Η μονή είναι γαντζωμένη στα πλευρά ενός μεγαλειώδους μονολιθικού βράχου, στα 924 μ. ύψος. Χτίστηκε το 362 από τους θεσσαλονικείς αδελφούς Συμεών και Θεόδωρο. Αυτοί αποφάσισαν για το σημείο δημιουργίας της μετά τη συνάντησή τους με τη βοσκοπούλα Ευφροσύνη, η οποία τους οδήγησε σε μια πηγή μέσα στο σπήλαιο, όπου ήταν κρυμμένη η εικόνα της Παναγίας. Πρόκειται για την εικόνα της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας, ένα από τα τέσσερα έργα του ευαγγελιστή Λουκά, η οποία είναι ανάγλυφη, φτιαγμένη από κερί, μαστίχα και ρητίνη. Η μονή καταστράφηκε τέσσερις φορές από πυρκαγιές, όμως η εικόνα της Παναγίας έμεινε ανέπαφη. Υπήρξε κέντρο της Επανάστασης του ’21, ενώ τον Δεκέμβριο του 1943 οι Γερμανοί λεηλάτησαν και έκαψαν το μοναστήρι, εκτέλεσαν 16 άτομα, μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς. Η μονή αποτελείται από οκτώ ορόφους, ενώ τη σημερινή της μορφή πήρε το 1960, με τον κύριο ναό να φιλοξενεί την περίφημη εικόνα της Παναγίας –είναι διακοσμημένος και με αγιογραφίες του 1653. Επίσης η μονή διαθέτει πολλά κειμήλια αλλά και βιβλιοθήκη με περισσότερους από 3.000 τόμους. Η λειτουργία της Ανάστασης αρχίζει στις 23.00 ακριβώς.

Μόλις 10 χιλιόμετρα από τη μονή βρίσκονται τα Καλάβρυτα, όπου αξίζει να επισκεφθείτε το μνημείο των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς στον λόφο Καπή αλλά και το κτίριο του δημοτικού σχολείου όπου στεγάζεται το Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Επίσης παρατηρήστε την κεντρική εκκλησία της πόλης, την Υπαπαντή της Θεοτόκου, η οποία θυμίζει το Ολοκαύτωμα των Γερμανών, καθώς ένα από τα δύο ρολόγια (το αριστερό) δείχνει πάντα 14.34, την ώρα ακριβώς που κάηκε.