Τον πετύχαμε να γράφει σενάρια –όλα τα πιθανά σενάρια, από εκείνο που εμφανίζουν ως πιθανότερο οι δημοσκοπήσεις, μονομαχία Μακρόν – Λεπέν, έως το χειρότερο για τους μετριοπαθείς όλων των στρατοπέδων καθώς και για την Ευρώπη, μονομαχία Μελανσόν – Λεπέν. «Ποιο πρωτοσέλιδο θα θέλατε για τη “Libération” τη Δευτέρα;» ρωτήσαμε τον Λοράν Ζοφρέν, τον διευθυντή της ιστορικής αριστερής εφημερίδας. «Δυσκολεύομαι να απαντήσω. Δεν ξέρω καν ποιον θα ψηφίσω» απάντησε. Η καρδιά του, του έλεγε Σοσιαλιστές. Αλλά το μυαλό του, κάτι άλλο. Τελικά, μάλλον έχει αποφασίσει.
Κύριε Ζοφρέν, τις φοβάστε αυτές τις εκλογές;
Ναι. Γιατί κυριαρχούνται από εθνικιστικές αντιδράσεις. Το είδαμε και στο ντιμπέιτ των 11. Σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι, πλην του Μακρόν, χτυπούσαν την ΕΕ. Υπάρχει ένας κίνδυνος λοιπόν.
Θα θέλατε να μου πείτε την πρώτη λέξη που σας έρχεται στο μυαλό ακούγοντας το όνομα των πέντε βασικών υποψηφίων;
Σύμφωνοι.
Εμανουέλ Μακρόν;
Ευρωπαίος.
Μαρίν Λεπέν;
Ξενόφοβη.
Φρανσουά Φιγιόν;
Υποπτος.
Ζαν-Λικ Μελανσόν;
Ριζοσπαστικός. Υπερβολικά ριζοσπαστικός.
Μπενουά Αμόν;
Αδέξιος.
Ηταν μια προεκλογική εκστρατεία γεμάτη εκπλήξεις. Τι σας σοκάρισε περισσότερο;
Το γεγονός ότι ο Φιγιόν παραμένει υποψήφιος. Αυτό προκάλεσε ένα είδους κυνισμό στους ψηφοφόρους. Διατηρεί εν πάση περιπτώσει ένα 19%-20% στην πρόθεση ψήφου, ενώ η δικαστική του κατάσταση θα έπρεπε να τον είχε απομακρύνει από την κούρσα. Αυτό τελικά θα υποχρεώσει, τρόπον τινά, τους ψηφοφόρους της Δεξιάς να ψηφίσουν έναν υποψήφιο, για την εντιμότητα του οποίου αμφιβάλλουν. Είναι όμως υποχρεωμένοι να το αφήσουν αυτό στην άκρη διότι στηρίζουν το πρόγραμμά του. Οσον αφορά όμως το πρόσωπο… Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, θέλω να πω ευρωπαϊκή, δημοκρατική χώρα, θα είχε αποσυρθεί.
Εχετε φανεί πάντως αρκετά αυστηρός και με τον Μανουέλ Βαλς, έτσι δεν είναι;
Για διαφορετικό λόγο. Διότι είχε υπογράψει ένα χαρτί που τον δέσμευε να στηρίξει τον νικητή της primaire. Καταλαβαίνω βέβαια τους λόγους που δεν θέλει να στηρίξει τον Αμόν, αλλά δηλώνοντας δημοσίως πως στηρίζει τον Μακρόν αθετεί εντελώς τον λόγο που έδωσε, δίνει για τους πολιτικούς, την πολιτική, μια καταστροφική εικόνα. Οτι είναι άνθρωποι που λένε ό,τι να ‘ναι, που αλλάζουν γνώμες σαν τα πουκάμισα, που τους νοιάζουν μόνο οι τακτικισμοί. Αυτό δεν βοηθάει την εικόνα των πολιτικών ιθυνόντων και είναι επικίνδυνο.
Συνολικά θα λέγατε πως η προεκλογική εκστρατεία ήταν αντάξια των διακυβευμάτων που αντιμετωπίζουν η Γαλλία και η Ευρώπη η ίδια;
Και ναι και όχι. Οχι, γιατί μιάνθηκε απόλυτα από τα σκάνδαλα του Φιγιόν και της Λεπέν. Αν το αφήσουμε αυτό στην άκρη, παρότι δύσκολο, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν τέσσερις προτάσεις, τέσσερα μονοπάτια πολύ διαφορετικά. Υπάρχει ο εθνικιστικός δρόμος, αυτός της Λεπέν και του Ντιπόν Ενιάν, ένας συντηρητικός και φιλελεύθερος δρόμος, αυτός του Φιγιόν, ένας οικολογικός, σοσιαλιστικός δρόμος, του Αμόν και του Μελανσόν και ένας σοσιαλφιλελεύθερος, mainstream δρόμος, του Μακρόν. Υπάρχουν λοιπόν τέσσερις διαφορετικοί δρόμοι, η χώρα μπορεί να ακολουθήσει τέσσερις διαφορετικές κατευθύνσεις. Είναι μια ανοιχτή πολιτική επιλογή.
