«Αυτές δεν είναι εκλογές. Αυτό είναι ένα πραξικόπημα» τιτλοφόρησε άρθρο της στην «Guardian» (18/4) η Α. Perkins ευθύς μετά την ανακοίνωση τους για τις 8 Ιουνίου από την πρωθυπουργό Τερίζα Μέι. Αλλά γιατί είναι πραξικόπημα; Πότε γίνονται ή πρέπει να γίνονται εκλογές σε μια δημοκρατία, ή μήπως δεν πρέπει να γίνονται… καθόλου (sic) προκειμένου να σωθεί η δημοκρατία; Γιατί και αυτή η τόσο βέβηλη άποψη έχει διατυπωθεί για συζήτηση τελευταία, όχι από κάποιο εκκεντρικό σχολιαστή ή πολιτικό θιασώτη του εθνολαϊκιστικού ολοκληρωτισμού αλλά από σοβαρούς αναλυτές, που εμφανώς νοιάζονται για το μέλλον και την ποιότητα της δημοκρατίας. Οπως π.χ. από τον γνωστό πολιτικό επιστήμονα David Van Raybrook ο οποίος σε βιβλίο του (εκδόθηκε πρόσφατα) με τον εύγλωττο τίτλο«Against Elections – The Case for Democracy» («Εναντίον των εκλογών – Υπέρ της δημοκρατίας») υποστηρίζει αναλύοντας σειρά περιπτώσεων ότι οι εκλογές όπως διεξάγονται σήμερα υπονομεύουν τη… δημοκρατία. Και για την προστασία της προτείνει την αντικατάστασή τους με την ανάδειξη του πολιτικού προσωπικού μέσω της μεθόδου της κλήρωσης (όπως ακριβώς στην κλασική αρχαιότητα και στην Αναγέννηση). Βέβαια, σε μια εποχή κατά την οποία η έννοια της δημοκρατίας σχεδόν ταυτίζεται με τις εκλογές, οποιαδήποτε πρόταση για αντικατάστασή τους με οποιοδήποτε άλλο σύστημα απορρίπτεται απερίφραστα (και δικαίως ίσως) ως εξόχως αντιδημοκρατική.
Αλλά γιατί η Μέι καταφεύγει στις εκλογές, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της, και ενώ η κυβέρνηση της είχε άλλα τρία χρόνια παραμονής στην εξουσία; Μια ερμηνεία είναι ότι προκήρυξε τις εκλογές γιατί θέλει «να συντρίψει το Ουέστμινστερ» (έδρα των δύο κοινοβουλευτικών Σωμάτων της χώρας, Βουλής των Κοινοτήτων και Βουλής των Λόρδων). Να ακυρώσει δηλαδή οποιαδήποτε αντίθετη φωνή προς το «σκληρό Brexit» που επιδιώκει. Οπως είπε, «η χώρα συσπειρώνεται αλλά το Ουέστμινστερ όχι και οι εκλογές στοχεύουν σε ανάδειξη ισχυρής “πολιτικής ηγεσίας”» («it’s all about strong leadership»). Ενώ παράλληλα θέλει να εξουδετερώσει ολοκληρωτικά το Εργατικό Κόμμα και ίσως και το 48% που ψήφισε υπέρ της παραμονής. Η άλλη ερμηνεία, βέβαια, είναι ότι επιδιώκει ισχυρότερη πλειοψηφία προκειμένου να ακολουθήσει ηπιότερη, ευέλικτη γραμμή για «ήπιο Brexit». Μακάρι.
Αλλά, είτε έτσι είτε αλλιώς, υπάρχει ένα γενικότερο ανησυχητικό στοιχείο στο μέτρο που η μητέρα του κοινοβουλευτισμού, το Ηνωμένο Βασίλειο εμφανίζεται να προσβάλλεται από τον ιό του εθνολαϊκισμού. Να προσφεύγει, δηλαδή, μετά το δημοψήφισμα σε εκλογές, ουσιαστικά ενάντια στα «θεσμικά ερείσματα» της δημοκρατίας και έστω σε άλλη έκταση και ένταση να εμφανίζεται «ως εάν αντιγράφει λογικές… Ερντογάν» («Guardian»). Είναι συνεπώς προφανές ότι όντως υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας στον ανεπτυγμένο κόσμο, το οποίο απαιτεί σοβαρή ανάλυση και θεραπεία. Βεβαίως η Μέι πιστεύει βαθύτατα ότι θα πετύχει όλους αυτούς τους στόχους ιδιαίτερα καθώς η αντιπολίτευση, το Εργατικό Κόμμα υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν, βρίσκεται σε δεινή εκλογική θέση (με τις χειρότερες δημοσκοπικές επιδόσεις δεκαετιών). Θύμα της «ελληνικής αυταπάτης 2015» (Greek fallacy) όπως γράφουν οι «Financial Times»; Αλλά όπως δείχνουν πρόσφατες περιπτώσεις, τα εκλογικά σώματα αντιδρούν μερικές φορές απρόβλεπτα. Επομένως μπορεί «να πηγαίνεις για μαλλί αλλά…». Και τότε καταφεύγεις σε διάφορες «κωλοτούμπες» για να διασωθείς.
Ωστόσο μια άλλη, περισσότερο σημαντική εκλογή για την Ευρώπη και γενικότερα λαμβάνει χώραν αύριο Κυριακή στη Γαλλία (πρώτος γύρος προεδρικών εκλογών). Είναι οι εκλογές που μπορεί να προσδιορίσουν το μέλλον της ηπείρου, την επιβίωση ή μη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δύσκολα μπορεί να προβλέψει κανείς οτιδήποτε. Οι τέσσερις κύριοι υποψήφιοι (Μακρόν, Φιγιόν, Μελανσόν, Λεπέν) βρίσκονται σε παρεμφερή δημοσκοπικά ποσοστά, απέχουν στα όρια του στατιστικού λάθους. Το σχετικά καλό σενάριο είναι ο Εμανουέλ Μακρόν να περάσει στον δεύτερο γύρο και τελικά να καταλάβει την προεδρία. Το εφιαλτικό, Μαρίν Λεπέν και Ζαν-Λικ Μελανσόν να περάσουν στο δεύτερο γύρο. Τότε μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι δύο ταυτίζονται, αλλά για την Ευρώπη σχεδόν ταυτίζονται –είναι εναντίον).
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμοςκαθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
