους άξονες που αναφέρονται στο πρόγραμμα του 2014. Δυστυχώς στις τελευταίες ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού δεν γίνεται καμία αναφορά σε αυτήν την πτυχή.