«Ψήφος στον Μακρόν από τον πρώτο γύρο ως ανάχωμα στη Λεπέν» –πώς κρίνετε αυτή τη θέση;
Δεν είναι τόσο στη Λεπέν όσο σε έναν δεύτερο γύρο Δεξιά – Ακροδεξιά. Ή Ακροδεξιά – Ακροαριστερά. Γιατί, αν υποθέσουμε ότι η Λεπέν δεν μπορεί να κερδίσει στον δεύτερο γύρο, αυτό που λένε όλες οι δημοσκοπήσεις, δεν υπάρχει παρά μόνο ένας γύρος. Που θα πει ότι ο επόμενος πρόεδρος θα καθοριστεί στον πρώτο γύρο.
Βρίσκετε λογική λοιπόν αυτή τη θέση;
Ας πούμε ότι η υποχρέωση της χρήσιμης ψήφου είναι πολύ σημαντική για τους ψηφοφόρους της Αριστεράς.
Πριν από 18 μήνες η «Libé», από κοινού με μια πλειάδα διανοουμένων, πρότεινε μια primaire για όλη τη γαλλική Αριστερά. Η Ιστορία βέβαια δεν γράφεται με «αν», πιστεύετε όμως ότι αν η πρόταση είχε πραγματοποιηθεί, θα βρισκόμασταν απέναντι σε μια διαφορετική κατάσταση;
Εντελώς διαφορετική, ναι. Ας φανταστούμε τους πάντες να υποβάλλονται στην primaire, είναι λίγο θεωρητικό βέβαια αλλά ας το φανταστούμε: θα υπήρχε ένας και μοναδικός υποψήφιος της Aριστεράς. Kαι αν αθροίσουμε τις αριστερές ψήφους, φτιάχνουν ένα ποσοστό άνω του 25%.
Μα πιστεύετε ότι όλη η Αριστερά θα συνασπιζόταν, για παράδειγμα, πίσω από τον Μακρόν;
Θα είχε συνασπιστεί πίσω από τον νικητή της primaire, δεν ξέρω ποιος θα είχε νικήσει, θα είχε συνασπιστεί όμως πίσω από τον νικητή, μηχανικά. Aλλά καθώς ο Μακρόν και ο Μελανσόν δεν θέλησαν να συμμετάσχουν, διεξήχθη μια primaire δεύτερης κατηγορίας.
Στο καθημερινό σας «γράμμα από την προεκλογική εκστρατεία» πολλαπλασιάζατε, τελευταία, τις προειδοποιήσεις όσον αγορά το Σοσιαλιστικό Κόμμα. «Ολη η επιτυχία του PS συνίστατο στην ικανότητά του να ενώνει τα δύο ρεύματα, ριζοσπαστικό και μεταρρυθμιστικό, στην ίδια εκλογική σύνθεση» γράψατε. Φοβάστε το τέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος;
Ναι. Ναι, ναι, έχουμε λόγους να το φοβόμαστε.
Νέες εκπλήξεις περιμένετε αύριο;
Η αβεβαιότητα παραμένει διότι δεν ξέρουμε ακόμα τι μπορεί να κάνει ο Φιγιόν. Θεωρητικά χάνει, αλλά υπάρχει ένα 30% που κλίνει προς την αποχή, υπάρχει λοιπόν μια κρυμμένη ψήφος εκεί και δεν ξέρουμε πού θα πάει. Ισως μείνουν στην αποχή, δεν το γνωρίζουμε. Δεν πρέπει πάντως να ξεχνάμε πως όταν ο Φιγιόν κέρδισε την primaire, συγκέντρωνε 30% στην πρόθεση ψήφου. Και το εκλογικό σώμα της Δεξιάς εξακολουθεί να υφίσταται. Θα συνταχθεί με τον Μακρόν; Δεν είναι βέβαιο. Υπάρχει μια πιθανότητα ο κόσμος σήμερα να μην τολμάει να ομολογήσει ότι σκέφτεται να ψηφίσει Φιγιόν λόγω των σκανδάλων και την τελευταία στιγμή να πουν, «έλα, τέλος πάντων, το πρόγραμμα του είναι σε κάθε περίπτωση καλύτερο –από τη σκοπιά των Δεξιών. Επιστρέφω λοιπόν στον Φιγιόν». Θα είναι μια ακόμα έκπληξη, αλλά μπορεί να συμβεί.
Θα θέλατε να κλείσουμε με μια νότα ελπίδας;
Η νότα ελπίδας είναι να κερδίσει στο τέλος η Ευρώπη. Ακόμα και αν είναι μια Ευρώπη της Δεξιάς με τον Φιγιόν. Τουλάχιστον είναι φιλευρωπαίος.