«Borderline» θα πει όριο. Διαχωριστική γραμμή. Εχει κι η μουσική από δαύτα, πότε όμως λόγω πολιτισμικών μεταβολών, πότε μέσα από το έργο ανήσυχων δημιουργών, ξεπερνιούνται. Ευτυχώς φυσικά: τα όρια του τι είναι αρμονικό και τι ασύμφωνο, τι θόρυβος και τι ηχοτοπίο, τα όρια του πώς γράφεται ένα έργο, πώς διανέμεται και πώς, πού ή γιατί ακούγεται –ακόμα και τα όρια μεταξύ μουσικού και ακροατή ή μεταξύ μουσικού οργάνου και αντικειμένου –μετατοπίζονται κάνοντας τη μουσική μια τέχνη με ιστορία και πλούτο.
Κάτι τέτοια ίσως είχε κατά νου το Borderline Festival της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, όταν το 2011 άρχιζε τις εργασίες του παρουσιάζοντας επτά ονόματα και σχήματα, κινούμενα στα όρια της ηλεκτρονικής μουσικής, των νέων μέσων, του πειραματισμού. Φέτος, οι συναυλίες του, οι εγκαταστάσεις, οι διαλέξεις ή οι site specific δράσεις του φτάνουν τις 24 κι εκτείνονται σε πέντε μέρες. Είναι λες κι εκείνα τα όρια έχουν για άλλη μία φορά μεταβληθεί.
Μια ματιά καταρχήν στις εκδηλώσεις που κορυφώνονται το Σαββατοκύριακο αρκεί: στη Μικρή Σκηνή της Στέγης ο Τόμας Ανκερσμιτ, λάτρης του συνθεσάιζερ Serge Modular, θα παρουσιάσει το πρότζεκτ «Otolith», το οποίο βασίζεται στους ήχους που παράγει το ανθρώπινο αφτί όταν εκτίθεται σε συγκεκριμένα ερεθίσματα. Ο Μίχαελ Μπάρτελ, που ασχολείται με τη «συγκεκριμένη μουσική», εκείνη όπου οι ήχοι πρώτα ηχογραφούνται και έπειτα δομούνται τονικά, θα παρουσιάσει ένα έργο εστιασμένο σε ζητήματα ταυτότητας και επικοινωνίας. Ο Φέλιξ Κούμπιν θα έχει στο επίκεντρο της δουλειάς του την παιγνιώδη διάθεση και τα ραδιοφωνικά έργα, ενώ ο Αντριου Πέκλερ θα παρουσιάσει μια οπτικοακουστική εγκατάσταση με τίτλο «Tristes tropiques» που βασίζεται στους «Θλιβερούς τροπικούς» του Κλοντ Λεβί-Στρος.
Στον καλλιτεχνικό χώρο ΕΔΩ στον Κεραμεικό, ο Βαλέριο Τρίκολι θα πραγματοποιήσει ένα εργαστήριο με μη μουσικούς, ενώ η DJ Μπεατρίς Ντιλόν θα παρουσιάσει στο BIOS ένα set με dub πειραματισμούς και κοφτά σαξόφωνα. Η Νίντια Μινάζ θα παίξει κομμάτια επηρεασμένα από τη μουσική των πρώην πορτογαλικών αποικιών, ενώ οι Ιάπωνες Marginal Consort ετοιμάζουν στη Διπλάρειο μια ηχητική παράσταση που χαρακτηρίζεται από το αβίαστο ξεδίπλωμα του ήχου. Είναι επηρεασμένοι από τον Ακιο Σουζούκι, θρυλικό sound artist και παλιό γνώριμο του Borderline Festival: αυτή τη φορά επιστρέφει για να δώσει μια ακουστική περφόρμανς στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, αναδεικνύοντας αναπάντεχους ήχους και «παίρνοντας τον φυσικό κόσμο ως συνεργάτη του».

