Τελικά, δεν ήταν θρίαμβος όπως ονειρευόταν ο Ταγίπ Ερντογάν. Ηταν νίκη και μάλιστα αμφισβητούμενη. Μια πύρρειος νίκη. Η εκλογική βραδιά της Κυριακής στην Τουρκία εξελίχθηκε σε θρίλερ με τις ψήφους υπέρ του Ναι, δηλαδή υπέρ της ενίσχυσης των προεδρικών εξουσιών, να ξεκινούν με μεγάλο προβάδισμα, που όμως έσβησε όταν ανακοινώθηκαν τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα. Το δημοψήφισμα ανέδειξε μια Τουρκία διχασμένη με σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό της τοπίο. Το σκυθρωπό πρόσωπο του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν κατά την νικητήρια ομιλία του τα λέει όλα.
Την ώρα που οι υποστηρικτές του έβγαιναν στους δρόμους πανηγυρίζοντας, οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης εξαπέλυαν κατηγορίες για νοθεία και ζητούσαν επανακαταμέτρηση. Ο εκπρόσωπος του κόμματος της αντιπολίτευσης Μπουλέντ Τεζκάν δήλωσε ότι «μόνο η ακύρωση του δημοψηφίσματος θα μετριάσει τις αντιδράσεις» και κατήγγειλε παρενοχλήσεις ψηφοφόρων, μυστικές καταμετρήσεις και την καταμέτρηση ψηφοδελτίων που δεν ήταν σφραγισμένα. Η συμμετοχή στις κάλπες της Κυριακής έφθασε το 85%. Σύμφωνα με τον Ταγίπ Ερντογάν, οι 18 συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν θα έχουν τεθεί σε εφαρμογή μέσα σε ένα χρόνο και το σύστημα θα έχει αλλάξει έως τη διεξαγωγή των νέων προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες για τον Νοέμβριο του 2019.
Την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος αμφισβήτησαν και οι παρατηρητές του Συμβουλίου της Ευρώπης με τον επικεφαλής Σέζαρ Φλορίν Πρέντα να δηλώνει χθες ότι «το δημοψήφισμα δεν ανταποκρίθηκε στα κριτήρια που είχε ορίσει το Συμβούλιο» και κάνοντας λόγο για «ανεπαρκές νομικό πλαίσιο και αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων». Ο Ταγίπ Ερντογάν έδειξε άμεσα τις διαθέσεις του, δηλώνοντας πως οι παρατηρητές πρέπει «να γνωρίζουν τη θέση τους. Η Τουρκία ούτε βλέπει ούτε ακούει ούτε αναγνωρίζει τις απόψεις τους».
Δεν είναι μόνο όμως η μικρή διαφορά των ποσοστών (Ναι 51,4% – Οχι 48,6%) που δημιουργεί προβλήματα στα σχέδια του Ερντογάν. Ο τούρκος πρόεδρος φαίνεται να τραβά το σχοινί απέναντι στη Δύση θέτοντας ως μια από τις βασικές του προτεραιότητες την επαναφορά της θανατικής ποινής και λέγοντας ότι σύντομα θα διεξαχθεί σχετικό δημοψήφισμα. Πολλοί ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως κάτι τέτοιο θα σημάνει το τέλος της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας στην ΕΕ και μόλις χθες ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι δήλωσε: «Ανησυχώ για την αναφορά στη θανατική ποινή. Για την Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί κόκκινη γραμμή».
Οι ευρωπαίοι ηγέτες στις δηλώσεις τους τόνισαν ότι το αποτέλεσμα αναδεικνύει «μια βαθιά διχασμένη» Τουρκία και τη μεγάλη ευθύνη που φέρει πλέον ο Ταγίπ Ερντογάν. Ολοι ζήτησαν να διεξαχθεί ένας «διάλογος με σεβασμό» με όλους τους τομείς της τουρκικής κοινωνίας, ενώ και οι ΗΠΑ ζήτησαν να γίνουν σεβαστά τα «δικαιώματα όλων των πολιτών». Ο τούρκος πρόεδρος φάνηκε να συνεχίζει τη σκληρή ρητορική που είχε καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν χαρακτήρισε την κυβέρνηση της Ολλανδίας «απογόνους των Ναζί». Χθες, πρόσθεσε ότι «εάν χρειασθεί θα προχωρήσουμε σε δημοψήφισμα για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις στην ΕΕ», απειλώντας εμμέσως για τη διατήρηση της προσφυγικής συμφωνίας. Πρόσθεσε μάλιστα ότι «κάποιες ευρωπαϊκές χώρες τάχθηκαν πιο έντονα εναντίον των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία απ’ ότι η ίδια η αντιπολίτευση» της χώρας του. Και σε μια πρώτη ένδειξη της πολιτικής που θα ακολουθήσει έχοντας πλέον την απόλυτη εξουσία, προειδοποίησε ότι η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας «Ασπίδα του Ευφράτη» στη Συρία δεν ήταν η τελευταία στην περιοχή αλλά η πρώτη. «Θα κάνουμε όσες επιχειρήσεις χρειάζεται, όπου χρειάζεται», διακήρυξε.
Μπορεί ο Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέπεται πλέον σε σουλτάνο καθώς όλες οι εξουσίες περνούν στα χέρια του, όμως η συνέχεια δεν θα είναι εύκολη. Με την τουρκική κοινωνία να έχει διχαστεί βαθιά, η κυβέρνηση φαίνεται να δέχεται πλήγμα σε πολλές περιοχές που μέχρι τώρα θεωρούσε προπύργια. Μπορεί η Σμύρνη παραδοσιακά να ψήφιζε πιο προοδευτικά, όμως αυτή τη φορά το Οχι στις ενισχυμένες προεδρικές εξουσίες κέρδισε και στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη και στην Αγκυρα. Η Ανατολία και οι ψηφοφόροι της ήταν εκείνοι που στήριξαν για άλλη μια φορά τον Ερντογάν. Κάνοντας ακόμα πιο έντονες τις διαφορές ανάμεσα στον πληθυσμό.
Ο Ταγίπ Ερντογάν θεωρείται από πολιτικούς αναλυτές ότι έφτιαξε την πολιτική του καριέρα υπολογίζοντας πως η ημέρα του δημοψηφίσματος που θα τον καθιστούσε απόλυτο άρχοντα θα ήταν η κορωνίδα της. Ομως το δημοψήφισμα άφησε την Τουρκία βαθιά πολωμένη, με τον κίνδυνο να γίνει άλλο ένα χρόνια ασταθές κομμάτι της Μέσης Ανατολής.
