Το ντοκιμαντέρ του Χίτσκοκ, η εξομολόγηση του Αμος Οζ

Τέσσερις διακεκριμένες ταινίες τεκμηρίωσης για πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν με κάποιο τρόπο τη σύγχρονη ιστορία συνθέτουν το αφιέρωμα «Camera documento» που οργανώνει το Filmcenter Τριανόν σε συνεργασία με τον κινηματογραφιστή – παραγωγό Θάνο Λαμπρόπουλο.

Μια συγκλονιστική εμπειρίαμε φόντο ταστρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι το μεγάλου μήκους «Θα πέσει η νύχτα» του ανθρωπολόγου και σκηνοθέτη Αντρέ Σίνγκερ, με σύμβουλο τον Στίβεν Φρίαρς. Στο επίκεντρο της ταινίας τοποθετείται ένα άλλο φιλμ τεκμηρίωσης του 1945, την έμπνευση για το οποίο είχε ο τότε βρετανός υπουργός Πληροφοριών Σίντνεϊ Μπέρνσταϊν (μετέπειτα ιδρυτής της Granada Television), με σκοπό να καταδείξει θηριωδίες των Ναζί από συνολικά 11 στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Μπέρνσταϊν συγκέντρωσε μια καταπληκτική ομάδα, φώναξε τον Χίτσκοκ από το Χόλιγουντ για να τον βοηθήσει στη δομή του ντοκιμαντέρ και ανέθεσε το λυρικό σενάριο στον Ρίτσαρντ Γκρόσμαν, μελλοντικό υπουργό των Εργατικών. Ο τίτλος του ήταν λίγο βαρύγδουπος: «German concentration camps factual survey» («Τεκμηριωμένη έρευνα για τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης»). Το υλικό σοκαριστικό: νεκροί, σκελετωμένοι επιζήσαντες, ανθρώπινα υπολείμματα σε φούρνους, πελώριοι σάκοι με ανθρώπινα μαλλιά, ακόμα και δόντια, σωροί με ματογυάλια. Κανείς δεν περίμενε τέτοια πλάνα φρίκης. Είναι άραγε αυτός ο λόγος που οι Βρετανοί καταχώνιασαν την ταινία; Το ντοκιμαντέρ του Σίνγκερ διηγείται την ιστορία της άτυχης ταινίας προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί και ποιοι τη φοβήθηκαν και την κράτησαν μακριά από το βρετανικό κοινό της εποχής.

Προσωποκεντρικό είναι το επόμενο ντοκιμαντέρ, αφιερωμένο σε έναν από τους κορυφαίους παγκοσμίως εν ζωή λογοτέχνες της εποχής μας∙ τον Αμος Οζ. Πρόκειται για το πορτρέτο του ισραηλινού και διεθνώς αναγνωρισμένου συγγραφέα που προτάθηκε για Νομπέλ Ειρήνης το 2009, όπως το είχε σκηνοθετήσει το 2005 ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος (το πρώτο της σειράς εκπομπών «Οι κεραίες της εποχής μας» των Ανταίου Χρυσοστομίδη – Μικέλας Χαρτουλάρη για την ΕΡΤ, παραγωγή της εταιρείας Περίπλους).

Γυρισμένο στην πόλη Αράντ, την Ιερουσαλήμ και τη Θεσσαλονίκη, το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τα ίχνη του Οζ: από την παιδική του ηλικία, την εφηβεία του στο κιμπούτς, όπου γνώρισε τη σύζυγό του, τον μοναδικό εκδότη των έργων του έως τις οικογενειακές του τραγωδίες, όπως η αυτοκτονία της μητέρας του.

Με δύο συγκλονιστικά ντοκιμαντέρ του Τζόσουα Οπενχάιμερ για τη γενοκτονία στη δικτατορική Ινδονησία ολοκληρώνεται το αφιέρωμα «Camera documento». Στην «Οψη της σιωπής» με θέμα τους αυτουργούς της γενοκτονίας στην Ινδοκίνα, μια οικογένεια που επέζησε ανακαλύπτει πώς δολοφονήθηκε ο ένας γιος και την ταυτότητα των ανδρών που τον δολοφόνησαν, ενώ ο νεότερος γιος αντιπαρατίθεται με τους θύτες του αδελφού του. «Η πράξη του φόνου», που κινηματογράφησε ο Οπενχάιμερ, με τον Κριστίν Σιν και έναν σκηνοθέτη από την Ινδοκίνα που θέλησε να μη γίνει γνωστή η ταυτότητά του για ευνόητους λόγους, είναι από τα πλέον πολυσυζητημένα ευρωπαϊκά ντοκιμαντέρ της τελευταίας δεκαετίας. Είναι ο ορισμός του σοκιμαντέρ, καθώς πρωταγωνιστές είναι πρώην εκτελεστές που έδρασαν στην Ινδονησία το 1965, όταν η κυβέρνηση της χώρας ανατράπηκε με πραξικόπημα. Στο ντοκιμαντέρ αναπαριστούν με τη μορφή ταινίας και θεατρικού έργου τους φόνους που διέπραξαν.