Επί της παλαιάς οδού Τραϊανούπολης – Αδριανούπολης, το Μπουγιούκ Τζαμί, το Μεγάλο Τέμενος, ξεκίνησε να κατασκευάζεται στα τέλη του 14ου αιώνα από τον Βαγιαζήτ Α’ Γιλντιρίμ, δηλαδή τον Κεραυνό, για να ολοκληρωθεί το 1420 από τον Μωάμεθ Α’. Εμβαδού περίπου 1.000 τ.μ., είναι το μεγαλύτερο μουσουλμανικό τέμενος των Βαλκανίων, το σπουδαιότερο ισλαμικό μνημείο της Ευρώπης λόγω της μοναδικότητας της ξυλοκατασκευής της στέγης και του ξύλινου δρύινου θόλου, που μαζί με τον ζωγραφικό διακόσμο –την ουράνια πόλη πάνω από το μιχράμπ και τα θρησκευτικά κείμενα σε καλλιγραφική γραφή στους πεσσούς και τους τοίχους –κοσμούν εσωτερικά το μνημείο. Σήμερα, στην κεντρική πλατεία του Διδυμότειχου, αποτελεί τοπόσημο για την πόλη και ολόκληρη τη Θράκη.
Το τέμενος, κηρυγμένο μνημείο το 1946, προστατεύεται αυτοδικαίως από τον αρχαιολογικό νόμο 3028/2002. Οι εργασίες αποκατάστασής του –έργο σύνθετο, που ανέλαβαν οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού –εντατικοποιήθηκαν την περίοδο 2013-2014, καθώς το έργο είχε ενταχθεί στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης 2007-2013. Στο πλαίσιο του έργου κατασκευάστηκε το εξωτερικό μεταλλικό στέγαστρο προστασίας του μνημείου, ενώ πραγματοποιήθηκαν και άλλες εργασίες, όπως η ανασκαφική διερεύνηση του περιβάλλοντος χώρου, ο καθαρισμός των σανιδωμάτων, η συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου.
Οι εργασίες αποκατάστασης της στέγης και του μιναρέ είχαν προγραμματιστεί να υλοποιηθούν από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού με το σύστημα μελέτης – κατασκευής. Η θετική γνωμοδότηση του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου του υπουργείου Υποδομών, που εξασφαλίστηκε τον Δεκέμβριο 2014, δεν πήρε ποτέ τη μορφή υπουργικής απόφασης μετά την κυβερνητική αλλαγή τον Ιανουάριο 2015.
Ενώ η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης εξασφαλίζει τον Δεκέμβριο 2015 τη συνέχεια της χρηματοδότησης των εργασιών από το ΕΣΠΑ 2014-2020, το υπουργείο Πολιτισμού καθυστερεί δραματικά, με αέναες συζητήσεις, για την αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης του έργου. Αποτέλεσμα, το υπουργείο να υποβάλει πρόταση συνέχισης των εργασιών τον Φεβρουάριο 2017, δηλαδή με καθυστέρηση 15 μηνών.
Ανακατασκευή, η λύση. Η χθεσινή πυρκαγιά προκάλεσε ανήκεστη βλάβη στο μνημείο. Οι αρμόδιοι δηλώνουν έτοιμοι να προχωρήσουν στην αποκατάσταση του τεμένους. Να αποκαταστήσουν τι; Τις ξυλοκατασκευές που καταστράφηκαν ολοσχερώς; Μόνο η ανακατασκευή του απολεσθέντος μέρους του μνημείου είναι δυνατή υπό την προϋπόθεση ότι η πυρκαγιά δεν προκάλεσε σοβαρά στατικά προβλήματα στο οικοδόμημα. Η απώλεια για τον πολιτιστικό απόθεμα της Ευρώπης είναι τεράστια. Το ποιους βαραίνει η ευθύνη αυτής της απώλειας χρήζει άμεσης και δίκαιης διερεύνησης.
