Η απειλητική σκιά του κακού

Οι χαρακτήρες, εμβληματικοί ή μη, τους οποίους μας έχει συστήσει κατά καιρούς η λογοτεχνία, σε παγκόσμιο επίπεδο, αρκούν και με το παραπάνω για να πληρώσουν το μέσο αναγνωστικό μας στάδιο. Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες μάλιστα, ως γνωστόν, τόνιζε συχνά ότι δεν είχε διανοηθεί ποτέ να ασχοληθεί με τη σύνθεση ενός αποκλειστικά δικού του μυθιστορήματος. Δεν θα αποτολμούσε δηλαδή να συναγωνιστεί ιδιωτικά ή δημοσίως έναν Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα, έναν Μαρσέλ Προυστ, έναν Ονορέ ντε Μπαλζάκ ή έναν Χέρμαν Μέλβιλ. Παραδεχόταν όμως ότι του αρκούσε να γράφει συστηματικά επί σειρά ετών για τους μυθιστορηματικούς ήρωες των ήδη διασήμων ή και ασήμων, πλην όμως ευθύβολων τρίτων. Από την άποψη αυτή, η δεύτερη γραφή λειτούργησε στη συγκεκριμένη περίπτωση ή σε παρόμοιες ως ένα είδος συνειδητής προέκτασης του απανταχού λόγιου Μύθου. Με απτές, ετερόκλητες, ευδιάκριτες κι άλλο τόσο πρόσφορες μεθόδους, η μυθιστορηματική αφήγηση αυξάνεται πράγματι με γεωμετρική πρόοδο. Συνιστά κατά συνέπεια, για να το διατυπώσω διαφορετικά, μια διαδικασία επιχειρησιακών ενοφθαλμισμών στο κοινό διηγητικό σώμα. Το μυθιστόρημα, ως ένα απέθαντο, υπό συνεχή διαμόρφωση μάλιστα είδος, παραμένει σταθερά για τους γνώστες του χώρου το ανοικτό εκείνο πεδίο των ευφυών προσομοιώσεων, των αναβαθμισμένων υφολογικών μεταλλαγών, των ατελεύτητων επιμειξιών συγκεκριμένων κειμενικών ποιοτήτων και ποσοτήτων.

Ευρύχωρος λεκτικός οίκος

Ο Ζαν – Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές, γεννημένος το 1954 στο Σίντι Μπελ- Αμπές της Αλγερίας, φαίνεται ότι είναι εντατικά εξοικειωμένος με την προαναφερόμενη παράδοση. Γράφει μέσα κυριολεκτικά στις κειμενικές μήτρες των διακριτών λογοτεχνικών ινδαλμάτων του. Ανασύρει κι αυτός με τη σειρά του από τη μείζονα Βιβλιοθήκη καταστατικά έργα, τα οποία, ως γνωστόν, διαμόρφωσαν τον Κανόνα της χρηστικής μυθοπλασίας. Αναμειγνύοντας υλικά και προσθέτοντας εκείνα που του αρμόζουν, χτίζει από σελίδα σε σελίδα τον προσωπικό, καταφανώς ευρύχωρο λεκτικό του οίκο. Τα διδάγματα τόσο του Τζέιμς Τζόις όσο και του πατέρα της επιστημονικής φαντασίας, του Ρέι Μπράντμπερι, σε συνδυασμό με τα οντολογικά ευρήματα του Φίλιπ Ντικ αξιοποιούνται επαρκώς. Η ανάδειξη των νέων λεκτικών σχημάτων συνιστά προέκταση, σχόλιο ή τιμητική κατά περίπτωση μνεία των οροσήμων. Το θετικό πρόσημο οφείλεται σε αυτήν ακριβώς τη στοχαστική αναδίπλωση των προτύπων. Αντί δηλαδή να παπαγαλίσει ανενδοίαστα τα πρότυπα, όπως θα έκανε ένας τυπικός γραφιάς του συρμού, ο Ζαν – Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές συνομιλεί με το Μέγεθος, αναπαράγοντας ενδελεχή λόγο. Πρόκειται για μιαν ανυπόκριτη μαθητεία στην αυτάρκεια του ρήματος. Στη συνέχεια κομίζεται η καινοφανής συνδήλωση, η άδολη εκδοχή, η νευρώδης παραλλαγή. Η συνομιλία είναι σαφώς σύμμετρη. Ετσι, ο βαθύπλουτος δανδής, ο φανατικός χρήστης μεγάλων δόσεων οπίου, ονόματι Μαρσιάλ Καντερέλ, ο αρχαίος φίλος του, φορέας τόσων και τόσων συνειρμών, Τζον Σάιλοκ Χολμς, ο διεξοδικός μπάτλερ Γκριμό ντε Λα Ρενιέρ και η ευρηματική, εσωτερικά συμπαγής οικονόμος Δεσποινίς Σέρινγκτον, αναζητώντας από κοινού ένα κλεμμένο διαμάντι έως τον Νότιο Πόλο, όπου ανακαλύπτουν εντέλει το φασματικό, εκδήλως αλληγορικό «Νησί του Σημείου Νέμο», στην ουσία αναζητούν μιαν ασφαλή διέξοδο από την ανία, στην οποία έχει βαλθεί να μας βυθίσει το φλύαρο, το ψευδεπίγραφο και ανοικονόμητο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της εποχής μας. Αυτό που δεν διστάζει να εισβάλει και στο πιο απόμακρο βιβλιοπωλείο.

Ο προφητάναξ Ιούλιος Βερν