Ηταν Απρίλιος του 2013 όταν δεκάδες αλλοδαποί εργάτες που δούλευαν απλήρωτοι επί μήνες σε φραουλοχώραφα της Μανωλάδας θέλησαν να διεκδικήσουν τα δεδουλευμένα τους και αντί για αμοιβή έλαβαν σκάγια από κυνηγετικό όπλο.
Τέσσερα χρόνια μετά το γεγονός που έβαψε με αίμα τις φράουλες και έστειλε τουλάχιστον 29 εργάτες από το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν στο νοσοκομείο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στο Στρασβούργο εξέδωσε καταδικαστική για τη χώρα μας απόφαση για «καταναγκαστική εργασία στις φυτείες φράουλας στη Μανωλάδα». Η απόφαση αφορά 42 προσφεύγοντες υπηκόους του Μπανγκλαντές (υπόθεση Chowdury και άλλοι κατά Ελλάδας), οι οποίοι ζουν στην Ελλάδα και έκαναν την καταγγελία.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η κατάσταση των προσφευγόντων αποκαλύπτει εμπορία ανθρώπων και καταναγκαστική εργασία, ενώ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό κράτος παρέβη τις υποχρεώσεις του προκειμένου να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων, να προστατέψει τα θύματα, να διερευνήσει αποτελεσματικά τα διαπραχθέντα αδικήματα και να τιμωρήσει τους υπευθύνους. Στους 42 προσφεύγοντες επιδικάστηκε αποζημίωση 16.000 ευρώ σε καθέναν που συμμετείχε στη διαδικασία ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου και 12.000 ευρώ στους λοιπούς προσφεύγοντες για το σύνολο των βλαβών που τους προκλήθηκαν. Επίσης, το Δικαστήριο τους αναγνώρισε 4.363,64 ευρώ συνολικά για τα δικαστικά έξοδα. Μέλη της νομικής ομάδας που χειρίστηκαν την υπόθεση Chowdury ήταν και ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αμστερνταμ Μάρκος Καραβίας καθώς και ο δικηγόρος στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες Βασίλης Κερασιώτης.
«Η ομόφωνη καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την υπόθεση της Μανωλάδας καταδεικνύει την κατάσταση, η οποία επικρατούσε στη χώρα κατά τη συγκυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επισημάνει από τότε την επονείδιστη κατάσταση και τις επερχόμενες καταδίκες της χώρας και είχε ζητήσει να αρθεί το απαράδεκτο καθεστώς εργασίας και διαβίωσης των αλλοδαπών εργατών. Δυστυχώς, δεν εισακουστήκαμε με αποτέλεσμα η χώρα να κατηγορηθεί και να καταδικαστεί» δήλωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων ΔικαιωμάτωνΣταύρος Κοντονής.
Οι εργάτες είχαν συμφωνήσει να δουλέψουν από τον Οκτώβριο του 2012 έως τον Φεβρουάριο του 2013 με σκοπό να συλλέξουν φράουλες σε αγρόκτημα στη Μανωλάδα, χωρίς να έχουν άδεια εργασίας. Επί μήνες εργάζονταν από το πρωί έως το βράδυ, υπό την επίβλεψη ένοπλων επιστατών και φρουρών, χωρίς να έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ. Τι κι αν η επαγγελματική συμφωνία που είχαν κλείσει ήταν εντελώς διαφορετική: το αφεντικό τούς είχε υποσχεθεί μεροκάματο 22 ευρώ για επτά ώρες εργασίας. Αν έκαναν υπερωρία θα πληρώνονταν 3 ευρώ για κάθε επιπλέον ώρα δουλειάς. Οι αλλοδαποί εργάτες έμεναν σε πρόχειρες παράγκες από καλάμια, νάιλον και χαρτόνια, χωρίς τουαλέτες ή τρεχούμενο νερό.
