«Καταστροφή στο όνομα μιας απόλυτης πίστης»

Με βάση τις «Ευμενίδες» από την «Ορέστεια» του Αισχύλου, ο Θάνος Παπακωνσταντίνου παρουσίασε το 2012 το «Venison» («Kρέας από κυνήγι») ενώ το 2013 ακολούθησε το «Pedestal» («Βάθρο») με βάση τις «Χοηφόρους». Το τελευταίο κομμάτι αυτού του κύκλου, λοιπόν, έρχεται μάλλον φυσιολογικά για την τρέχουσα σεζόν: το «Colossus» («Kολοσσός») με αφορμή τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου. «Με ενδιαφέρουν όλα τα κείμενα της αρχαίας τραγωδίας και ήθελα να βρω έναν τρόπο για να συνδεθώ τελείως προσωπικά με το υλικό αυτό ως δημιουργός. Χωρίς απαραίτητα να χρησιμοποιήσω το ίδιο το κείμενο, αλλά να ψάξω τι με ενδιαφέρει μέσα σ’ αυτό που θεωρώ σπουδαίο και αξεπέραστο» λέει ο σκηνοθέτης. «Είναι κείμενα που συχνά θεωρούνται ότι είναι άφταστα και εγώ ήθελα να βρω έναν τρόπο να συνομιλήσω εντελώς προσωπικά με ό,τι υπάρχει στον πυρήνα τους».

Η πορεία της τριλογίας «Carnage» ακολουθεί –όχι τυχαία –μια αντίστροφη σειρά και επιχειρεί να αποτυπώσει σκηνικά τη διαδρομή του ανθρώπου από ένα οργανωμένο πολιτειακό σύστημα προς μια κοινωνία αυτοδικίας. «Ο Αισχύλος προτείνει ως λύση διαχείρισης –και δεν νομίζω ότι έχει ξεπεραστεί αυτό το μοντέλο οργάνωσης –τη δημοκρατία, την πολιτειακή οργάνωση των ανθρώπων μέσω των νόμων» συνεχίζει ο Παπακωνσταντίνου. «Βέβαια, ειδικά σε αυτό το στάδιο που είμαστε τώρα και εφόσον έχουν συμβεί όλες αυτές οι θηριωδίες στους ανθρώπους ανά τους αιώνες, πρέπει να ξεκινήσουμε από τη σκέψη ότι δεν στέκει πια αυτό το πράγμα, επειδή η ιστορία έχει αποδείξει ότι ακόμα και η θηριωδία και η βαρβαρότητα μπορούν να θεσμοθετηθούν. Με ένα πολύ απλοϊκό παράδειγμα: στα ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν σε σώζει ο νόμος, αλλά ο νόμος είναι η βία. Αν είσαι από την άρια φυλή, για παράδειγμα, ο νόμος σε υποχρεώνει να σκοτώσεις για να υπερασπιστείς την πατρίδα σου. Αν είσαι στην τζιχάντ, διά νόμου –θρησκευτικού έστω, δεν έχει σημασία –υποχρεούσαι να ανατινάζεσαι στο όνομα του τάδε. Στην ουσία δεν μας ενδιαφέρει η ιδέα. Μπορεί να είναι η τζιχάντ, ο ναζισμός, ο κομμουνισμός, ο χριστιανισμός, δεν έχει καμία σημασία. Το θέμα είναι ότι ξεκινώντας από την απόλυτη πίστη σε κάτι, σε μια ιδέα, σ’ έναν άνθρωπο, σ’ ένα σύστημα, τελικά φτάνουμε σε μια καταστροφή».

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΑΙΣΧΥΛΟ. Το «Colossus» είναι ακόμη μια παράσταση όπου δεν χρησιμοποιείται πιστά το αρχικό κείμενο του Αισχύλου, ακολουθώντας τον κανόνα της ελευθεριότητας. Αυτό που έχει απασχολήσει τον σκηνοθέτη είναι η θέση της γυναίκας μέσα στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ού αιώνα. «Οι πρωταγωνιστές δεν έχουν τα ονόματα των προσώπων της τραγωδίας, δηλαδή Κλυταιμνήστρα, Ορέστης, Ηλέκτρα. Μιλάμε για πράγματα πιο πυρηνικά, όπου το όνομά τους είναι η ιδιότητά τους ως μέλους μιας οικογένειας, δηλαδή κόρη, μητέρα, πατέρας. Το τελευταίο μέρος της τριλογίας βασίζεται στον “Αγαμέμνονα” και συγκεκριμένα στο πρόσωπο της μητέρας, το οποίο υπάρχει εντός ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, το οποίο υπηρετεί και στηρίζει με απόλυτη αφοσίωση, με όλη της τη ζωή και την ύπαρξη –θυσιάζοντας ακόμα και τα παιδιά της γι’ αυτό τον σκοπό. Εχουμε ένα πρόσωπο που τα δίνει όλα για αυτή τη μεγάλη ιδέα, για την οποία ξεκινούν πόλεμοι και εκστρατείες: είτε στον Τρωικό Πόλεμο, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Συρία είναι η ίδια μηχανή που προκαλεί τις τραγωδίες. Η μητέρα είναι ένα πρόσωπο που λέει σε όλα «ναι», εφόσον απαιτείται από το σύστημα και την κοινωνία. Οσο και αν ξεκινάει κανείς θετικά, πιστεύω ότι υπάρχει μια αντίρροπη δύναμη μέσα σε κάθε πρόσωπο που κινεί το πράγμα στο άλλο άκρο, δηλαδή στο όχι, και αναγκαστικά έρχεται σ’ ένα σημείο που η θερμοκρασία την πυρακτώνει τόσο πολύ, που σκάει το πρόσωπο αυτό και οδηγείται στο έγκλημα».