Οσο κι αν ξορκίζονται τα πρόσθετα μέτρα ακόμα και για το 2018, η απειλή πλανάται στον ορίζοντα. Είτε μέσω περικοπών μισθών και συντάξεων είτε μέσω αυξήσεων φόρων είτε με την ενεργοποίηση του κόφτη τον οποίο πανηγύρισε έναν χρόνο νωρίτερα η κυβέρνηση, αν επιβεβαιωθούν οι δυσοίωνες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τα πρωτογενή πλεονάσματα, τα πρόσθετα σκληρά μέτρα στις πλάτες μιας ρημαγμένης κοινωνίας δεν θα αργήσουν να έρθουν στο προσκήνιο.

Το ΔΝΤ δεν έβαλε σταγόνα νερό στο κρασί των προβλέψεών του για τα επόμενα χρόνια. Επιμένει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018 δεν θα ξεπεράσει το 2% του ΑΕΠ όταν το Μνημόνιο απαιτεί 3,5%. Η διαφορά ανάμεσα στην εκτίμηση και στην απαίτηση μεταφράζεται σε 2,7 δισ. ευρώ. Επί του παρόντος, όπως διευκρινίζει πηγή από την Ουάσιγκτον, το Ταμείο δεν προτίθεται να ζητήσει πρόσθετα μέτρα. Το Μαξίμου, από την πλευρά του, καθησυχάζει για το 2018 στέλνοντας το μήνυμα «μην ανησυχείτε, υπάρχει ο κόφτης». Δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι με κόφτη ή χωρίς, αν δεν βγουν τα νούμερα όπως τα θέλει το ΔΝΤ, τα πρόσθετα μέτρα λίαν συντόμως θα βρεθούν στο τραπέζι των απαιτήσεων. Αυτό έχει δείξει μέχρι σήμερα η ιστορία των Μνημονίων.

Με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ, ο εφιάλτης δεν τελειώνει το 2018. Για το 2019 αλλά και για κάθε χρονιά έως το 2022, το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται ότι δεν θα είναι παραπάνω από 1,5% του ΑΕΠ.

ΑΝΕΝΔΟΤΟΙ. Οι Ευρωπαίοι από την πλευρά τους, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν δείχνουν διατεθειμένοι να ψαλιδίσουν τις παράλογες –κατά την άποψη του Ταμείου –απαιτήσεις πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ νωρίτερα από το 2023 στο καλύτερο σενάριο. Αυτή η απόκλιση των 3,6 δισ. ευρώ ανάμεσα στις εκτιμήσεις και στις απαιτήσεις κρύβει δύο ακόμα μεγάλους κινδύνους: ένα τσουνάμι μέτρων το 2019 και τον αποχαιρετισμό των αντιμέτρων.

Με βάση το προσύμφωνο της Μάλτας, η κυβέρνηση δεσμεύθηκε στη λήψη πρόσθετων μέτρων 1% του ΑΕΠ μέσω περικοπών στις συντάξεις κατά 1,8 δισ. ευρώ το 2019 και κατά επιπλέον 1% του ΑΕΠ ή επιπρόσθετα 1,8 δισ. ευρώ από τη μείωση του αφορολογήτου το 2020.

Αν δεν βγαίνουν τα νούμερα –και στο μέτωπο αυτό έχει συμφωνηθεί ήδη ότι το ΔΝΤ θα έχει το πάνω χέρι –το προσύμφωνο προβλέπει ότι το σύνολο των μέτρων από συντάξεις και αφορολόγητο θα εφαρμοστεί πακέτο το 2019.

Παράλληλα, το προσύμφωνο ορίζει ότι η κυβέρνηση άμεσα θα ψηφίσει τα μέτρα 2% του ΑΕΠ και τα αντίμετρα επίσης 2% του ΑΕΠ, τα οποία όμως θα εφαρμοστούν μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι πρωτογενούς πλεονάσματος το 2018.
Αν το 2018 το πλεόνασμα δεν είναι 3,5% του ΑΕΠ, αλλά 2% όπως εκτιμά το Ταμείο, η κυβέρνηση –αυτή ή η επόμενη –θα πρέπει να κουνήσει το μαντίλι στα ψηφισμένα αντίμετρα, τα οποία θα είναι… καταδικασμένα να μείνουν στα χαρτιά.

