Οταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, λίγα λεπτά μετά την αρχική συμφωνία στο Eurogroup, αισθάνεται την ανάγκη να πει ότι «είναι στη φύση κάθε συμφωνίας να έχει και συμβιβασμούς και πράγματα που θα στενοχωρήσουν τον ελληνικό λαό», δεν χρειάζονται πολλές επεξηγήσεις. Κυβέρνηση και θεσμοί έδωσαν τα χέρια χθες στη Μάλτα, στη δεύτερη χειρότερη εκδοχή συμφωνίας, την οποία είχε βάλει στο τραπέζι η τρόικα.

Οι συνταξιούχοι θα χάσουν 1,8 δισ. ευρώ από τις τσέπες τους το 2019 και επιπρόσθετα το 2020 χαμηλόμισθοι, χαμηλοσυνταξιούχοι και αγρότες θα δουν το αφορολόγητο όριο να υποχωρεί στη ζώνη των 5.600-5.900 ευρώ, αφαιρώντας επιπλέον 1,8 δισ. ευρώ από το διαθέσιμο εισόδημά τους.

Αυτό μάλιστα είναι το ευνοϊκό σενάριο της συμφωνίας, διότι εάν διαπιστωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2018 ότι οι στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα δεν επιτυγχάνονται (ήδη το ΔΝΤ έχει ενστάσεις), τότε και η μείωση του αφορολόγητου ορίου θα πέσει στις πλάτες των Ελλήνων το 2019.

Η κυβέρνηση επεδίωκε μέχρι την τελευταία στιγμή σπάσιμο των μειώσεων στις συντάξεις σε τουλάχιστον δύο χρόνια. Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, τράβηξε το χαρτί των μέτρων ακόμα και το 2018.

Με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές να έχουν πλέον συνειδητοποιήσει το μέγεθος των κινδύνων που εγκυμονεί η ατέρμονη διαπραγμάτευση, η αρχική συμφωνία ήρθε εκεί όπου εξαρχής ήθελε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σκληρά μέτρα για την ελληνική κυβέρνηση, υποσχέσεις δεσμεύσεων από τους Ευρωπαίους για το χρέος και αυστηρή εποπτεία στην ελληνική οικονομία ακόμα και μετά το τυπικό τέλος του τρίτου Μνημονίου. Ακόμα και εάν λήξει τον Αύγουστο του 2018, οι δανειστές θα έχουν το πάνω χέρι στην οικονομική πολιτική της Ελλάδας τουλάχιστον έως το 2020.

Δεσμεύσεις για το χρέος

Στη συμφωνία υπάρχουν και γλυκαντικά. Ο Γερούν Ντεϊσελμπλούμ δήλωσε ότι η επίτευξη συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο –όταν γραφτούν τα κείμενα επικαιροποίησης του Μνημονίου με την Κομισιόν και του νέου Μνημονίου με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο –θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία συζήτησης στο Eurogroup αναφορικά με τα μέτρα για το χρέος και το δημοσιονομικό μονοπάτι των επομένων ετών.

Μόνο που, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα ενεργοποιούνται χέρι χέρι με την υλοποίηση των σκληρών μέτρων μετά το 2018, δένοντας με αυτόν τον τρόπο την ελληνική κυβέρνηση των επόμενων ετών.

Την αντίστροφη εκδοχή παρουσίασε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. «Τα μέτρα θα εφαρμοστούν το 2019 και το 2020, αν και μόνο αν έχουν εφαρμοστεί τα μέτρα για το χρέος» είπε.

Για τα αντίμετρα, άλλωστε, ο έλληνας υπουργός Οικονομικών ήταν αυτός ο οποίος δήλωσε ότι τα περιοριστικά μέτρα θα εφαρμοστούν «ό,τι και αν γίνει στον κόσμο», ενώ τα θετικά μέτρα θα ισχύσουν μόνο αν είμαστε εντός των στόχων.

Η κυβέρνηση θεωρεί ότι ήδη ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ έχει επιτευχθεί από το 2016 και επομένως δεν τίθεται ζήτημα πισωγυρίσματος το 2018.

Το ΔΝΤ όμως εκτιμά ότι το πρωτογενές πλεόνασμα δεν θα είναι υψηλότερο από 2% του ΑΕΠ το 2018. Αν επιβεβαιωθεί το ΔΝΤ, τότε όχι μόνο όλα τα σκληρά μέτρα θα εφαρμοστούν το 2019, αλλά και τα αντίμετρα θα μείνουν στα χαρτιά. Οι επιδόσεις του 2018 είναι καθοριστικές και η ανησυχία υπαρκτή, καθώς η ζημιά που έχει γίνει στην πραγματική οικονομία το φετινό πρώτο τρίμηνο οδηγεί σε αναθεώρηση των εκτιμήσεων για την ανάπτυξη.

Ηδη η Τράπεζα της Ελλάδος έχει χαμηλώσει τις προβλέψεις της στο 1,9%, το ΙΟΒΕ ετοιμάζεται να προσαρμόσει τις εκτιμήσεις του κάτω από το 1,5% και ξένοι αναλυτές σε απαισιόδοξα σενάρια κάνουν λόγο ακόμα και για οριακή επέκταση της τάξεως του 0,5% φέτος, όταν η εκτίμηση του προϋπολογισμού αφορούσε ανάπτυξη 2,7%.