Σήμερα, Τετάρτη, ο Πάνος Αλεξιάδης θα εστιάσει στη φαινομενικά χαμηλών τόνων αλλά πλούσια σε εντάσεις προσωπική δουλειά του με αναλογικά συνθεσάιζερ. Ο μινιμαλιστής Σαρλεμάν Παλεστάιν, ο επηρεασμένος από τον ανιμισμό και την αρχαία εβραϊκή μουσική, θα παρουσιάσει ένα έργο βασισμένο στο χιούμορ, στις μακράς ηχηρότητας συνθέσεις και στον ρομαντισμό. Αύριο, Πέμπτη, στον Παπαστράτο στον Πειραιά, οι Νεοζηλανδοί Φις και Ρομπ Θορν θα εστιάσουν σε μια διευρυμένη εκδοχή των παραδοσιακών ήχων των Μαορί που υπόκεινται σε επεξεργασία σε πραγματικό χρόνο. Ο Tapes θα παίξει κυρίως με κασετόφωνα, φιλτράροντας στοιχεία από τη ρέγκε και τη λεγόμενη library music, ενώ ο Turbo Teeth, κατά κόσμον Γιώργος Αξιώτης, θα εκκινήσει από ένα post-industrial ύφος, για να καταλήξει σε έναν ήχο πιο πολύχρωμο και ανήσυχο ως προς τις ρυθμικές δυνατότητες. Ο Ράσελ Χάσγουελ θα παρουσιάσει μερικές ακραία ρυθμικές συνθέσεις και ο Μαρκ Ερνέστους θα δώσει έμφαση στα κρουστά, στο μπάσο και στα χορευτικά ιδιώματα της Σενεγάλης.

ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ. Την Παρασκευή, επίσης στη Στέγη, ο sound artist Ντάβιντε Τιντόνι, με το ενδιαφέρον του για την ατμόσφαιρα της πόλης, θα παρουσιάσει αφενός ένα περιπατητικό εργαστήριο ερευνητικού χαρακτήρα και αφετέρου μερικές παραστάσεις που καταπιάνονται με τη σωματική επαφή ή την απώλεια, τη στιγμή που οι Κίκο Εσέιβα, οι International Nothing και ο Γιαν Γέλινεκ με τον Μασαγιόσι Φουζίτα θα επιδοθούν αντίστοιχα στον ευφορικό θόρυβο των μαγνητοταινιών, στα κλαρινέτα που μπλέκονται αρμονικά και στις διαστρωματώσεις από ηλεκτρονικές λούπες.

Οι παράλληλες δράσεις δεν είναι λιγότερο ενδιαφέρουσες: η Κάρολιν Μπέρντσολ θα μιλήσει για ζητήματα πολιτικής των αρχειακών ηχογραφήσεων και της ραδιοφωνικής αρχειοθέτησης, ενώ ο θεωρητικός του ήχου Μπράντον Λαμπέλ θα παρουσιάσει μια ομιλία πάνω στην έννοια του ηχητικού φορέα. Η Μπρούνχιλντ Φεράρι, σύντροφος και συνεργάτρια του Λικ Φεράρι, θα πραγματοποιήσει ακρόαση προσωπικών της ηχογραφήσεων (που εστιάζουν στις ανθρώπινες φωνές ή στο ονειρικό πλαίσιο) και θα εκθέσει τα κεντρικά ενδιαφέροντα του γάλλου συνθέτη, ενώ ο κινηματογραφιστής και ερευνητής Λούις Χέντερσον, που εξερευνά τον ανιμισμό στον κινηματογράφο και τους συλλογικούς τρόπους ύπαρξης, θα σχολιάσει μετά την προβολή του το ντοκιμαντέρ του «All that is solid» που θίγει το ζήτημα των ηλεκτρονικών αποβλήτων στην Γκάνα.

Αν όλα αυτά ακούγονται εκτός διαχωριστικών γραμμών και ορίων, είναι γιατί εκεί ακριβώς γεννιούνται και εξελίσσονται. Εκεί όπου φτάνουν οι πιο περιπετειώδεις πτυχές του ηλεκτρονικού ήχου και του μουσικού πειραματισμού. Εξού και ο στόχος του Borderline Festival και των από όλο τον κόσμο καλεσμένων του: τα ενίοτε δυσδιάκριτα όρια μεταξύ αρμονικού και ασύμφωνου, θορύβου και σιωπής, σύνθεσης και αυτοσχεδιασμού, στοχασμού και χορού, μουσικού οργάνου και αντικειμένου να εξερευνώνται και να μετατοπίζονται, δίνοντας στη μουσική πλούτο και ιστορία.

Τελευταία Νέα