Για βδομάδες ολόκληρες οι εργάτες ζητούσαν τα μεροκάματά τους από τον ιδιοκτήτη του φραουλοχώραφου, αλλά πήραν πληρωμένη απάντηση από τους τρεις επιστάτες του αφεντικού, ένας εκ των οποίων με το κυνηγετικό του όπλο άρχισε να πυροβολεί στα τυφλά τους περίπου 200 εργάτες που βρίσκονταν εκείνο το απόγευμα στο αγρόκτημα. Οι τραυματισμένοι διακομίστηκαν στο Κέντρο Υγείας Βάρδας και στα νοσοκομεία Πύργου και Πάτρας.
Από το 1985 η επιχείρηση του 57χρονου τότε ιδιοκτήτη του αγροκτήματος δραστηριοποιούνταν στη χονδρική πώληση φρούτων και λαχανικών. Μάλιστα, βάσει των όσων διαφήμιζε στην ιστοσελίδα της, το 65% των προϊόντων της επιχείρησης κατέληγαν στην ελληνική αγορά.
Περισσότεροι από 4,3 εκατ. τόνοι φράουλες παράγονται ετησίως σε όλο τον κόσμο, ενώ την τελευταία δεκαετία η ζήτηση αυξάνεται σημαντικά. Οι ΗΠΑ είναι η πρώτη χώρα παραγωγής φράουλας με 1,3 εκατ. τόνους ετησίως, δηλαδή το 30% της παγκόσμιας παραγωγής. Η Τουρκία, η Ισπανία, η Αίγυπτος και το Μεξικό συμπεριλαμβάνονται στην πρώτη πεντάδα, καθώς σε καθεμία χώρα παράγονται κατά προσέγγιση περί τους 230.000 – 303.000 τόνους. Στη χώρα μας, η συνολική παραγωγή ανά έτος διαμορφώνεται σε 15.000 τόνους και σε περίπου 9.000 στρέμματα η συνολική έκταση των χωραφιών φράουλας.
Η μαφία της φράουλας
και οι εργάτες-σκλάβοι
Υστερα από το αιματηρό περιστατικό στη Μανωλάδα τα στόματα της τοπικής κοινωνίας άνοιξαν. Κάτοικοι της περιοχής άρχισαν να μιλούν για τη μαφία της φράουλας, για το γεγονός ότι σχεδόν καθημερινά οι εργάτες-σκλάβοι έπεφταν θύματα ξυλοδαρμού και ψυχολογικής βίας από επιστάτες και το αφεντικό, οι οποίοι συχνά την ώρα που έπρεπε να πληρώσουν τους εργάτες καλούσαν την Αστυνομία για να τους συλλάβει.
Μετά τον τραυματισμό των εργατών, διεθνείς και όχι μόνο ιστοσελίδες καλούσαν τους καταναλωτές να μποϊκοτάρουν τις φράουλες της Μανωλάδας. Μάλιστα, για αρκετό καιρό κυκλοφορούσαν αφίσες με τις «αιματοβαμμένες φράουλες». Η αιματηρή επίθεση στη Μανωλάδα κατέχει και μία πρωτιά: ήταν η πρώτη φορά που υπόθεση εργασιακού trafficking έφτασε στις ελληνικές δικαστικές αίθουσες. Παγκοσμίως υπολογίζεται πως 14.200.000 είναι τα θύματα της εργασιακής εκμετάλλευσης, σε τομείς όπως είναι οι αγροτικές καλλιέργειες, οι κατασκευές, η βιομηχανική παραγωγή αλλά και η οικιακή εργασία.
Ωστόσο, οι υποθέσεις α λα Μανωλάδα στη χώρα μας δυστυχώς δεν σταμάτησαν σε εκείνο το αιματηρό περιστατικό. Πριν από ακριβώς δύο χρόνια, τον Μάρτιο του 2015, εννέα Ρουμάνοι ζούσαν φυλακισμένοι και σε άθλιες συνθήκες έχοντας πέσει θύματα εργασιακού trafficking από ιδιοκτήτη πτηνοτροφείου στην Αχαΐα. Δύο από τα θύματα κατάφεραν να καταγγείλουν στις αστυνομικές Αρχές την εργασιακή εκμετάλλευση, παρά τις πολλές υποσχέσεις που τους είχε δώσει συμπατριώτης τους για νόμιμη εργασία, με ικανοποιητικό μισθό και καλές συνθήκες εργασίας.