Αμεσα στη Βουλή

Μέτρα και αντίμετρα θα νομοθετηθούν άμεσα από την ελληνική κυβέρνηση. Η ψήφισή τους μάλιστα αναμένεται να αποτελέσει προαπαιτούμενο (Prior Action) για τη συζήτηση στο Eurogroup αναφορικά με το χρέος. Τα λεγόμενα θετικά μέτρα έχουν και αυτά προσυμφωνηθεί. Οχι μόνο ως προς τη μορφή τους, αλλά και ως προς τον χρόνο εφαρμογής.

Οι μειώσεις φόρων μετατίθενται για το 2020 πάντα υπό την αίρεση επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων το 2018, ενώ το 2019 προβλέπεται η εφαρμογή του λεγόμενου κοινωνικού πακέτου. Ενα περίγραμμα των θετικών μέτρων έδωσε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.

Το 2019, τα αντίμετρα δυνητικού ύψους έως 1,8 δισ. ευρώ (εφόσον υπάρχει πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018) θα αφορούν την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, την αντιμετώπιση προβλημάτων στέγασης φτωχών οικογενειών, την αύξηση της απασχόλησης των νέων και τη μείωση της συμμετοχής των συνταξιούχων στην αγορά φαρμάκων.

Το 2020, στο τραπέζι βρίσκονται η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά περίπου 250 εκατ. ευρώ, η μείωση του κατώτερου συντελεστή φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων από το 22% στο 20% και η μείωση του συντελεστή φόρου για τις επιχειρήσεις από το 29% στο 26%.

Θετικά και αρνητικά μέτρα νομοθετούνται τώρα, τα θετικά βρίσκονται στο συρτάρι μέχρι νεωτέρας από το μέτωπο των πλεονασμάτων, τα αρνητικά εφαρμόζονται βρέξει χιονίσει.

Τα επόμενα βήματα

Η ολοκλήρωση της λεγόμενης παγκόσμιας συμφωνίας επιδιώκεται το συντομότερο δυνατό. Δεν αποκλείεται όμως η όλη συζήτηση να φτάσει μέχρι το καλοκαίρι.

Το πρώτο βήμα αφορά την επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα «το συντομότερο δυνατό». Οπως διευκρίνισε ο πρόεδρος του Eurogroup, «τεχνικοί λόγοι» (οι αργίες του Πάσχα αλλά και η Σύνοδος του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον στις 21-23 Απριλίου) είναι αυτοί οι οποίοι δεν επέτρεψαν την ανακοίνωση συγκεκριμένης ημερομηνίας. Εμπόδια πολιτικής φύσης ή επιμέρους διαφωνιών δεν υπάρχουν, σύμφωνα με τον ίδιο.

Μετά το Staff Level Agreement, την αποτύπωση δηλαδή της αρχικής πολιτικής συμφωνίας σε χαρτί με τεχνοκρατική προσέγγιση και όλα τα ενδιάμεσα βήματα των προαπαιτουμένων που θα οδηγούν στην εκταμίευση της δόσης των 7 δισ. ευρώ, το Eurogroup θα συζητήσει αναφορικά με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος και τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών.

Ο Μπενουά Κερέ (ΕΚΤ) ανέφερε χθες ότι αμέσως μετά θα γίνει η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία, εφόσον είναι θετική, θα ανοίγει τον δρόμο για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Στο μεταξύ, το ΔΝΤ θα πρέπει –προκειμένου να ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις του Βερολίνου –να αποφασίσει τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα έστω και με ένα μικρό ποσό χρηματοδότησης, όπως φρόντισε να διαμηνύσει χθες ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Αν μπει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, δεν θα χρειαστεί τέταρτο Μνημόνιο, δήλωσε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών.

Στο ερώτημα, πόσο χρόνο μπορεί να απαιτήσουν όλα τα βήματα για την ολοκλήρωση της συμφωνίας, ο πρόεδρος του Eurogroup δεν ρισκάρισε προβλέψεις. Εξέφρασε την πεποίθηση ότι όλα θα έχουν συμφωνηθεί πριν χρειαστεί τα χρήματα της δόσης η Ελλάδα για να καλύψει λήξεις ομολόγων κοντά στα 7 δισ. ευρώ τον Ιούλιο.

ΔΝΤ: «Υπάρχουν εκκρεμότητες»

Ικανοποιητικές διαβεβαιώσεις για το χρέος από τους Ευρωπαίους, προτού παρουσιαστεί ένα πρόγραμμα για την Ελλάδα στο Εκτελεστικό του Συμβούλιο, ζήτησε αμέσως μετά τη συμφωνία στο Eurogroup το ΔΝΤ, επισημαίνοντας ότι παρά τις εκκρεμότητες σε μια σειρά από ζητήματα «είμαστε σε ένα σημείο όπου πιστεύουμε ότι υπάρχουν καλές προοπτικές για μια επιτυχή ολοκλήρωση των συζητήσεων σε αυτά τα εκκρεμή ζητήματα κατά τη διάρκεια της επόμενης αποστολής στην Αθήνα».