Κατά την άποψη της κυβέρνησης, τίποτα από τα προαναφερόμενα δεν θα συμβεί. Κι αυτό διότι, όπως υποστηρίζουν κυβερνητικές πηγές, η υπεραπόδοση του πλεονάσματος το 2016 διασφαλίζει την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων των επόμενων ετών. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ανέφερε ότι με βάση τα αποτελέσματα του περασμένου έτους (πάνω από 3,5% του ΑΕΠ είπε ο Αλέξης Τσίπρας), έχουν επιτευχθεί ήδη και οι στόχοι για το 2018.

Το πρόβλημα κατά την ανάγνωση του ΔΝΤ είναι ότι το περυσινό πλεόνασμα οφείλεται κυρίως σε συγκυριακούς και μη επαναλαμβανόμενους παράγοντες.

Ενδεικτικό είναι ότι το περυσινό πλεόνασμα 3,3% του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει στο 1,8% του ΑΕΠ φέτος, παρά την προβλεπόμενη από το Ταμείο ανάπτυξη 2,2%. Ευτυχώς για το 2017 νέα μέτρα δεν φαίνονται στον ορίζοντα. Για το 2016, η αλήθεια είναι ότι το ΔΝΤ αναθεώρησε καταλυτικά τις εκτιμήσεις του. Προέβλεπε πλεόνασμα μόλις 0,1% του ΑΕΠ τον περασμένο Οκτώβριο, ανέβασε την πρόβλεψη στο 0,9% του ΑΕΠ τον Φεβρουάριο και χθες, με την επιφύλαξη των τελικών ανακοινώσεων από τη Eurostat την ερχόμενη Παρασκευή, ανέβασε τον πήχη στο 3,3%.

Ο εκπρόσωπος του Ταμείου Βίτορ Γκασπάρ όμως δήλωσε χθες από την Ουάσιγκτον ότι κατά την άποψη του Ταμείου το περυσινό πλεόνασμα «είναι σε σημαντικό βαθμό αποτέλεσμα έκτακτων και προσωρινών συνθηκών».

«Εύθραυστη κατάσταση στην ελληνική οικονομία»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζεται να αναθεωρήσει καθοδικά τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2017. Η εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν Ανίκα Μπράικχαρτ, μιλώντας για τη χώρα μας, έκανε λόγο για μια «εύθραυστη κατάσταση της οικονομίας» και υπογράμμισε την ανάγκη για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης το συντομότερο δυνατό.

Η κυβέρνηση ποντάρει στο… λάθος!

Με ικανοποίηση υποδέχθηκαν στην κυβέρνηση τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για το πρωτογενές πλεόνασμα, ωστόσο ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Οπου λεπτομέρειες, οι προβλέψεις για αποκλίσεις από τους στόχους του 2018. Και διάβολος, ο κόφτης.

«Το πρόβλημα των διαφορετικών προβλέψεων έχει λυθεί ήδη από τον Μάιο του 2016, στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης, με τη θεσμοθέτηση του αυτόματου μηχανισμού δημοσιονομικής προσαρμογής» παραδέχονται κυβερνητικές πηγές, παρουσιάζοντας πάντως ως αιχμή του αφηγήματός τους ότι «δεν υπάρχουν νέα μέτρα για το 2018». Υπενθυμίζεται ότι ο κόφτης εφαρμόζεται με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται έως τις 31 Μαΐου και προβλέπει περικοπή δαπανών η οποία κλιμακώνεται από 0,5% έως 2% του ΑΕΠ, ανάλογα με τις αποκλίσεις από τους στόχους.

Οι ίδιες κυβερνητικές πηγές εστιάζουν στο λάθος του ΔΝΤ με τις προβλέψεις για το 2016 και το γεγονός ότι υποχρεώθηκε να αναθεωρήσει τον στόχο για το πλεόνασμα επτά φορές πάνω. Κατά το Μαξίμου, αυτό ακριβώς είναι που μπορεί να αποτρέψει το ενδεχόμενο λήψης μέτρων στο μέλλον. Εκτιμούν δηλαδή ότι η υπέρβαση των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να «μεταφερθεί» στις επόμενες χρονιές. Πρακτικά, η υπεραπόδοση του 2016 και ίσως του 2017 να καλύψει τις μετέπειτα αποκλίσεις.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο στρέφουν τώρα το βλέμμα τους στα μαντάτα από την εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ και τις πιθανές αναφορές του Ταμείου στο χρέος. Από το Μαξίμου επαναλαμβάνεται πως μόνο με την οριστικοποίηση των μέτρων για τη διευθέτηση του χρέους μπορούν να εφαρμοστούν τα μέτρα του «1+1» που συμφωνήθηκαν στη Μάλτα για αφορολόγητο και συντάξεις την περίοδο 2019-2020.

ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΛΛΑΓΩΝ. Την ίδια στιγμή, η προοπτική ολοκλήρωσης της αξιολόγησης και της απομάκρυνσης πολιτικών εξελίξεων για το άμεσο, τουλάχιστον, χρονικό διάστημα πυροδοτεί σενάρια για αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα. Αιτιολογική βάση αποτελεί η ανάγκη να αποκατασταθούν οι δεσμοί της κυβέρνησης με την κοινωνία και να ανακοπεί η φθορά της. Η άποψη αυτή διακινείται στον κομματικό κορμό του ΣΥΡΙΖΑ, με την ομάδα των 53+ να είναι η πρώτη που ζητάει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού προς αυτή την κατεύθυνση.

Στις φωνές αυτές προστέθηκε ο Νίκος Ξυδάκης, ο οποίος ούτε στους 53+ ανήκει ούτε θεωρείται ότι απηχεί τις απόψεις της κομματικής μάζας, αλλά αντιθέτως μιας ομάδας στελεχών που έχει δίαυλο επικοινωνίας με το Μαξίμου. «Ο ανασχηματισμός είναι εργαλείο στα χέρια του Πρωθυπουργού. Αυτό που μπορεί και πρέπει να γίνει, είναι μια επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου, μια υπερθέρμανση της κυβερνητικής μηχανής» δήλωσε (Παραπολιτικά FM) ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ. Και ερωτηθείς εάν θα έβλεπε θετικά την ανανέωση του κυβερνητικού σχήματος μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, πρόσθεσε: «Στον βαθμό που θα υπηρετούσε τη σθεναρή μεταρρυθμιστική πορεία, ναι».

Μόλις λίγα 24ωρα νωρίτερα, υπέρ της ίδιας προοπτικής τάχθηκε με δηλώσεις του και ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης. Ο Πρωθυπουργός ήταν, άλλωστε, εκείνος που χτύπησε καμπανάκι στους υπουργούς του για το κυβερνητικό έργο στην πρόσφατη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, υπαινισσόμενος προφανώς ότι κάποιοι εξ αυτών κρίνονται μη αποτελεσματικοί.

Κυβερνητική πηγή, ερωτηθείσα από «ΤΑ ΝΕΑ», αρνήθηκε να σχολιάσει τις παρεμβάσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ ενός ανασχηματισμού. Αλλες πηγές, ωστόσο, εκτιμούσαν πως η κυβέρνηση εργάζεται επί του παρόντος για το κλείσιμο της αξιολόγησης, αφήνοντας έτσι να εννοηθεί πως αμέσως μετά μπορεί να υπάρξουν εξελίξεις. Αλλωστε, διαχρονικό είναι το ρητό πως «οι ανασχηματισμοί δεν προαναγγέλλονται». Επίσης, καθοριστική για τις όποιες εξελίξεις θα είναι η κρίση του Πρωθυπουργού ή του Ευκλείδη Τσακαλώτου (ή και των δύο) για το κατά πόσο ο κύκλος του υπουργού Οικονομικών στην Πλατεία Συντάγματος έχει κλείσει με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.

«ΚΑΡΦΙ» ΑΠΟ ΠΙΤΣΙΟΡΛΑ. Μήνυμα με πολλούς αποδέκτες στο εσωτερικό της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ έστειλε και ο Στέργιος Πιτσιόρλας. «Ζούμε την ωρίμαση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κρατισμός έχει τελειώσει» δήλωσε ο υφυπουργός Ανάπτυξης (capital.gr), ο οποίος έχει γίνει επανειλημμένα στόχος επιθέσεων της αριστερής πτέρυγας της Κουμουνδούρου, από την περίοδο που ήταν επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ.