Εναν χρόνο πριν, η ισραηλινή συγγραφέας Ντόριτ Ραμπινιάν βρέθηκε, μάλλον αναπάντεχα, στο επίκεντρο μιας ευρύτερης πολιτικής και πολιτισμικής διαμάχης στη χώρα της: το μυθιστόρημά της «All the rivers», για τη σχέση ενός παλαιστίνιου καλλιτέχνη, του Χιλμίτ, και μιας ισραηλινής μεταφράστριας, της Λίατ, το οποίο είχε κυκλοφορήσει το 2014 και στη συνέχεια είχε συμπεριληφθεί στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών του Ισραήλ, ξαφνικά αποσύρθηκε από τις μαθητικές βιβλιοθήκες με απόφαση του υπουργείου Παιδείας.

Ως είθισται βέβαια σε παρόμοιες περιπτώσεις, οι μετοχές του κατόπιν ανέβηκαν: οι πωλήσεις διπλασιάστηκαν, ενώ πλέον έχει μεταφραστεί σε περίπου είκοσι γλώσσες. Την πρόσφατη βρετανική του έκδοση θα ακολουθήσει μια μηνιαία περιοδεία στις ΗΠΑ για την προώθησή του. Άθελά του, το ισραηλινό κράτος ενίσχυσε το βιβλίο που επιχείρησε να λογοκρίνει, χωρίς πάντως η στάση του να χαρακτηρίζεται πρωτοφανής: το καθεστώς Νετανιάχου έχει ξαναστρέψει τα βέλη του σε καλλιτέχνες, ντοκιμενταρίστες, δημοσιογράφους ή ΜΚΟ που δεν πολυσυμπαθεί.

Κάπως έτσι τουλάχιστον ερμήνευε την περιπέτειά της η Ραμπινιάν σε πρόσφατη συνέντευξή της στην «Γκάρντιαν». Για εκείνη, αυτό που έκανε την κεντροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ να εκλάβει το βιβλίο της ως απειλή για τη χώρα ήταν απλώς το πάγιο ενδιαφέρον της τέχνης για την κατανόηση του άλλου: «Η τέχνη και η λογοτεχνία έχουν να κάνουν με μια μαγική έκκληση στην ταυτότητα και στην ενσυναίσθηση. Με το πώς μια ταυτότητα μεταφέρεται στη δική σου, έτσι ώστε να ενδιαφερθείς για κάποιον μυθιστορηματικό ξένο, ώστε να μπεις στη θέση του, αντιλαμβανόμενος την οπτική του. Αυτό είναι που έχει τόση δύναμη. Είναι ένα αντίδοτο στην πανοπλία άγνοιας, αδιαφορίας και απάθειας που μας ζητείται να φοράμε, χωρίς την οποία η ζωή γίνεται επώδυνη».

Κατά τη γνώμη της, οι υπουργοί της κυβέρνησης Νετανιάχου («τσιράκια που απειλούνται από την προοπτική κατανόησης του διαφορετικού») έχουν επιδοθεί σε έναν ευρύτερο αγώνα εναντίον της στήριξης και της χρηματοδότησης των τεχνών που δεν αντανακλούν τις απόψεις τους: «Είναι πολύ αποτελεσματική σκευωρία η αναισθητοποίηση του μυαλού των Ισραηλινών ώστε να αγνοούν πόσο χειραγωγούνται και πόσο υπηρετούν τα κίνητρα και τις φιλοδοξίες των πολιτικών που ενισχύονται από αυτή την άγνοια» δήλωνε η συγγραφέας.

ΚΥΝΗΓΗΤΟ. Εξίσου αξιοπρόσεκτο για τη Ραμπινιάν είναι η ειρωνεία της όλης υπόθεσης: ενώ το «All the rivers» κυνηγήθηκε από τον ακροδεξιό υπουργό Παιδείας Ναφτάλι Μπένετ επειδή «οι στενές σχέσεις μεταξύ Εβραίων και μη Εβραίων και η θεσμοθέτησή τους μέσω του γάμου –ακόμα και αν αυτό δεν συμβαίνει στο βιβλίο –αντιμετωπίζονται από μεγάλα τμήματα της κοινωνίας σαν απειλή στις ξεχωριστές ταυτότητες Εβραίων και Αράβων», στην πραγματικότητα το μυθιστόρημα αφενός γράφτηκε με σκοπό να αναφερθεί στην αληθινή ιστορία του παλαιστίνιου καλλιτέχνη Χασάν Χουρανί και αφετέρου στον πυρήνα του έχει αυτήν ακριβώς την ιδέα: τον φόβο για την απώλεια της ταυτότητας. «Ως εξόριστοι, οι Εβραίοι έπρεπε να διατηρήσουν την ταυτότητά τους στις κοινότητες όπου ζούσαν» εξηγούσε η Ραμπινιάν. «Χρειάζονταν κάποια αφηρημένα όρια και αυτή η μοναξιά αντανακλάται στο βιβλίο. Η ηρωίδα μου, η Λίατ, ενσαρκώνει τον φόβο της εξαφάνισης, τον φόβο να μην καταπιεί την ταυτότητά της ο αγαπημένος της».

Τελικά το υπουργείο υποχώρησε ελαφρώς, επιτρέποντας να διδάσκεται το βιβλίο από μεμονωμένους διδάσκοντες σε μεγαλύτερες τάξεις. Εστω κι έτσι, η Ραμπινιάν (της οποίας οι παλιότερες «Νύφες της Περσίας» κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη) θα ζούσε αρκετά ακόμα επεισόδια του πολιτιστικού δράματος της χώρας της: θα δεχόταν απειλές, θα έβλεπε σε κοινωνικές εκδηλώσεις τον υπουργό Παιδείας να κρύβεται πίσω από κουρτίνες για να μην τη χαιρετήσει, θα μάθαινε ότι ένα ντοκιμαντέρ για τους παλαιστίνιους κρατουμένους κυνηγιέται από την περιβόητη υπουργό Πολιτισμού Μίρι Ρεγκέβ, αλλά και θα δεχόταν την ανέλπιστη στήριξη της γερμανίδας καγκελαρίου: «Πήρα μια επιστολή από την Ανγκελα Μέρκελ που είχε διαβάσει τη γερμανική μετάφραση» έλεγε η Ραμπινιάν στην «Γκάρντιαν». «Τι παράξενη έκβαση. Είμαι απαγορευμένη από έναν ισραηλινό πολιτικό, ενώ η γερμανίδα ηγέτιδα είναι ενθουσιώδης αναγνώστριά μου».

Τελευταία Νέα