Το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας στην Κωνσταντινούπολη είχε έντονη ζέστη για την εποχή, αλλά δεν φάνηκε να πτοεί τον ηγούμενο Εφραίμ και τον μοναχό Αρσένιο όταν αποχωρούσαν με την προσήκουσα ηρεμία από το Πατριαρχείο. Σταυροκοπήθηκαν μπροστά στη σφραγισμένη πύλη του εθνομάρτυρα Γρηγορίου Ε’ και απομακρύνθηκαν χαμογελαστοί –ίσως επειδή η διάθεσή τους βελτιώθηκε ακόμη περισσότερο με όσα είχαν συζητηθεί στα άδυτα της πατριαρχικής έδρας. Η απαλλακτική απόφαση για το Βατοπέδι δεν ανοίγει μόνο τον δρόμο για μια ολική επιστροφή, επιτρέπει και μια αντεπίθεση σε διάφορα πεδία, ακόμη και νομικά. Το Φανάρι πρέπει να ευλογήσει.
Ο Νίκος Φίλης προφανώς αγνοούσε τα δρώμενα της Πόλης, αλλά περίπου την ίδια ώρα, σε μια σχεδόν καλοκαιρινή Αθήνα, το Βατοπέδι είχε τη θέση του σε ακόμη μια πολιτική συζήτηση που άνοιξε με δική του πρωτοβουλία στο Κεντρικόν. Ο πρώην υπουργός επί της Παιδείας, της Ερευνας και των Θρησκευμάτων έπιανε τις κλεφτές ματιές άλλων θαμώνων που καθρεφτίζονταν στις γυάλινες επιφάνειες των μεγάλων πορτρέτων του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά δεν άφησε να του αποσπάσουν την προσοχή. Για την πολιτική παρέα του Φίλη, το Βατοπέδι έχει τη σημασία του όχι μόνον επειδή αναδεικνύει έναν αδηφάγο χαρακτήρα της Εκκλησίας, αλλά κυρίως επειδή επιβεβαιώνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως οργανωτική δομή, μπορεί και κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση από την κυβέρνηση που στηρίζει. Θα ήταν μια ερμηνευτική προσέγγιση διαδικαστικού χαρακτήρα, που ισχύει σχεδόν για όλα τα ευπροσάρμοστα κόμματα εξουσίας, εάν δεν υπονοούσε ότι μέρα με τη μέρα το Μαξίμου απομακρύνεται από την Κουμουνδούρου –και, σε μια λογική προέκταση, ο Αλέξης Τσίπρας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο πρώην υπουργός το σκέφτεται με διαφορετικά λόγια, αλλά στα κομματικά όργανα οι περισσότεροι αυτό αντιλαμβάνονται από τις παρεμβάσεις του.
Η ετυμηγορία Φίλη για το Βατοπέδι βασίζεται σε χριστιανικά και νομικά θεμέλια: Ηταν και παραμένει μεγάλο σκάνδαλο. Οι παραπλανηθέντες υπουργοί που υπήρξαν θύματα επίορκων υπαλλήλων «καθάρισαν» τις πολιτικές ευθύνες. Με τη σειρά τους, οι άδολοι υπάλληλοι που εκτελούσαν κυβερνητικές εντολές, απήλλαξαν ποινικά και τους συμμετέχοντες. Η υπόθεση έκλεισε. Ο ψάλτης Φίλης όμως στα νερά της λίμνης Βιστωνίδας βλέπει να αντανακλάται μια υπόθεση «ηθικοπολιτικής κρίσης και διαφθοράς» που αποτελούσε και προανάκρουσμα μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης. Λίγο-πολύ η Κουμουνδούρου αυτό είπε –το Μαξίμου περιορίστηκε σε σχόλια για τις δικαστικές αποφάσεις που είναι σεβαστές.
Στα αφτιά του πρώην υπουργού ηχεί η αντίδραση του Νάνι Μορέτι όταν ο Μάσιμο ντ’ Αλέμα επεδίωκε την ώσμωση πρώην κομμουνιστών και σοσιαλδημοκρατών και μια γενικευμένη αντίσταση στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. «Πες κάτι αριστερό, Ντ’ Αλέμα!..» είχε αναφωνήσει ο ιταλός σκηνοθέτης για να ξορκίσει μια μετάλλαξη. Για τον Φίλη, η προσωπική φιλία με τον Τσίπρα έχει διαρραγεί από τη στιγμή που ο διαιτητής έκρινε τον αγώνα υπέρ του Ιερώνυμου. Ενα τυπικό τηλεφώνημα ανήμερα του Αγίου Αλεξίου ήταν η μοναδική προσωπική επαφή από το περασμένο φθινόπωρο. Η «νηστεία», ωστόσο, θα κρατήσει μέχρι το Πάσχα ή όσο τραβήξει η διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Μετά, οι κανόνες του παιχνιδιού θα αλλάξουν –και όσοι αναζητούν την «αριστερή συνείδηση» του ΣΥΡΙΖΑ, ακτικρίζοντας κατάματα το είδωλό τους, δεν αποκλείεται να βρεθούν απέναντι. Ενα σινιάλο μπορεί να κάνει σήμερα ο Φίλης, από την Κουμουνδούρου και το βήμα της Πολιτικής Γραμματείας, διαμηνύοντας ότι «υπάρχει θέμα ποιότητας της αριστερής διακυβέρνησης». Το «πες κάτι αριστερό, Αλέξη!..» ακούγεται ήδη ως παρήχηση –εάν δεν υπονοείται κάτι χειρότερο.
